معاملات سلف چیست؟

جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

معامله سلف (يا پيش خريد) آن است كه مشترى پول را بدهد كه بعد از مدّتى جنس را تحويل بگيرد.

صیغه معامله سلف

نحوه اجرای صیغه معامله سلف چگونه است؟

در معامله سلف همين اندازه كه بگويد اين پول را مى‏دهم كه مثلًا بعد از شش ماه فلان مقدار جنس را بگيرم و فروشنده بگويد قبول كردم كافى است، حتّى اگر صيغه ‏اى نخوانند و خريدار به اين قصد پول را بدهد و فروشنده بگيرد صحيح است.

فروش پول در قالب سلف

آیا فروش پول در قالب معامله سلف جایز است؟

هرگاه خود پول را سلف بفروشد و عوض آن را پول بگيرد معامله باطل است.

فروش اجناس در قالب سلف با پول یا جنس دیگر

آیا می توان جنسی را با پول یا جنس دیگر به صورت سلف معامله کرد؟

اگر جنسى را سلف بفروشد و عوض آن را پول يا جنس ديگر بگيرد صحيح است، هر چند احتياط مستحب آن است كه هميشه در عوض جنس پول بگيرد نه جنس ديگر.

شرايط معامله سلف

در چه شرایطی معامله سلف صحیح می باشد؟

معامله سلف شش شرط دارد: 1- صفات و خصوصيّات جنس را كه در قيمت تأثير دارد بايد معيّن كنند، ولى البتّه دقت زياد لازم نيست، همين قدر كه‏ گفته شود خصوصيّات آن معلوم شده كفايت مى‏كند؛ به همين جهت، معامله سلف در اجناسى كه نمى‏توان خصوصيّات آن را معيّن كرد (مانند بعضى از انواع پوست و گوشت و فرش) باطل است. 2- پيش از آن كه خريدار و فروشنده از هم جدا شوند، تمام قيمت معاملات سلف چیست؟ بايد پرداخته شود و اگر مقدارى از قيمت را بدهد معامله به همان مقدار صحيح است، ولى فروشنده مى‏تواند معامله را فسخ كند.3- بايد مدّت را كاملًا معيّن كند، مثلًا اگر بگويد اوّل خرمن جنس را تحويل مى‏دهم (و اوّل خرمن دقيقاً معيّن نباشد)، معامله باطل است. 4-زمانى را براى تحويل جنس معيّن كنند كه در آن وقت معمولًا جنس وجود دارد.5- بنابر احتياط واجب محلّ تحويل جنس را تعيين كنند كه در كدام شهر و كدام منطقه تحويل مى‏دهند، مگر اين كه از سخنان آنها جاى آن معلوم باشد.6- بايد وزن يا پيمانه آن را تعيين كنند، امّا جنسى را كه معمولًا با ديدن معامله مى‏كنند (مانند بسيارى از انواع فرش) اگر با ذكر صفات، سلف بفروشند اشكال ندارد، ولى بايد تفاوت افراد آن بقدرى كم باشد كه مردم به آن اهمّيّت ندهند.

فروش جنسي که به صورت سلف خريداري شده

آیا می توان جنسی که به صورت سلف خریداری شده را به به دیگری به فروش رساند؟

جنسى را كه سلف خريده ‏اند نمى‏توانند پيش از فرا رسيدن مدّت به ديگرى بفروشند، ولى بعد از رسيدن مدّت هرچند آن را تحويل نگرفته باشد فروختن آن بى‏ مانع است.

نقش کیفیت جنس تحويلی در معامله سلف

اگر در معامله سلف جنسی که قرار بوده تحول مشتری داده شود دارای صفات بیشتر یا کمتر از صفات بیان شده باشد تکلیف چیست؟

هرگاه در معامله سلف، فروشنده جنس بهترى را تحويل دهد (يعنى جنسى كه تمام آن اوصاف مورد قرارداد را به اضافه صفات ديگرى داراست) مشترى بايد قبول كند، ولى اگر بعضى از آن صفات را نداشته باشد مى‏تواند قبول نكند.

تحويل جنس ديگر يا پست تر با رضايت مشترى در معامله سلف

اگر در معامله سلف هنگام تحویل، جنس دیگر یا دارای صفات پست تر تحویل مشتری داده شود تکلیف چیست؟

اگر فروشنده به جاى جنسى كه قرارداد كرده جنس ديگرى بدهد و يا همان جنس را با صفات پست‏ترى تحويل دهد در صورتى كه مشترى راضى شود اشكال ندارد.

نایاب شدن جنس سلف هنگام تحويل

اگر در هنگام تحویل جنس در معامله سلف جنس مورد معامله نایاب گردد تکلیف چیست؟

هرگاه جنسى كه سلف فروخته شده، در موقع تحويل ناياب شود و نتواند آن را تهيّه كند، مشترى مى‏تواند صبر كند و نيز حق دارد معامله را به هم بزند و قيمتى را كه داده پس بگيرد.

پیش فروش و عدم تعیین مبلغ نهایی

آیا پيش فروش خانه و اتومبيلی که هنوز ساخته نشده به این گونه که در بعضی موارد قيمت نهايي را نيز تعيين نمي کنند و مبالغي را علي الحساب مي گيرند و قيمت جنس را به نرخ روز تحويل، معلّق مي کنند، صحیح است؟

اين گونه معاملات تحت عنوان سلف يا سلم قرار مي گيرد؛ ولي در سلف دو شرط مهم وجود دارد که اگر نباشد معامله باطل است:1- بايد کل مبلغ، نقد باشد و الا کالي به کالي (نسيه در مقابل نسيه) و باطل است. و اگر قسمتي از مبلغ نقد باشد، معامله به همان مقدار صحيح است.2- مشخصات جنس مورد معامله بايد معين باشد. اموري که سبب تفاوت در قيمت يا تفاوت در رغبات (تمايلات) مي شود بايد مشخص گردد.با اين شرايط، در معاملاتي که به صورت اقساط مبالغي را مي گيرند تا (به عنوان مثال) خانه اي را بسازند در حالي که هنوز خانه اي وجود ندارد، معامله زماني صورت مي گيرد که تمام مبلغ پرداخت شده باشد يا خانه آماده شده، و همچنين خريد اتومبيل که در ابتدا قيمتش معين نيست و به قيمت روز تحويل مي فروشند، زماني معامله انجام مي شود که اتومبيل آماده شده باشد و تا آن زمان مبالغي که مي پردازند به عنوان علي الحساب محسوب مي شود و اگر فروشنده با اين پولها طبق توافق مضاربه (يا کارهايي مانند آن) انجام دهد، و سودي به مشتري تعلق بگيرد اشکال ندارد.

مطالبه نرخ روز کالا در زمان تحویل

شخصی اقدام به پیش خرید خودرو کرده به این صورت که مبلغی را در ابتدا پرداخت نموده و الباقی را هنگام تحویل خودرو بپردازد. ولی در زمان تحویل، شرکت در خواست مبلغ بیشتری با توجه به قیمت روز خودرو می نماید. در دو فرض ذیل حکم معامله چگونه است؟1- موقع ثبت نام قیمت خودرو قطعی شده بود؟2- الباقی با توجه به قیمت روز محاسبه شود ولی تصوّر نمی شده قیمت این مقدار افزایش یابد (حدود هفتاد در صد یا بیشتر).؟

در صورتی که قیمت قطعی شده و معامله صورت گرفته، حق تغییر قیمت را ندارند ولی اگر قیمت تعیین نشده، معامله انجام نگرفته و بعد از آن، معامله تابع توافق طرفین است.

پیش فروش سکه با شرایط پیش پرداخت

شرایط جدید پیش فروش سکه به این شیوه است که: یک میلیون تومان پیش پرداخت می گیرند شش ماه بعد با 18 درصد تخفیف به قیمت روز سکه را می فروشند، آیا این نوع معامله صحیح است؟

مفهوم این قرار داد این است که معامله صورت نگرفته، تنها بیعانه ای می گیرند که بعدا معامله انجام شود.

عقد سلف چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

این عقد شاید کمتر مورد استفاده سیستم بانکی قرار گیرد ولی آشنایی تولیدکنندگان و بانکداران با این عقد و ورود به آن می تواند زمینه ساز رفع مشکلات بسیاری از واحدهای تولیدی گردد.

در ابتدا تعاریف و دیدگاههایی از سلف یا سلم که در سیستم بانکی رایج و مورد استفاده قرار می گیرد را بیان می کنیم:

• اگر در قرارداد بیع برای تحویل مبیع مدت تعیین شود معامله را بیع سلف یا سلم می‌گویند.
• سلف یا سلم در لغت به معنی پیش خرید می باشد و به معامله ای گویند که ثمن نقد و فی المجلس پرداخت و مبیع در ذمه و موجل باشد.
• بانک در معامله سلف اقدام به پیش خرید کالای تولیدی مشتری به قیمتی پایین تر از قیمت عمده فروشی بازار می نماید تا از این طریق نسبت به تامین مالی مشتری اقدام نماید.
• معامله سلف، پیش خرید نقدی محصولات تولیدی به قیمت معین (پایین تراز قیمت بازار) می باشد.
• بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بانک ها می توانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت تامین قسمتی از سرمایه در گردش واحدهای تولیدی اعم از این که مالکیت این واحدها متعلق به شخص حقیقی یا حقوقی باشند، منحصراً بنا به درخواست این گونه واحدها مبادرت به پیش خرید محصولات تولیدی آنها نمایند.
• سلف تسهیلاتی است کوتاه مدت معادل یک دوره گردش تولید و حداکثر یک ساله می باشد.

ویژگی های قرارداد سلف

به غیر از ویژگی‌های عقود مبادله‌ای، قرارداد سلف مورد استفاده در بانکداری بدون ربا بر اساس ماهیت عقد و دستورالعمل بانک مرکزی دارای یک سری ویژگی ها به شرح ذیل می باشد:

• کسب سود ثابت از سلف یا پیش خرید: بانک با انجام معامله سلف (پیش خرید) و تعیین قیمت سلف به پایین تر از قیمت بازار، می‌تواند سود ثابت به دست آورد.
• پرداخت کل ثمن معامله فی المجلس به مشتری(فروشنده) : در قرارداد سلف، بانک به عنوان خریدار، کل مبلغ قرارداد را در زمان معامله به مشتری پرداخت می‌کند.
• استفاده در بخش تولیدی: از عقد سلف نمی‌توان در همه بخش‌های اقتصادی استفاده کرد. بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی، بانک ها می توانند تنها در بخش تولیدی (می تواند صنعتی،کشاورزی یا معدنی باشد) اقدام به پیش خرید کالایی منضبط (کالاهایی که دارای بازار عمده فروشی باشند و کالاهای خاص و فساد پذیر نباشند. کالاهای منضبط نظیر گندم، برنج، چای و کالاهای صنعتی نظیر فولاد،مس، لوازم خانگی متعارف بازار و …)
• کوتاه مدت بودن قرارداد: قرارداد سلف از قراردادهای کوتاه مدت می باشد.
• عدم امکان فروش کالا قبل از تحویل : یکی از ویژگی‌های فقهی عقد سلف این است که بانک نمی‌تواند قبل از تحویل کالا از مشتری، نسبت به فروش آن اقدام نماید.
• معامله سلف با عنایت به ماهیت حقوقی آن عقدی است لازم و فسخ آن بجز در مواردیکه در قانون تصریح گردیده میسر نمی باشد.
• معامله سلف به منظور تامین سرمایه در گردش مورد نیاز واحد تولیدی صورت می پذیرد و وقتی تولید کننده دچار کمبودهایی در تامین قسمتی از سرمایه در گردش خود باشد پیش خرید محصولات با هدف برطرف نمودن مشکل تولید کننده صورت می پذیرد.

بنابراین خرید کالای موجود متقاضی که بنابر دلایلی در شرایط روز قابل عرضه در بازارهای داخلی یا خارجی نباشد مشمول معامله سلف نخواهد بود. در واقع معامله سلف در مورد محصولاتی است که نیاز مالی متقاضی الزاما برای تولید همان کالای موضوع معامله سلف مطرح بوده باشد. بدین معنی که قسمتی از هزینه تولید کالا توسط متقاضی انجام و تنها بخشی از سرمایه در گردش برای تولید محصول نهایی بصورت معامله سلف در اختیار او قرار میگیرد.

• سلف عقدی است لازم و با شرط ضمن عقد حق فسخ برای بانک حاصل می شود.

فرآیند کلی اجرای قرارداد سلف

بانک در عقد سلف برخلاف عقد نسیه، اقدام به پیش خرید محصولات تولیدی مشتریان می نماید و به جای اینکه کالا را تحویل مشتری دهد و مبلغ آن را به صورت نسیه اقساطی (مانند مرابحه) اخذ نماید، مبلغ کالای پیش‌خرید شده را به صورت نقدی پرداخت می‌کند و مقرر می‌شود تولید کننده (مشتری) کالا را در تاریخ معین به بانک تحویل دهد.

هدف بانک از پیش خرید کالا، کسب سود به عنوان تاجر است و هدف مشتری از پیش فروش کالا تامین مالی و رسیدن به منابع مورد نیاز می باشد.

• اگر مشتری بتواند کالای تولیدی خود را به صورت پیش فروش در بازار کالا به خریدار نهایی بفروشند (منظور از خریدار نهایی این است که بانک را واسطه قرار ندهد) معامله سلف انجام شده و تولید کننده ( فروشنده و مشتری) تامین مالی می‌شود.
• اگر در بازار کسب و کار، خریداری برای پیش فروش محصولات تولیدی وجود نداشته باشد، مشتری به بانک مراجعه نموده و تقاضای اخذ تسهیلات در قالب قرارداد سلف می‌نماید. بانک با بررسی وضعیت مالی مشتری و انجام اعتبار سنجی و ظرفیت سنجی لازم برای بازپرداخت تسهیلات، اقدام به خرید محصولات مشتری با شرایط خاص می نماید. بانک قیمت عمده‌فروشی را مبنای کار خود قرار می‌دهد.
• در هنگام انعقاد قرارداد به مشتری وکالت داده می شود تا از طرف بانک، کالای تحویل شده به بانک را در بازار بفروشند و مبلغ آن را به بانک‌ تحویل نماید.

البته ممکن است وکیل معاملات سلف چیست؟ این مسئولیت را نپذیرد، بنابراین بانک با تعیین قیمت خیلی پایین تر ازعرف بازار، مشتری را از لحاظ عقلانی و منطق اقتصادی مجبور می کند که این کار را انجام دهد و گرنه کالای خود را باید با نصف قیمت بازار به بانک تحویل فیزیکی نماید که به صرفه و صلاح مشتری نیست.

ضوابط اجرایی تسهیلات سلف

• متقاضی علاوه بر اهلیت و داشتن مجوزهای لازم باید مالک عین یا منافع واحد تولیدی بوده و بنگاه اقتصادی در حال بهره برداری باشد و چنانچه فعالیت در رشته کشاورزی است باید از امکانات لازم برای تولید محصولات از قبیل زمین، باغ و لوازم کار برخوردار باشد.
• فروشنده باید تسهیلات ناشی از انعقاد قرارداد را در واحد تولیدی معرفی شده برای تهیه کالای مورد معامله به کار گیرد و از مشتریان اعتباری و خوش نام بانک باشد.
• مقدار کالای مورد معامله در قرارداد در توان و ظرفیت واحد تولیدی متقاضی باشد و امکان تحویل کالای پیش فروش شده در مهلت تعیین شده را دارا باشد.
• تسهیلات سلف صرفاً برای تولید کالاهایی که مقدمات تولید آن فراهم و برای تکمیل تولید نیاز به منابع مالی دارد، مجاز می باشد و به هیچ وجه پرداخت تسهیلات برای خرید کالاهای موجود که به فروش نرسیده مجاز نیست.
• با توجه به اینکه مشتری کالای خود را پیش فروش می کند، نیازی به ارائه فاکتور و پیش فاکتور به بانک نیست.
• در قرارداد سلف باید موارد تاریخ و محل تحویل، مقدار، تعداد و وزن محصول پیش‌خرید شده مشخص باشد و مشتری متعهد به فروش کالای سلف از طرف بانک باشد.
• چنانچه مشتری مایل به تحویل کالا در سررسیدهای مختلف باشد در این صورت می بایست شعبه مبادرت به انعقاد قراردادهای متفاوت با سر رسیدهای معین نمایند.

• مدت قرارداد سلف ارز صادراتی، تابع قرارداد منعقده بین بانک و مشتری و حداکثر ۱۲ ماه می باشد مشروط بر اینکه مدت مذکور از حداکثر یک ماه پس از سررسید قرارداد فی مابین متقاضی و خریدار خارجی کالا تجاوز ننماید.

شرايط محصول :‌

محصولات توليدي موضوع معامله سلف بايستي داراي شرايط زير باشند :
الف ـ كالاي مورد معامله بايد با توجه به روشهاي متداول توليد و سوابق امر از كيفيت مناسب و مطلوب برخوردار باشد .
ب ـ كالاي موضوع معامله سلف بايد در زمان تحويل سهل البيع بوده و فاسد شدني نباشد، مگر اينكه اقدامات ضروري جهت جلوگيري از فساد پذيري در فاصله زماني تحويل و فروش كالاي مورد معامله به موقع بعمل آمده و تدابير لازم اتخاذ گرديده باشد .
منظور از سهل البيع بودن كالا آن است كه واحدهاي بانك ، هنگام پيش خريد ، اطمينان حاصل نمايند كه محصولات توليدي مورد معامله در زمان تحويل با توجه به مبلغ قرارداد و سود مورد انتظار قابل فروش باشد.

ج- کالای مورد معامله از کالاهای غیر ضروری، انحصاری، سریع الفساد، تجملاتی و زینتی نباشد.

قیمت پیش خرید کالای مورد معامله

الف- قیمت پیش خرید محصولات تولیدی با توجه به پیش بینی بازار و قیمت فروش آنها در تاریخ تحویل و با در نظر گرفتن سود مورد انتظار بانک و مدت قرارداد تعیین خواهد شد. در هر حال قیمت پیش خرید نباید از قیمت نقدی اینگونه محصولات در زمان انجام معامله سلف بیشتر باشد.
ب- کل بهای کالا موضوع معامله سلف طی هر فقره قرارداد باید نقدا و یکجا در موقع انعقاد قرارداد به فروشنده پرداخت شود.

ارزش اسمی و فعلی کالا در معاملات سلف

الف- ارزش اسمی کالا در معاملات سلف عبارت است از قیمت نقدی عمده فروشی کالا در زمان انجام معامله
ب- ارزش فعلی کالا در معاملات سلف عبارت است از بهاء پیش خرید آن کالا در زمان انجام معامله.

فروش کالای موضوع معاملات سلف

• واحدها مجاز به فروش کالای پیش خرید شده قبل از تاریخ تحویل نمی باشند، مگر اینکه کالای مورد معامله قبل از سررسید آماده تحویل باشد.
• واحدها می توانند پس از انقضای تاریخ تحویل، حتی قبل از تحویل، محصولات تولیدی پیش خرید شده را به فروش برسانند. در هر حال این محصولات می بایست پس از تحویل در کوتاه ترین مدت به فروش برسد.
• فروش اقساطی کالای پیش خرید شده هنگام تحویل به شخص ثالث با رعایت ضوابط مربوط بلامانع است.

نکات قابل توجه در معاملات سلف

۱- تعیین مشخصات اصلی محصولات پیش خرید شده به نحوی که مشخص کننده قیمت باشد.
۲- پرداخت تمامی قیمت پیش خرید محصولات مورد معامله به فروشنده در زمان انجام معامله.
۳- تعیین تاریخ تحویل محصولات پیش خرید شده.
۴- تعیین مقدار، تعداد، وزن و سایر مشخصات متعارف محصولات مورد معامله.
۵- تعیین محل تحویل کالای پیش خرید شده.
۶- اخذ تامین و تضمین وثائق کافی از فروشنده بمنظور حسن اجرای قرارداد.
۷- ایجاد اطمینان از اینکه متقاضی تولیدات خود را قبلا به شخص دیگری پیش فروش نکرده باشد.

قرارداد یا معاملات سلف

در معاملات بانکی، معامله سلف یک نوع پیش خرید نقدی برای محصولات تولیدی، صنعتی، معدنی و کشاورزی محسوب می شود که با قیمت معین و در زمان مشخص، نیاز مالی بنگاه را تامین می کند. این نیاز ممکن است به علت کمبود سرمایه در جریان تولید کالا یه وجود آمده باشد که تولید کننده از طریق پیش فروش قسمتی از کالای تولیدی خود، این نیاز مالی را مرتفع می نماید.

در این نوع از معاملات، یک کالا به صورت نقدی خریداری شده اما تحویل آن در آینده صورت می گیرد. قرارداد های سلف، یک روش برای انجام این گونه معاملات می باشند.

قرارداد یا معاملات سلف:

قرارداد سلف (Futures)، به قراردادی گفته می شود که در آن دو طرف معامله، تعهد می کنند که در یک تاریخ کاملا توافقی و با یک قیمت مشخص و توافقی، یک کالا مشخص را مبادله کنند در این قرارداد دو طرف متعهد هستند که طبق ضوابط قرارداد عمل نمایند. این نوع معاملات در گروه قرارداد های آتی قرار دارند اما با هم تفاوت هایی نیز دارند.

در بسیاری از کشور ها، معاملات سلف خارج از بازار بورس انجام می شوند . فاقد استاندارد هایی می باشند که در قرارداد های آتی به آنها اشاره شده است. بنابراین طرفین معامله می توانند قرارداد سلف را به دلخواه خود و با توجه به نیاز های خودشان، تنظیم نمایند.

شرایط متقاضی برای معامله سلف:

متقاضی معامله سلف یا بانک باید دارای شرایط زیر باشد:

• خود آن شخص باید تولید کننده کالای مورد معامله سلف باشد.
• وسایل و امکانات تولید کالای مورد معامله سلف را در اختیار داشته باشد.
• ارائه کلیه مدارک لازم برای انجام عملیات موضوع معامله سلف ضروری است.
• پیش فروش کننده (تولید کننده) کالا، واحد تولیدی می بایستی در یکی از بخش های صنعت، معدن و کشاورزی باشد.

سلف در عملیات بانکی:

پیش خرید محصولات تولیدی مانند صنعتی، کشاورزی و معدنی به صورت نقدی را می گویند که قیمت آن مشخص می باشد که در زمان کمبود وجه، به منظور تامین مالی صورت می گیرد.

ویژگی های یک معامله سلف:

• قیمت سلف به صورت نقد و کامل به متقاضی پرداخت می شود.
• قیمت سلف نباید از قیمت نقد کالا در زمان تنظیم قرارداد بیشتر باشد.
• در قرارداد سلف بانکی به فروشنده وکالت داده می شود تا در زمان معین، کالا را فروخته و با بانک تسویه نقدی نماید.
• حداکثر یا حداقل سود مورد انتظار بانک برای این گونه معاملات به منظور تعیین قیمت فروش، توسط شورای پول و اعتبار معین می گردد.
• درقرارداد های سلف، خریدار نمی تواند جنسی را که خریده، قبل از تمام شدن مدت مشخص شده سلف بفروشد و پس از اتمام مدت، حتی اگر آن را تحویل نگرفته باشد فروختن آن جایز می باشد.

شرایط معامله سلف:

1. ویژگی هایی را که روی قیمت جنس تاثیر می گذارد، معین کنند.
2. پیش از جدا شدن خریدار و فروشنده، خریدار تمام قیمت را به فروشنده پرداخت نماید.
3. مدت زمان را کاملا معین کنند.
4. زمانی را که برای تحویل جنس معین می کنند زمانی باشد که بتوان به راحتی جنس را تهیه نمود.
5. مکان تحویل جنس مشخص باشد.
6. وزن یا پیمانه اندازه گیری جنس مشخص گردد.

نکته: اگر پول طلا و نقره یا خود طلا و نقره را به عنوان معامله سلف بفروشد، به پول طلا و نقره یا به طلا و نقره، معامله باطل است ولی اگر جنسی را سلف بفروشد و در برابر آن جنس دیگری یا پول پس بگیرد، معامله صحیح می باشد.

موسسه مشاوران مطالعه مقاله اوراق قرضه را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

شرایط معامله سلف

مراحل تنظیم قرارداد سلف توسط وکیل:

پس از گرفتن وقت حضوری از وکیل مشخص شده، جزئیات قرارداد و توافق های مربوط به آن برای وکیل شرح داده می شود و در صورت لزوم طرفین وکالت نامه وکیل را امضا می کنند. در این مرحله لازم است که وکیل مراحل قانونی و توضیحات لازم را برای تنظیم قرارداد را طی نماید.

مدارک لازم برای قرارداد سلف توسط وکیل:

• وجود مدارک شناسایی از قبیل شناسنامه و کارت ملی طرفین قرارداد
• ارائه سند و یا مدرک یا قولنامه و توافق های بین دو طرفقرارداد سلف
• ارائه اطلاعات مربوط به قیمت عمده فروشی نقدی کالای مورد معامله سلف
• کپی اسناد مالکیت وثائق و تضمین های آن
• آخرین صورت جلسه ارزیابی وثائق و تضمین های آن
• بیمه نامه وثائق و تضمین ها
• مصوبه های انجام معاملات سلف
• قرارداد منعقد شده برای انجام معاملات سلف
• ارائه مدارک و اطلاعات لازم در مورد واحد تولیدی متقاضی

تفاوت اوراق سلف با دیگر اوراق:

1. دراوراق سلف، بر خلاف اوراق مشارکت و سهام، خریدار در مالکیت و مدیریت بنگاه شریک نمی گردد.
2. امکان تعیین دامنه سود این اوراق وجود دارد و از این نظر برای افراد ریسک گریز مناسب تر می باشد.
3. بر خلاف اوراق اجاره که درآمد ثابتی دارند، اوراق سلف میزان کف و حداکثر سود را برای خریدار در نظر می گیرند که طبیعتا لازم است سود بیشتری از اوراق اجاره داشته باشند، اما ریسک آن نیز بیشتر می باشد.

قرارداد سلف نفتی:

قرارداد ‌های سلف نفتی روشی برای پیش فروش نفت می باشند که شرکت های نفت از این روش برای تامین مالی استفاده می کنند و به عنوان یک روش جذب سرمایه گذاری محسوب می شود.

سلف موازی مستقل:

خریدار اوراق سلف نفتی، می تواند آنها را واگذار کند که در این صورت هر انتقال یک سلف موازی مستقل محسوب می شود. به همراه اوراق سلف نفتی یک حواله نیز به خریدار تحویل داده می شود که نشان دهنده تعهد شرکت ملی نفت در برابر فروش نفت به فرد می باشد.

با توجه به در نظر گرفتن کف سود در این اوراق، دارنده اوراق می تواند در صورت متضرر شدن نفت را در زمان سررسید به شرکت ملی نفت بفروشد.

اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله ابلاغ اوراق مالیاتی را به شما پیشنهاد می کنیم.

احکام معامله سلف

مسأله 2123 ـ انسان نمی‌تواند جنسی را که سلف خریده است، پیش از تمام شدن مدت به غیر فروشنده‌اش بفروشد، و بعد از تمام شدن مدت اگرچه آن را تحویل نگرفته باشد، فروختن آن اشکال ندارد. ولی فروختن اجناسی که با وزن یا پیمانه فروخته می‌شود غیر از میوه‌ها، پیش از تحویل گرفتن آن به غیر فروشنده جایز نیست مگر اینکه به سرمایه‌اش یا به کمتر از آن بفروشد.
مسأله 2124 ـ در معامله سلف اگر فروشنده جنسی را که قرارداد کرده است در موعدش بدهد، مشتری باید قبول کند اگر به همان وضعی باشد که شرط شده است، و اگر بهتر باشد باید بپذیرد، مگر اینکه منظور از شرطی که شده است نفی صفت بهتر نیز باشد.
مسأله 2125 ـ اگر جنسی را که فروشنده می‏دهد، پست‌تر از جنسی باشد که قرارداد کرده، مشتری می‌تواند قبول نکند.
مسأله 2126 ـ اگر فروشنده به‌جای جنسی که قرارداد کرده است، جنس دیگری بدهد، در صورتی که مشتری راضی شود اشکال ندارد.
مسأله 2127 ـ اگر جنسی را که سلف فروخته در موقعی که باید آن را تحویل دهد نتواند آن را تهیه کند، مشتری می‌تواند صبر کند تا تهیه نماید، یا معامله را به هم بزند و چیزی را که داده است یا بدل آن را پس بگیرد ـ و بنا بر احتیاط واجب ـ نمی‌تواند آن را به فروشنده به قیمت بیشتری بفروشد.
مسأله 2128 ـ اگر جنسی را بفروشد، و قرار بگذارد که بعد از مدتی تحویل دهد و پول آن را هم بعد از مدتی بگیرد، معامله باطل است.

فروش طلا و نقره، به طلا و نقره
مسأله 2129 ـ اگر طلا را به طلا، و نقره را به نقره بفروشد، سکه‌دار باشند یا بی‌سکه، در صورتی که وزن یکی از آنها زیادتر باشد، معامله حرام و باطل است.
مسأله 2130 ـ اگر طلا را به نقره، یا نقره را به طلا نقداً بفروشد، معامله صحیح است و لازم نیست وزن آنها مساوی باشد، ولی اگر معامله با مدت باشد باطل است.
مسأله 2131 ـ اگر طلا یا نقره را به طلا یا نقره بفروشند، باید فروشنده و خریدار پیش از آنکه از یکدیگر جدا شوند، جنس و عوض آن را به یکدیگر تحویل دهند، و اگر هیچ مقدار از چیزی را که قرار گذاشته‌اند تحویل ندهند معامله باطل است، و اگر بعضی از آن را تحویل دهند، نسبت به همان مقدار صحیح است.
مسأله 2132 ـ اگر فروشنده یا خریدار، تمام چیزی را که قرار گذاشته تحویل دهد، و دیگری مقداری از آن را تحویل دهد و از یکدیگر جدا شوند، اگرچه معامله نسبت به آن مقدار صحیح است، ولی کسی که تمام مال به دست او نرسیده می‌تواند معامله را به هم بزند.
مسأله 2133 ـ اگر خاک نقره معدن را به نقره خالص، و خاک طلای معدن را به طلای خالص بفروشند، معامله باطل است ـ مگر آنکه بداند مثلاً مقدار نقره خاک با مقدار نقره خالص مساوی است ـ ولی فروختن خاک نقره را به طلا، و خاک طلا را به نقره، همان طوری که سابقاً ذکر شد اشکال ندارد.

مواردی که انسان می‏تواند معامله را به هم بزند
مسأله 2134 ـ حقّ به هم زدن معامله را خیار می‏گویند، و خریدار و فروشنده در یازده صورت می‌توانند معامله را به هم بزنند:
اوّل: آنکه از هم جدا نشده باشند، معاملات سلف چیست؟ هرچند مجلس معامله را ترک گفته باشند. و این خیار را «خیار مجلس» می‏گویند.
دوّم: آنکه مشتری یا فروشنده در بیع، یا یکی از دو طرف معامله در معاملات دیگر، مغبون شده باشند. که آن را «خیار غبن» گویند. و منشأ ثبوت این نحو از خیار، شرط ارتکازی در عرف عام می‏باشد، یعنی در هر معامله‌ای در ذهن دو طرف معامله این شرط مرتکز است، که مالی را که می‏گیرد از جهت مالیت به مقدار فاحش کمتر از مالی را که می‏پردازد نباشد، و اگر باشد حق به هم زدن معامله را داشته باشد. ولی چنانچه در مواردی در عرف خاص شرط ارتکازی طور دیگر باشد، مثلاً شرط این باشد که اگر مالی را که گرفته از جهت مالیت کمتر از مالی که پرداخته باشد، بتواند مابه‌التفاوت میان آن دو را از طرف مطالبه کند، و اگر ممکن نشد معامله را به هم زند، باید همان عرف خاص در این‌چنین موارد رعایت شود.
سوّم: در معامله قرارداد کنند که تا مدت معینی هر دو، یا یکی از آنان بتوانند معامله را به هم بزنند. که آن را «خیار شرط» گویند.
چهارم: یکی از دو طرف معامله، مال خود را بهتر از آنچه هست نشان دهد و طوری کند که طرف در آن رغبت کند، یا رغبت او به آن زیادتر شود. که آن را «خیار تدلیس» گویند.
پنجم: یکی از دو طرف معامله با دیگری شرط کند که کاری را انجام دهد و به آن شرط عمل نشود، یا شرط کند مال معینی را که می‏دهد به طور مخصوصی باشد، و آن مال دارای آن خصوصیت نباشد، که در این صورت شرط کننده می‌تواند معامله را به هم بزند. و آن را «خیار تخلّف شرط» گویند.
ششم: در جنس، یا عوض آن عیبی باشد. و آن را «خیار عیب» گویند.
هفتم: معلوم شود مقداری از جنسی را که معامله نموده‌اند، مال دیگری است، که اگر صاحب آن به معامله راضی نشود، گیرنده می‌تواند معامله را به هم بزند، یا عوض آن مقدار را چنانچه پرداخته باشد از طرف خود بگیرد. و آن را «خیار شرکت» گویند.
هشتم: صاحب مال خصوصیات جنس معینی را که طرف ندیده به او بگوید، بعد معلوم شود طوری که گفته نبوده است، یا آنکه طرف جنس را سابقاً دیده بوده و خیال می‏کرده است که فعلاً دارای خصوصیاتی است که در گذشته در آن دیده، بعد معلوم شود که آن خصوصیات در آن باقی نمانده است، که در این صورت طرف می‌تواند معامله را به هم بزند. و آن را «خیار رؤیت» گویند.
نهم: اگر مشتری پول جنسی را که خریده تا سه روز ندهد، و فروشنده هم جنس را تحویل نداده باشد، فروشنده می‌تواند معامله را به هم بزند، ولی این در صورتی است که فروشنده خریدار را در پرداخت پول مهلت داده باشد، ولی تعیین مدت نکرده باشد. و اما اگر او را اصلاً مهلت نداده باشد، می‌تواند با اندکی تأخیر در پرداخت پول، معامله را به هم بزند، و اگر بیش از سه روز مهلت داده باشد، نمی‌تواند تا تمام شدن مدت، معامله را به هم بزند، و اگر جنسی را که فروخته از قبیل سبزی‌ها، یا میوه‌ها باشد که زودتر از سه روز فاسد می‌شود، مهلت آن کمتر خواهد بود. و این خیار را «خیار تأخیر» گویند.
دهم: کسی که حیوانی را خریده تا سه روز می‌تواند معامله را به هم بزند، و اگر در عوض چیزی که فروخته حیوانی گرفته باشد، فروشنده تا سه روز می‌تواند معامله را به هم بزند. و آن را «خیار حیوان» گویند.
یازدهم: فروشنده نتواند جنسی را که فروخته تحویل دهد، مثلاً اسبی را که فروخته فرار نماید، که در این صورت مشتری می‌تواند معامله را به هم بزند. و آن را «خیار تعذّر تسلیم» گویند.
مسأله 2135 ـ اگر خریدار قیمت جنس را نداند، یا در موقع معامله غفلت کند و جنس را گران‌تر از قیمت معمولی آن بخرد، چنانچه به مقدار قابل‌توجهی گران‌تر خریده باشد، می‌تواند معامله را به هم بزند، البته به شرط آنکه در وقت به هم زدن معامله هم غبن باقی باشد، وگرنه حق خیار محل اشکال است. و نیز اگر فروشنده قیمت جنس را نداند، یا موقع معامله غفلت کند و جنس را ارزان‌تر از قیمت آن بفروشد، در صورتی که به مقدار قابل‌توجهی ارزان‌تر فروخته باشد، می‌تواند به شرط گذشته معامله را به هم بزند.
مسأله 2136 ـ در معامله بیع شرط که مثلاً، خانه صد هزار تومانی را به پنجاه‌هزار تومان می‏فروشند، و قرار می‏گذارند، که اگر فروشنده سر مدت پول را بدهد بتواند معامله را به هم بزند، در صورتی که خریدار و فروشنده قصد خرید و فروش واقعی داشته باشند، معامله صحیح است.
مسأله 2137 ـ در معامله بیع شرط اگرچه فروشنده اطمینان داشته باشد که هرگاه سر مدت پول را ندهد، خریدار ملک را به او می‏دهد، معامله صحیح است، ولی اگر سر مدت پول را ندهد، حق ندارد ملک را از خریدار مطالبه کند، و اگر خریدار بمیرد نمی‌تواند ملک را از ورثه او مطالبه نماید.
مسأله 2138 ـ اگر چای اعلا را با چای پست مخلوط کند، و به اسم چای اعلا بفروشد، مشتری می‌تواند معامله را به هم بزند.
مسأله 2139 ـ اگر خریدار بفهمد مال معینی را که خریده عیبی دارد، مثلاً حیوانی را بخرد و بفهمد که یک چشم آن کور است، چنانچه آن عیب پیش از معامله در مال بوده و او نمی‏دانسته، می‌تواند معامله را به هم زده و آن مال را به فروشنده برگرداند، و چنانچه برگرداندن ممکن نباشد، مثلاً در آن مال تغییری حاصل شده است، مانند اینکه عیبی حادث شده باشد یا تصرفی که مانع از رد است نموده باشد، مانند اینکه آن را فروخته یا اجاره داده باشد یا پارچه را بریده یا دوخته باشد، در این صورت فرق قیمت سالم و معیوب آن را معین کند و به نسبت تفاوت قیمت سالم و معیوب از پولی که به فروشنده داده پس بگیرد، مثلاً مالی را که به چهار تومان خریده اگر بفهمد معیوب است، در صورتی که قیمت سالم آن هشت تومان، و قیمت معیوب آن شش تومان باشد، چون فرق قیمت سالم و معیوب یک چهارم می‏باشد، می‌تواند یک چهارم پولی را که داده، یعنی یک تومان از فروشنده بگیرد.
مسأله 2140 ـ اگر فروشنده بفهمد در عوض معینی که مالش را به آن فروخته عیبی هست، چنانچه آن عیب پیش از معامله در عوض بوده و او نمی‏دانسته، می‌تواند معامله را به هم زده و آن عوض را به صاحبش برگرداند، و چنانچه از جهت تغییر یا تصرف نتواند برگرداند، می‌تواند تفاوت قیمت سالم و معیوب را به دستوری که در مسأله پیش ذکر شد بگیرد.
مسأله 2141 ـ اگر بعد ا ز معامله و پیش از تحویل دادن مال، عیبی در آن پیدا شود، خریدار می‌تواند معامله را به هم بزند، و نیز اگر در عوض مال بعد از معامله و پیش از تحویل دادن، عیبی پیدا شود، فروشنده می‌تواند معامله را به هم بزند؛ و اگر بخواهند تفاوت قیمت بگیرند، در صورت عدم امکان رد جایز است.
مسأله 2142 ـ اگر بعد از معامله عیب مال را بفهمد، چنانچه بخواهد باید فوراً معامله را به هم بزند، و اگر بیش از مقدار معمول ـ با در نظر گرفتن اختلاف موارد ـ تأخیر بیندازد دیگر نمی‌تواند معامله را به هم بزند.
مسأله 2143 ـ هرگاه بعد از خریدن جنس، عیب آن را بفهمد اگرچه فروشنده حاضر نباشد، می‌تواند معامله را به هم بزند، و همچنین است حکم در سایر خیارات.
مسأله 2144 ـ معاملات سلف چیست؟ در چهار صورت خریدار به واسطه عیبی که در مال است نمی‌تواند معامله را به هم بزند، یا تفاوت قیمت بگیرد:
اوّل: آنکه قبل از خریدن، عیب مال را بداند.
دوّم: آنکه بعد از خرید، به مال عیب دار راضی شود.
سوم: موقع بیع، حق خود در فسخ کردن و گرفتن ما به التفاوت را ساقط کند.
چهارم: آنکه فروشنده در وقت معامله بگوید: این مال را با هر عیبی که دارد می‏فروشم. ولی اگر عیبی را معین کند و بگوید: مال را با این عیب می‏فروشم، و معلوم شود عیب دیگری هم دارد، خریدار می‌تواند برای عیبی که فروشنده معین نکرده مال را پس دهد، و در صورتی که نتواند پس دهد تفاوت قیمت بگیرد.
مسأله 2145 ـ اگر خریدار بفهمد مال عیبی دارد، و پس از تحویل گرفتن مال، عیب دیگری در آن پیدا شود، نمی‌تواند معامله را به هم بزند، ولی می‌تواند تفاوت قیمت سالم و معیوب را بگیرد. ولی اگر حیوان معیوبی را بخرد و پیش از گذشتن زمان خیار که سه روز است عیب دیگری پیدا کند، اگرچه آن را تحویل گرفته باشد باز هم می‌تواند آن را پس دهد. و نیز اگر فقط خریدار تا مدتی حقّ به هم زدن معامله را داشته باشد، و در آن مدت، مال عیب دیگری پیدا کند، اگرچه آن را تحویل گرفته باشد، می‌تواند معامله را به‌هم بزند.
مسأله 2146 ـ اگر انسان مالی داشته باشد که خودش آن را ندیده و دیگری خصوصیات آن را برای او گفته باشد، چنانچه او همان خصوصیات را به مشتری بگوید و آن را بفروشد و بعد از فروش بفهمد که بهتر از آن بوده، می‌تواند معامله را به هم بزند.

مسائل متفرقه
مسأله 2147 ـ اگر فروشنده قیمت خرید جنس را به مشتری بگوید، باید تمام چیزهایی را که به واسطه آنها قیمت مال کم یا زیاد می‌شود بگوید اگرچه به همان قیمت یا کمتر از آن بفروشد، مثلاً باید بگوید که نقد خریده است یا نسیه، و چنانچه بعضی از آن خصوصیات را نگوید، و بعداً مشتری بفهمد می‌تواند معامله را به هم بزند.
مسأله 2148 ـ اگر انسان جنسی را به کسی بدهد و قیمت آن را معین کند و بگوید این جنس را به این قیمت بفروش و هر چه زیادتر فروختی اجرت فروشت باشد، هر چه زیادتر از آن قیمت بفروشد مال صاحب مال است، و فروشنده فقط می‌تواند مزد زحمت خود را از صاحب مال بگیرد، ولی اگر به طور جعاله باشد و بگوید این جنس را به زیادتر از آن قیمت اگر فروختی، زیادی مال خودت باشد، اشکال ندارد.
مسأله 2149 ـ اگر قصّاب گوشت نر بفروشد و به‌جای آن، گوشت ماده بدهد معصیت کرده است، پس اگر آن گوشت را معین کرده و گفته است این گوشت نر را می‏فروشم، مشتری می‌تواند معامله را به هم بزند، و اگر آن را معین نکرده، در صورتی که مشتری به گوشتی که گرفته است راضی نشود، قصّاب باید گوشت نر به او بدهد.
مسأله 2150 ـ اگر مشتری به بزّاز بگوید پارچه‌ای می‏خواهم که رنگ آن نرود، و بزّاز پارچه‌ای او بفروشد که رنگ آن برود، مشتری می‌تواند معامله را به هم بزند.
مسأله 2151 ـ اگر فروشنده نتواند جنسی را که فروخته است تحویل دهد، مثلاً اسبی را که فروخته است فرار نماید، که در این صورت معامله باطل می‌شود، و مشتری می‌تواند پول خود را مطالبه نماید.

قرارداد یا اوراق سلف چیست و چه کاربردی دارد؟

خرید و فروش اوراق سلف، قراردادی است که در آن عرضه‌کننده (فروشنده)، به ازای دریافت وجه نقد، بخشی از دارایی خود را به فروش می‌رساند. به بیان دیگر عقد سلف، قراردادی است که فروشنده با دریافت وجه نقد از خریدار، تعهد می‌نماید تا در یک تاریخ مشخص، کالا را به مشتری تحویل بدهد. سودی که خریدار از دریافتِ با تأخیر کالای خود کسب می‌کند، معادل قیمت پایین‌تری است که پرداخت می‌نماید.

فرض کنید آقای غفاری که مدیر کارخانه “سلف‌سازان” است، پیش‌بینی می‌کند در 4 ماه آینده به 25 هزار واحد کالا نیازمند است. بنابراین تصمیم به خرید کالای مورد نظر خود می‌گیرد. آقای غفاری، در روند جستجو برای پیدا کردن تولید کنندگان کالای مورد نظر، متوجه می‌شود که کارخانه “سلف‌کاران”، کالای مورد نیاز او را تولید می‌کند ولی برای ادامه تولیدات نیازمند وجه نقد است. در نتیجه او با پیشنهاد عقد سلف به سراغ مدیر کارخانه “سلف‌کاران” می‌رود.

در نتیجه آقای غفاری موفق شده است تا با قیمت پایین‌تر کالای مورد نیاز 4 ماه آینده خود را دریافت کند و فروشنده هم موفق به دریافت وجه نقد برای ادامه تولیدات خود شده است. که به این نوع معاملات، قرارداد سلف می‌گویند.

آیا طرفین با عقد سلف، محدودیت هایی را در تجارت خود تجربه خواهند کرد؟

در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که بله، قرارداد سلف دو طرف معامله را با محدودیت‌هایی روبه‌رو خواهد کرد که عبارتند از:

1. غیر قابل انتقال بودن اوراق سلف
2. عدم وجود بازار ثانویه برای معامله اوراق سلف
3. روبرو شدن با مشکلات نقدشوندگی

آیا برای حل مشکلات قرارداد سلف، راهکاری وجود دارد؟

قرارداد سلف موازی استاندارد که از عقد سلف مشتق شده است، از ابزارهای بورس کالا به حساب می‌آید و قابلیت معامله در بازارهای ثانویه را دارد. به این ترتیب، راهکاری مناسب برای حل مشکلات این نوع از معاملات است.

در واقع با کمک قرارداد سلف موازی استاندارد، دارنده و یا خریدار قرارداد، می‌تواند پیش از رسیدن به سررسید تعیین شده در قرارداد، معادل دارایی پایه خریداری شده را به شخص دیگری واگذار کند.

در رابطه با معاملات سلف موازی این نکته را در نظر بگیرید که، اهرمی تحت عنوان فروش استقراضی وجود ندارد و به این ترتیب، محدودیت‌های قراردادهای سلف از بین می‌رود و می‌تواند در کنار تأمین مالی تولید کننده، در بورس کالا و اوراق بهادار آن، به عنوان نوعی سرمایه‌گذاری قرار بگیرد.

عقد سلف در بازار بورس به چه معناست؟

به موجب این قرارداد، بین خریدار و فروشنده توافق می‌شود که طی پرداخت مقدار مشخصی پول در زمان معین، کالا از طرف فروشنده به خریدار تحویل داده شود. براساس عقد سلف در بازار بورس، قیمت کالا و تمامی مبلغ معامله، در روز قرارداد تعیین شده و توسط خریدار پرداخت خواهد شد.

مزایای قرارداد سلف موازی برای فروشنده

1. تأمین سرمایه اولیه برای تولید کالا
2. تسریع در روند چرخه عملیات تولیدی

مزایای قرارداد سلف موازی برای خریدار

خریدار به این امید که قیمت کالای خریداری شده در آینده افزایش می‌یابد، وارد این معامله می‌شود.

به این نکته توجه کنید که معاملات سلف تا حدودی در دسته معاملات آتی قرار می‌گیرد با این تفاوت که کل مبلغ در ابتدا از سمت خریدار پرداخت شده و تحویل کالا در زمان تعیین شده از جانب فروشنده انجام می‌شود. البته این تحویل از سمت سازمان‌های نظارتی بورس تضمین خواهد شد.

چرا قرارداد سلف موازی را انتخاب کنیم؟

همان‌طور که در بالا نیز متذکر شدیم، قرارداد سلف موازی، کمبودهای عقد سلف را پوشش می‌دهد و علاوه بر این‌که نیاز تولید کننده را تأمین می‌نماید، در بازار اوراق بهادار، به عنوان نوعی سرمایه‌گذاری در نظر گرفته می‌شود.

در زیر به صورت موردی، مزایای سلف موازی را بیان می‌کنیم:

1. به دلیل وجود بازارگردان‌ها، قدرت نقدشوندگی بالایی دارند.
2. با توجه به قدرت نقدشوندگی بالا، تراکنش مالی بالایی را نیز تجربه می‌کند.
3. امکان واگذاری قرارداد به اشخاص دیگر را فراهم می‌کند.
4. به این دلیل ‌که به خریدار اجازه تغییر وضعیت در معامله را می‌دهد، ریسک بیش‌تری را نیز پوشش می‌دهد.
5. با توجه به این امر که قیمت کالا، براساس خرید و فروش اوراق مشخص می‌شود، امکان کشف قیمت به صورت لحظه‌ای را فراهم می‌کند و به این ترتیب، قیمت‌های شفاف‌تری از کالاها را خواهیم داشت.

اگر شما شخصیت حقیقی و یا حقوقی هستید که جذب مزایای اوراق سلف موازی شدید و تمایل دارید که از این اوراق به سود برسید، می‌توانید با دریافت کد سجام و کد بورسی و از طریق صفحه معاملاتی خود اقدام به خرید صکوک سلف نمایید.