سوآپ و کاربردهای آن
قراردادهای سوآپ یکی از شیوههای نوین تجارت بینالملل محسوب میشود و این شیوه قادر است در حل مشکلات اقتصادی و رشد و توسعه کشور نقش موثری داشته باشد.
به گزارش کارآفرین نیوز، قرارداد سوآپ به عنوان یکی از رایجترین موافقتنامههای حوزه تجارت بینالملل شناخته میشود. این قرارداد در سالهای اخیر مورد توجه بسیاری از کشورها به خصوص در حوزه نفت و گاز و منابع طبیعی بوده و در سالهای اخیر در حوزه بازار سرمایه و رمزارز نیز ورود پیدا کرده است.
سوآپ که در لغت به معنی معامله پایاپای یا بدهی مالی معرفی میشود، قراردادی بوده که به موجب آن، جریانهای نقدی با نرخ معین با جریان نقدی با نرخ شناور برای مدتزمان خاصی مبادله میشود.
در مفهوم سوآپ چیست؟ سال ۱۹۸۰ میلادی اولین قرارداد سوآپ در لندن طراحی شد و پس از آن به منظور تسهیل در صادرات و واردات، رفع کمبود ارز، مدیریت نوسانات ارزی، نرخ بهره، نرخ کالا، کاهش هزینه، جذب سرمایهگذار خارجی و . مورد توجه کشورهای دیگر قرار گرفت.
پس از فروش پاشی شوروی و استقلال کشورهای آسیای مرکزی به منظور مبادله نفت با ایران، سواپ در ایران نیز پای گذاشت.
در حال حاضر، متداولترین سوآپ، سوآپ نرخ بهره محسوب میشود. سوآپ نرخ بهره نوعی قرارداد است که طی آن جریانهای نقدی ثابت با جریانهای نقدی شناور ناشی از یکی دارایی پایه معاوضه میشوند.
در واقع در آن یا واحد اقتصادی توافق میکند جریانهای نقدی با بهره ثابت از پیش تعیین شده را چندین بار در سال پرداخت نماید. البته طرف مقابل نیز، در این مدت، بهرههایی با نرخ متغیر بر روی همان مبلغ دریافت میکند.
سوآپ ارزی نوع دیگری از سوآپ بوده که جریان پرداختی در یک ارز خاص با جریان پرداختی در ارز دیگر معاوضه میشود.
به بیان دیگر فرض کنید شرکتی برای انجام فعالیتهای اقتصادی خود نیاز به دلار دارد و در مقابل شرکت دیگری نیز قرار دارد که برای انجام فعالیتهای خود به یورو احتیاج دارد.
داراییهای این دو شرکت نشان میدهد که شرکت اول دارای سرمایه یورویی و شرکت دوم دارای سرمایه دلاری است. در نتیجه این دو شرکت اقدام به قرارداد سوآپ ارزی کرده تا برای مدت معین ارز مورد نظر خود را تامین نمایند.
سومین نوع سوآپ، سوآپ کالا بوده که در آن قراردادی جهت مبادله و تعویض دسته از کالا انعقاد میشود. با وجود اینکه سوآپ کالا در کالاهای همسان صورت میگیرد، اما در شرایط تحریمی برای کالاهای غیر همسان نیز استفاده میشود.
به طور مثال کشور ما که در شرایط تحریمی قرار دارد برای خرید ماده معدنی با مشکل مواجه است. همچنین فرض میشود، در حال حاضر نیز روسیه به دلیل تحریم نیاز به فولاد دارد، از آنجایی که سیستم بانکی دو طرف نیز تحریم بوده، لذا با قرارداد سوآپ این امر امکانپذیر است.
که البته در شرایط غیر تحریمی نیز به دلیل کاهش هزینههای ارزی نیز بسیار کارا است.
به طور کلی قراردادهای سوآپ دارای مزایایی نظیر مدیریت ریسک، کاهش هزینه انتقال کالا و ارز، کاهش زمان نقل و انتقال کالا، گریز از محدودیتهای تحریمی، افزایش بهرهوری ناوگان حمل و نقل و مانعی برای تاثیر منفی تغییر قیمتها بر ارزش دارایی طرفین قرارداد را دارند، البته کاهش تولیدات داخلی، کاهش ارزش پول ملی، تبدیل اقتصاد کشور به یک اقتصاد خام فروش و . نیز از معایب این قراردادها محسوب میشوند.
سواپ ارز دیجیتالی نیز به معنی مبادله یک توکن با توکن دیگر است، به طور مثال مقداری بیتکوین را با اتریوم معامله میکنید، البته این مقدار کاملاً از لحاظ ارزش تتری یا دلاری یکسان است.
فرض کنید شما نیاز به یک بیتکوین دارید و در کیف پول شما ۱۵ اتریوم موجود است، شما با ۱۴.۹۶ اتریوم قادر هستید یک بیتکوین دریافت کنید که به این سبک معامله سوآپ ارز دیجیتالی میگویند.
تکنولوژی بلاکچین در حال تغییر است؟ | اتمیک سوآپ چیست؟
احتمالا پس از فراگیر شدن مفهوم اتمیک سواپ (Atomic swap) دیگر نیاز کاربران به اکسچنجها در بسیاری از زمینهها اساسی نخواهد بود. سواپ این قابلیت را به افراد میدهد که بدون استفاده از اکسچنج ها، ارزهای دیجیتال خود را به سایر رمزارزها تبدیل کنند.
به گزارش نبض بورس، نویسنده: فرناز حیدری | در جهان اقتصاد سنتی و حوزه سرمایه گذاری آن، در بین عرضه کننده (کسی که میخواهد تامین مالی کند) و سرمایه گذار (کسی که اوراق را میخرد) واسطههای بسیاری وجود دارد.
منتشر کننده سهام، صندوقهای امین، نهادهای مالی واسطه و. از جمله این نهادهایی است که بین سرمایه گذار و عرضه کننده است. نهادهای منتشرکننده سهام (issuers) اوراقی را منتشر میکنند که با انتشار آن فضای اصلی بازارهای مالی شکل میگیرد و در بستر کارگزاریها معامله صورت می پذیرد.
معادل این نهادهای بستر معاملات سهام در بازار ارزهای دیجیتال، اکسچنجهای توکنها یا همان رمزارزها هستند. سفارش خرید و فروش در اکسچنجها انجام شده و تسویه فیات یا توکن مطلوب با فروشنده و خریدار از طریق امضای پرایویت کی به ولت کاربر ارسال میشود. به طور کلی اکسچنجها فضایی را برای مبادلات رمزارزی ایجاد میکنند.
با اتمیک سوآپ آشنا شوید
اما احتمالا پس از فراگیر شدن مفهوم اتمیک سواپ (Atomic swap) دیگر نیاز کاربران به اکسچنجها در بسیاری از زمینهها اساسی نخواهد بود. سواپ این قابلیت را به افراد میدهد که بدون استفاده از اکسچنج ها، ارزهای دیجیتال خود را به سایر رمزارزها تبدیل کنند. در سواپ همه چیز بر مبنای اعتماد و شفافیت بوده و بر روی شبکه بلاکچین ثبت میشود؛ به عبارت دیگر تمامی اتفاقات بین مبادله کنندگان در ابزار سواپ در یک قرارداد هوشمند یا اسمارت کانترکت (smart contract) ثبت میشود و پس از بسته شدن آن با هش لاک یا تایم لاک دیگر امکان تغییر قرارداد یا دور زدن آن توسط طرفین وجود نخواهد داشت. به بیان سادهتر کاربران حوزه ارزهای دیجیتال میتوانند با کمک مبادلات اتمی بهصورت مستقیم و بینیاز از هرگونه واسطه (مانند حسابهای امانی یا صرافیها) تنها از طریق کیف پولهای خود به خرید و فروش ارزهای دیجیتال گوناگون بپردازند.
بلاکچین هیبریدی چیست؟
همچنین از پیشرفتهای دیگری که در صنعت بلاکچین اتفاق افتاده میتوان به بلاکچین هیبریدی (hybrid blockchain) اشاره کرد.
بلاکچین هیبریدی ترکیبی از دو بلاکچین عمومی و خصوصی است و سعی در استفاده از ویژگیهای ایده آل هر دو بلاکچین دارد. تراکنشها و سوابق در یک بلاکچین هیبریدی، خصوصی میشوند، اما در صورت لزوم، میتوان آنها را تأیید کرد. از سوی دیگر یک بلاکچین هیبریدی، به معنای دسترسی کنترل شده و آزادی در همان زمان است.
یک بلاکچین ترکیبی از حریم خصوصی محافظت میکند، اما ارتباط با اشخاص ثالث را امکان پذیر میکند. هکرهای خارجی نمیتوانند حمله ۵۱ درصدی را به شبکه انجام دهند، زیرا بلاکچین هیبریدی در یک اکوسیستم بسته عمل میکند.
سواپ چگونه بهوجود میآید؟
در این مقاله میخواهیم به بررسی سواپ و اطلاعات مربوط به آن بپردازیم. ممکن است وارد معاملهای در بازار فارکس شده و مقدار پول زیادی سود کرده باشید. اما متوجه شوید که مقداری از سود آن معامله را باید تحت عنوان نرخ بهره شبانه به بروکر بدهید. حتی گاهی اوقات اگر قبل از معامله حواستان به این موضوع نباشد مجبور میشوید دقیقا مقداری که سود کردهاید را به بروکر بدهید. بروکر با سه عنوان اسپرد، کمیسیون و سواپ میتواند از تریدر پول بگیرد. از بین این سه مورد، اسپرد معمولا اتفاق میافتد اما کمیسیون و نرخ بهره شبانه کمتر وجود دارند. اما نرخ بهره شبانه دقیقا چیست؟
سواپ یا نرخ بهره شبانه چیست؟
نرخ بهره شبانه به تفاوت میان نرخهای بهره گفته میشود که شامل معاملات یک روزه نمیشود. اما اگر معاملهای دارید که بیش از یک روز باز خواهد ماند باید به این مسئله توجه کنید و میزان آن را محاسبه کنید. زیرا نرخ آن میتواند در سود و زیان شما تاثیر گذاشته و تغییری در معاملات شما ایجاد کند.
علت اینکه در بازار ارز به این تفاوت بهره، نرخ بهره شبانه هم گفته میشود بهدلیل این است که این نرخ در شب محاسبه میشود. یعنی به ازای هر شبی که از معامله شما میگذرد تفاوت نرخ بهره جفت ارز میان دو کشور محاسبه شده و برای شما در نظر گرفته میشود. البته این نرخ در شبهای چهارشنبه سه برابر میشود.
نرخ بهره شبانه چگونه محاسبه میشود؟
بهطور کلی اگر شما ارزی را با نرخ بالا خریداری کنید و ارز را با نرخ پایین بفروشید نرخ بهره شبانه برای شما مثبت خواهد بود. برعکس آن هم اگر ارزی را با نرخ پایین بخرید و ارزی با نرخ بهره بالا بفروشید، این نرخ منفی میشود. مثلا اگر ارز USDJPY را در نظر بگیرید باید نرخ بهره سالانه آمریکا و ژاپن را محاسبه کنید.
در این صورت اگر در حال خرید ین ژاپن و فروش دلار آمریکا باشید نرخ بهره شبانه منفی میشود. اما اگر در حال خرید دلار آمریکا و فروش ین ژاپن باشید نرخ سواپ مثبت خواهد شد. البته گاهی اوقات ممکن است این فرمول متفاوت باشد زیرا نرخ بهره شبانه توسط نهادهایی که نقدینگی را فراهم میکنند تعیین میشود.
سوآپ در رمزارزها چیست؟
سوآپ ها (swap) یکی از مباحث بسیار مهم در دنیای کریپتوکارنسی می باشد. با استفاده از سوآپ ها قرارداد های بسیار زیادی بین کمپانی ها و شرکت ها به صورت عادلانه و با مزایای بسیار زیادی انجام شده است. قرارداد های سوآپ دارای انواع مختلفی می باشند که هرکدام دارای کاربرد خاصی می باشد.
افراد بسیار زیادی در بازار ارز دیجیتال فعالیت دارند و از ارزهای دیجیتال برای کار های مختلف استفاده می کنند. فعالیت بسیاری از این افراد در ایران برای کسب درآمد از این طریق است. پیشنهاد می کنیم قبل از ورود به این بازار و شروع به فعالیت در بازار ارز دیجیتال با تمام اصطلاحات و موضوعات داخل بازار آشنا شوید و کاملا به آنها مسلط شوید. در این مطلب می خواهیم به معرفی و بررسی سوآپ در رمز ارزها بپردازیم با ما همراه باشید.
سوآپ در رمز ارزها چیست؟
معنی لغوی سوآپ، معامله پایاپای، عوض کردن، جانشین کردن است. اگر خواسته باشیم در اصطلاح به معنی سوآپ بپردازیم. می توانیم بگوییم توافقی که بین دو طرف صورت می گیرد، و این توافق برای معاوضه جریان نقدی در آینده است. اولین سوآپ در سال 1981 رخ داد که این SWAP بین کمپانی IBM و بانک جهانی بود. SWAP نسبت به بقیه مشتق های مالی دارای سابقه کمی می باشد ولی دارای اهمیت بسیار بالایی است. در بیشتر مواقع یک طرف از دو طرف SWAP بر حسب یک متغیر تصادفی که می تواند هر چیزی مثل نرخ بهره، نرخ ارز، بازده سهام و… است. پرداخت هایی که در این نوع قرارداد ها انجام می شوند به پرداخت های متغیر(variable) یا پرداخت های شناور (floating)، مرسوم هستند.
طرف دیگر سوآپ مبلغی را به صورت ثابت و یا به صورت شناور که بر پایه یک متغیر تصادفی دیگر می باشد. پرداخت می کند. در قرارداد ها و پیمان های آتی از کلمات خریدار و فروشنده برای طرفین معامله استفاده می شود. ولی این عبارات در سوآپ معنی ندارند. در سوآپ یک طرف معامله را به عنوان پرداخت کننده که پرداخت آن به صورت شناور است می شناسند و طرف مقابل پرداخت کننده، پرداخت آن به صورت ثابت است. البته در بعضی از معاملات SWAP هر دو طرف معامله، پرداخت خود را با نرخ شناور انجام می دهند و هر دو طرف را با عنوان پرداخت کننده با نرخ شناور می شناسند.
ویژگی های قراردادهای SWAP
قرارداد های سوآپ معمولا دارای یک مجموعه از جریان های نقدی می باشند. به طور کلی می توان گفت که معاملات سوآپ یک حالت کلی از پیمان های آتی است، با این تفاوت که به جای یک پرداخت که در پیمان های آتی داریم در سوآپ دارای مجموعه ای از پرداخت ها هستیم. در نتیجه می توان SWAP را به عنوان مجموعه ای از پیمان های آتی در نظر گرفت.
در زمان شروع معاملات سوآپ هیچ پولی بین طرفین رد و بدل نمی شود، در نتیجه ارزش معاملات SWAP در زمان شروع برابر با صفر است. البته سوآپ های ارزی اینگونه نیستند و در هنگام شروع معامله، یک مبلغ فرضی که برحسب ارزهای مختلف است بین طرفین معامله رد و بدل می شود. همانطور که قبلا گفته شد در معاملات SWAP، طرفین معامله بین یکدیگر جریان های نقدی معاوضه می کنند، در نتیجه در معاملات SWAP با تاریخ های پرداخت و تاریخ های تسویه بسیار زیادی سروکار داریم.
در ادامه ویژگی های قراردادهای SWAP
در معاملات سوآپ به فاصله زمانی بین دو تاریخ تسویه، دوره تسویه یا به عبارتی settlement period گفته می شود.به غیر از SWAP های ارزی در بقیه سوآپ ها، مبالغی که بین دوره تسویه بین طرفین معامله رد و بدل می شود، بر حسب یک ارز یکسان می باشد. در نتیجه طرفین معاملات SWAP، خالص مبلغ پرداختی را بین یکدیگر رد و بدل می کنند.
در مورد SWAP های ارزی، تسویه بین طرفین بر اساس ارزهای مختلف می باشد در نتیجه طرفین قرارداد، مبالغ پرداختی خود را براساس ارز مورد نظر پرداخت می کنند و در این SWAP های ارزی تسویه خالص کاربردی ندارد. قرارداد های SWAP معمولا به صورت نقدی می باشند. معاملات سوآپ دارای یک تاریخ خاتمه یا به عبارتی termination date مشخص می باشند. در تاریخ خاتمه قراردادهای سوآپ آخرین پرداخت بین طرفین قرارداد صورت می گیرد. تاریخ خاتمه همان تاریخ انقضا در انواع دیگر قرارداد می باشد. این قراردادها در خارج بازار بورس انجام می شود و بر اساس نیازهای خاص طرفین قرارداد، معامله انجام می شود. نکته ای که باید بدانید این است که قراردادهای سوآپ در معرض ریسک اعتباری قرار دارند.
خاتمه قراردادهای سوآپ
همانطور که گفته شد قراردادهای سوآپ دارای یک تاریخ خاتمه هستند که در آن تاریخ آخرین پرداخت بین طرفین قرارداد انجام می شود. در برخی موارد ممکن است که در این قرارداد ها یکی از طرفین قرارداد می خواهد زودتر از تاریخ خاتمه از قرارداد خارج شود. برای خارج شدن از این نوع قراردادها، روش های مختلفی وجود دارد. این قرارداد ها بر اساس ارزش فعلی جریان های نقدی خالص که طرفین قرارداد که طرفین قرارداد باید در آینده بین یکدیگر رد و بدل کنند، دارای ارزشی معین است که در طول عمر آن قرارداد می توان آن ارزش را محاسبه کرد.
روشی که گفته شد باعث خاتمه یافتن قرارداد SWAP برای هر دو طرف می شود. البته نکته ای که باید در نظر داشته باشند این است که در صورتی می توانند، قرارداد سوآپ را خاتمه دهند که طرف مقابل قرارداد موافقت کند.
روش های مختلف خاتمه دادن قرار داد سوآپ ( SWAP)
همانطور که گفته شد روش های مختلفی برای خاتمه دادن قرارداد SWAP وجود دارد که یک مورد آن را توضیح دادیم. روش دیگری که می توان زودتر از زمان خاتمه قرارداد، آن قرارداد SWAP را خاتمه داد، به این صورت است که طرفی که می خواهد زودتر قرارداد را خاتمه دهد. باید به یک قرارداد سوآپ جدید با موقعیت معکوس این قرارداد فعلی ورود کند. روش سوم خاتمه دادن زودتر از موعد این است که قرارداد SWAP را به یک نفر سوم بفروشد. به عنوان مثال در نظر بگیرید که یک کمپانی دارای یک قرارداد SWAP به ارزش صد هزار دلار است. آن شرکت می خواهد زودتر از موعد زمان خاتمه قرارداد، آن قرارداد را خاتمه دهد. آن کمپانی می تواند با موافقت طرف مقابل خود، قرارداد را به یک شخص ثالث به قیمت صد هزار دلار بفروشد.
این روش خیلی رایج نیست و روش دیگری که افراد بسیار زیادی از آن استفاده می کنند. استفاده از اختیار معامله در قرارداد SWAP است. این اختیار معامله به این صورت است که دارایی پایه در این روش اختیار معامله، یک قرارداد SWAP است. آن کمپانی یا شخصی که اختیار معامله دارد. نسبت به موضوع قرارداد مخیر است و می تواند با استفاده از این اختیار معامله به یک قرارداد معکوس وارد شود و یا این که اختیار ورود به یک قرارداد SWAP معکوس را برای خود حفظ می کند.
بررسی انواع قرارداد سوآپ
قرارداد های سوآپ بر اساس دارایی های پایه، به انواع مختلفی تقسیم می شوند. در ادامه به بررسی انواع این قراردادها می پردازیم:
سوآپ نرخ بهره یا به عبارتی interest rate swap
در این نوع قرارداد ها هر دو طرف قرارداد مبلغ بهره را بر اساس ارز مشابه معاوضه می کنند. در قرارداد های نرخ بهره مبلغ اسمی برای هردو طرف قرارداد یکسان است و همچنین تسویه در این نوع قرارداد ها به صورت خالص انجام می شود. این نوع از SWAP ها دارای دو حالت می باشند که عبارتند از:
- در حالت اول هر دو طرف قرارداد مبالغ بهره را به صورت بهره متغیر پرداخت می کنند.
- در حالت دوم یکی از طرفین قرارداد مبلغ بهره را به صورت بهره ثابت و طرف دیگر قرارداد مبلغ را به صورت بهره متغیر پرداخت می کند.
بر خلاف SWAP های ارزی که هر دوطرف قرارداد میتوانستند، مبلغ را به صورت بهره ثابت پرداخت کنند. ولی در قرارداد های نرخ بهره، این کار امکان پذیر نیست. زیرا اگر ارز یکسان باشد، این کار باعث می شود که جریان های نقدی کاملا یکسان باشند. نکته دیگری که باید در این نوع قرارداد ها در نظر بگیرید این است که در قرارداد های نرخ بهره نیازی به مبادله مبلغ اسمی قرارداد در زمان های انعقاد و همچنین اختمام قرارداد SWAP نیست، زیرا در این نوع قرارداد ها با ارز یکسان سروکار داریم.
سوآپ سهام یا به عبارتی equity swaps
در این نوع SWAP ها، هر دو طرف قرارداد مبالغ را بر اساس بازده سهام یا شاخص سهام با یکدیگر معاوضه می کنند. SWAP سهام به این صورت است که علاوه بر بازده حاصل از سود نقدی، بازده ناشی از منفعت سرمایه یا به عبارتی capital gain نیز شامل می شود. این نوع از SWAP ها معمولا توسط مدیران پرتفوی استفاده می شود. به عنوان مثال شما قراردادی را در نظر بگیرید که مبلغی ثابت دریافت می کند و به ازای این مبلغ ثابت بازده شاخص s&p500 پرداخت می شود. منظور از بازده، تغییرات شاخص s&p500 در بازه زمانی مشخص است. در این قرارداد هر دو نرخ در مبلغ ثابت قرارداد ضرب می شوند و جریانات نقدی که مربوط به پرداختی و دریافتی است به دست می آید.
SWAP ارزی یا به عبارتی currency swaps
در این نوع قرارداد، مبلغ بهره بر حسب ارزهای مختلف بین طرفین قرارداد رد و بدل می شود. این روش باعث می شود که طرفین قرارداد در برابر ریسک نوسانات ارز مقاوم تر باشند و بتوانند این نوسانات را بهتر مدیریت کنند. در سال 1990 یکی از معمولی ترین SWAP ها، سواپ ارز ثابت – ثابت یا به عبارتی fixed-for-fixed بوده است. این نوع قرارداد ها در آن زمان به نام سوآپ Plain Vanilla می شناختند.
بر اساس این نوع SWAP ، گردش نقدینگی بر اساس دو نوع ارز متفاوت می باشد که مبادله به این صورت است که یکی از طرفین بر اساس نرخ ثابت یک نوع ارز پرداخت معامله را انجام می دهد و طرف مقابل بر اساس نرخ ثابت ارز دیگری پرداخت معامله را انجام می دهد. به عنوان مثال قرارداد ارزی بین دو شرکت بسته می شود. شرکت اول بر اساس نرخ ثابت ارز A پرداخت را انجام میدهد و شرکت دوم بر اساس نرخ ثابت ارز B پرداخت را انجام میدهد.
نوع دیگر سوآپ ارزی، سوآپ ارزی ثابت-شناور یا به عبارتی fixed-for-flow
در این نوع قرارداد ها یکی از جریان های پرداخت بر اساس نرخ ثابت یک ارز می باشد و طرف مقابل بر اساس نرخ شناور یک ارز دیگر می باشد. به عنوان مثال شرکت اول پرداخت خود را بر اساس نرخ ثابت یک ارز انجام می دهد و شرکت دوم پرداخت خود را بر اساس نرخ شناور ارزی دیگر انجام میدهد.
نوع سوم که مربوط به قراردادهای SWAP از نوع ارزی می باشد سواپ ارز غیر همسان یا به عبارتی Cross-Currency Swap است که این نوع بسیار شایع و معمول می باشد. در این نوع SWAP پرداخت ها به صورت توافقی می باشد. برای پرداخت این نوع قراردادهای SWAP از نرخ بهره ثابت در یک ارز با نرخ متغیر در یک ارز دیگر استفاده می شود.
سواپ نرخ بازده کل – Total Return Swap or Total Rate Of Return Swap: TRORS
در این روش طرفین معامله یک دارایی یا یک معیار را به عنوان پایه انتخاب می کنند و توافق می کنند که یکی از طرفین معامله، متعلق به آن دارایی پایه باشند و هرگونه کاهش یا افزایش ارزش آن دارایی را صاحب شود و طرف دیگر معامله وجوه ثابت یا شناوری را از طرف مقابل دریافت می کند و این دریافتی ها هیچ ربطی به دریافتی های طرف اول ندارد. در واقع این نوع سوآپ به طرف دوم در معامله اجازه می دهد تا داریی خود را در برابر نوسان ها محافظت کند و نفر اول در معامله می تواند بدون اینکه دارایی ترازنامه اش را بکشد از عایدات اقتصادی آن بهره مند شود. به طور کلی این نوع SWAP دارای دو نوع کاربرد است که عبارتند از:
- کاهش ریسک اعتباری دارایی پایه که این کاهش ریسک از طریق انتقال بازده کل به خریداران سوآپ انجام می شود.
- کاهش ریسک دارایی پایه فروشنده سوآپ که این کاهش ریسک از طریق جبران زیان کاهش ارزش دارایی پایه انجام می شود و به وسیله خریدار سوآپ انجام می شود.
سواپ نکول اعتباری یا به عبارتی Credit Default Swap: CDS
این SWAP معمولا مربوط به موسسات مالی می باشد. موسسات مالی در اکثر اوقات در معرض ریسک عدم بازپرداخت وام توسط مشتریان خود قرار دارند. موسسات مالی برای حفظ اموال خود و همچنین جلوگیری از عدم باز پرداخت اقساط وام توسط مشتریان خود، از این سواپ استفاده می کنند.
با استفاده از این قرارداد موسسات مالی در جایگاه خریدار سواپ قرار می گیرند و با فروشنده SWAP که معمولا یک موسسه بیمه است توافق می کنند. توافق آنها به این صورت است که در سررسید های معین، خریدار مبلغی مشخص به فروشنده پرداخت کند و در مقابل آن فروشنده تعهد می دهد که اگر مشتریان، قسط خود را به موسسه مالی پرداخت نکردند،در راستای این قرارداد نکول اعتبار و تا سقفی که در این قرارداد پذیرفته اند، معادل آن مقداری که مشتری قسط خود را به موسسه مالی پرداخت نکرده است، جبران کند.
نتیجه گیری
یکی از مباحث بسیار مهم در دنیای ارز دیجیتال قراردادهای سوآپ می باشد. افرادی که وارد دنیای کریپتوکارنسی می شوند باید این مباحث را یاد بگیرند تا در آینده به مشکل بر نخورند. در این مطلب به صورت جامع و مختصر به بررسی سوآپ ها در رمز ارزها پرداختیم.
سوآپ چیست
سوآپ چیست
سرفصلهای این مقاله
سوآپ در لغت بهمعنای معامله پایاپاى، معاوضه، عوضکردن، مبادلهکردن و جانشینکردن آمده و در اصطلاح، توافقی بین دو طرف برای معاوضه جریان نقدی در آینده (با دو نوع پرداخت متفاوت) است. اولین سواپ در سال ۱۹۸۱ میلادی بین شرکت IBM و بانک جهانی صورت گرفت. هرچند سابقه طراحی و ابداع سوآپ (swaps) نسبت به سایر مشتقهای مالی کمتر است، اما اهمیت آن کم نیست. به عبارت دیگر، چنانچه اندازه بازار سوآپ را موردتوجه قرار دهیم، شاید بتوان آن را نسبت به سایر مشتقهای مالی پراهمیتتر دانست. درواقع، سوآپ توافقی است بین دو طرف تا مجموعهای از جریانهای نقدی آتی را با یکدیگر معاوضه کنند. در اکثر مواقع، یکطرف سواپ مبالغی را برحسب یک متغیر تصادفی نظیر نرخ بهره، نرخ ارز، بازده سهام و یا قیمت یک کالا پرداخت مینماید. این پرداختها به پرداختهای متغیر (variable) یا شناور (floating) موسوم است. طرف دیگر سوآپ ممکن است مبالغی را به صورت ثابت و یا شناور بر پایهیک متغیر تصادفی دیگر پرداخت نماید. در حالیکه در قراردادها و پیمانهای آتی و نیز اختیار معامله از عبارت خریدار و فروشنده برای طرفین معامله استفاده میگردد، در مورد سوآپ چنین ادبیاتی چندان رایج نیست. در عوض، در سواپ یکطرف معامله به عنوان پرداختکننده برحسب نرخ شناور (یا متغیر) و طرف دیگر به عنوان پرداختکننده برحسب نرخ ثابت شناخته میشود. البته، در برخی از قراردادهای سوآپ، هر دو طرف معامله برحسب نرخ شناور به طرف مقابل پرداخت مینمایند.
معمولاً قراردادهای سوآپ شامل یک مجموعه از جریانهای نقدی است. درواقع، سواپ حالت کلیتر پیمانهای آتی است که در آن بهجای یک پرداخت با مجموعهای از پرداختها مواجه هستیم. بنابراین، میتوان سوآپ را به عنوان مجموعهای از پیمانهای آتی در نظر گرفت. در هنگام انعقاد سوآپ هیچ پولی بین طرفین معامله ردوبدل نمیشود. بنابراین، ارزش سواپ در زمان شروع آن معادل صفر است. البته سوآپهای ارزی از این قاعده مستثنی هستند، در سوآپهای ارزی طرفین معامله در هنگام انعقاد سوآپ، مبلغ فرضی قرارداد (notional principal) را برحسب ارزهای مختلف با یکدیگر رد و بدل میکنند. همانطور مفهوم سوآپ چیست؟ که پیشتر اشاره شد، در سوآپ طرفین معامله مجموعهای از جریانهای نقدی را معاوضه میکنند، بنابراین ما با تاریخهای پرداخت یا تاریخهای تسویه (settlement date) متعدد سروکار داریم. به دوره زمانی بین دو تاریخ تسویه، دوره تسویه (settlement period) میگویند. به استثنای سوآپهای ارزی، در دیگر انواع سوآپ، مبالغی که در تاریخهای تسویه بین طرفین سوآپ ردوبدل میشود برحسب ارز یکسان است. بنابراین، طبیعی است که طرفین سوآپ، خالص مبالغ پرداختی را ردوبدل نمایند. در مورد سوآپ ارزی، مبالغ پرداختی در تاریخهای تسویه برحسب ارزهای مختلف میباشد، درنتیجه هر یک از طرفین سوآپ به صورت مجزا مبالغی را برحسب ارز موردنظر پرداخت مینماید و تسویه خالص کاربردی ندارد. تسویه قراردادهای سوآپ معمولاً به صورت نقدی است، تحویل فیزیکی دارایی پایه در مورد قراردادهای سوآپ کمتر است. قراردادهای سوآپ همیشه دارای یک تاریخ خاتمه (termination date) مشخص میباشد. در تاریخ خاتمه آخرین پرداخت توسط طرفین سوآپ صورت میگیرد. تاریخ خاتمه را میتوان مشابه تاریخ انقضاء در سایر انواع قراردادهای مشتقه در نظر گرفت. قراردادهای سوآپ در بازار خارج از بورس و برحسب نیازهای خاص طرفین قرارداد معامله میشود. مشابه سایر قراردادهای مشتقه خارج بورسی، قراردادهای سوآپ نیز در معرض ریسک نکول قرار دارد. هر بار که یکی از طرفین سوآپ نسبت به انجام تعهد خود مبنی بر پرداخت مبلغی که بر عهده اوست به طرف مقابل قصور کند، این ریسک عینیت مییابد. درواقع میتوان گفت، قراردادهایی همچون سوآپ در معرض ریسک اعتباری هستند.
سوآپ چیست
همانطور که قبلاً اشاره شد، سوآپ دارای یک تاریخ خاتمه یا تاریخ انقضای مشخص است. در برخی موارد ممکن است یکی از طرفین سوآپ تمایل داشته باشد تا زودتر از تاریخ انقضاء از سواآپ خارج شود. این امر مشابه آن است که شخص دارنده اوراق قرضه بخواهد قبل از سررسید اوراق، آن را بفروشد و یا اینکه دارنده اختیار معامله بورسی و یا قرارداد آتی بخواهد قبل از تاریخ انقضاء آن را بفروشد. خروج از سوآپ قبل از تاریخ انقضاء به شیوههای مختلف امکانپذیر است. قرارداد سواپ برحسب ارزش فعلی خالص جریانهای نقدی آتی که طرفین باید در آینده ردوبدل کنند دارای ارزش بازاری معینی بوده که در طول عمر سوآپ قابلمحاسبه است. به عنوان مثال، اگر ارزش بازاری سواپ برای یکی از طرفین معامله ۱۲۵ هزار دلار باشد، وی میتواند در صورت موافقت طرف مقابل با دریافت مبلغ مذکور از وی، به قرارداد خاتمه بخشد. این روش موجب میشود تا قرارداد سوآپ برای هر دو طرف پایان پذیرد. در هر صورت، خاتمه دادن به قرارداد سواپ به شیوه اخیر نیازمند جلب موافقت طرف مقابل قرارداد است. در هنگام عقد قرارداد سوآپ میتوان چنین رویکردی را برای خاتمه زودتر از موعد سوآپ پیشبینی نمود. رویکرد دیگری که برای خاتمه زودتر از موعد قرارداد سوآپ رایج است، ورود به یک قرارداد سواپ جدید با موقعیت معکوس است. برای مثال، شرکتی را در نظر بگیرید که وارد یک قرارداد سوآپ شده و متعهد است درازای دریافت مبالغی برحسب نرخ لایبور، مبالغ ثابتی را بر پایه نرخ بهره ۵ درصد به طرف مقابل قرارداد پرداخت نماید. بهره ثابت پرداختی توسط شرکت در ۱۵ ژانویه هرسال انجامشده و مبالغ شناور در ۱۵ جولای دریافت میشود. در حال حاضر سه سال تا تاریخ انقضای قرارداد باقیمانده است و شرکت مورداشاره علاقهمند است که به قرارداد مذکور خاتمه بخشد.
برای این منظور وی میتواند وارد یک قرارداد سوآپ جدید با موقعیت معکوس شود. بدین ترتیب که طی یک قرارداد سو آپ سهساله، بهره ثابت را دریافت و بهره شناور را پرداخت نماید. در قرارداد جدید، شرکت متعهد میشود به مدت سه سال و در تاریخ ۱۵ جولای هرسال نرخ بهره لایبور (نرخ لایبور (London Inter Bank Offered Rate=LIBOR) عبارت است از میانگین نرخ بهره بینبانکی که بانکها در کوتاهمدت به یکدیگر وام میدهند). را به طرف مقابل پرداختنموده و در عوض در ۱۵ ژانویه، نرخ بهره ثابت موردتوافق را دریافت کند. نرخ بهره ثابت در قرارداد سوآپ جدید مطابق شرایط روز بازار در تاریخ انعقاد سوآپ تعیینشده و ممکن است با نرخ ۵ درصد تعیینشده در قرارداد قبلی متفاوت باشد. در هر صورت، مبالغ دریافتی و پرداختی برحسب نرخ لایبور با یکدیگر خنثیشده و شرکت صرفاً باید مبالغ ثابت مشخصی را برحسب مابهالتفاوت دو نرخ بهره ثابت تعیینشده در دو قرارداد دریافت یا پرداخت نماید. بنابراین، ریسک شرکت در برابر نوسانات نرخ بهره لایبور به طور کامل از بین میرود اما ریسک نکول طرف مقابل همچنان پابرجاست زیرا هر دو قرارداد سوآپ موردبحث کماکان به قوت خود باقی هستند. روش سوم خاتمه دادن به قرارداد سوآپ آن است که آن را به طرف سومی بفروشیم. حالتی را در نظرگیرید که یک شرکت دارای یک قرارداد سو آپ به ارزش ۷۵ هزار دلار است. این شرکت میتواند در صورت جلب نظر و موافقت طرف مقابل قرارداد، شخص ثالثی را پیدا نماید و تعهد خود را به قیمت ۷۵ هزار دلار به وی واگذار نماید. رویکرد اخیر، چندان رایج نیست. روش دیگری که برای خروج زودتر از موعد از قرارداد سوآپ وجود دارد استفاده از اختیار معامله بر روی سوآپ (swaption) است. اختیار معامله بر روی سوآپ نوعی اختیار معامله است که دارایی پایه آنیک قرارداد سواپ است. دارنده اختیار معامله بر روی سواپ نسبت به ورود به سوآپ موضوع قرارداد مخیر است و میتواند از طریق این ابزار، اختیار ورود به یک قرارداد سوآپ معکوس را برای خود حفظ نماید.
دارایی پایه سوآپ میتواند نرخ ارز، نرخ بهره، سهام، کالا و… باشد. در ادامه به معرفی اجمالی انواع مختلف قراردادهای سوآپ میپردازیم:
در سوآپ نرخ بهره، طرفین قرارداد مبالغ بهره را برحسب ارز مشابه معاوضه مینمایند. در این نوع از سوآپ مبلغ اسمی قرارداد برای دو طرف قرارداد یکسان بوده و تسویه به صورت خالص انجام میشود. در سوآپ نرخ بهره دو حالت ممکن است: در حالت اول، دو طرف قرارداد مبالغ بهره را برحسب بهره متغیر پرداخت میکنند. اما در حالت دوم، یکی از طرفین قرارداد برحسب بهره ثابت و دیگری برحسب بهره متغیر پرداخت مینماید. برخلاف سوآپ ارزی که پرداخت بهره ثابت برای دو طرفین قرارداد ممکن بود، در مورد سوآپ نرخ بهره چنین حالتی بیمعنی خواهد بود زیرا با یکسان بودن ارز، این حالت منجر به مبادله جریانهای نقدی کاملاً یکسان خواهد شد. ضمناً، در سوآپ نرخ بهره نیازی به مبادله مبلغ اسمی قرارداد در تاریخ انعقاد و اختتام سوآپ نیست، زیرا با ارز یکسان سروکار داریم. فرض کنید یک شرکت از بانکی وام گرفته است و نرخ آن براساس لایبور به علاوه درصد ثابتی است، ازآنجایی که نرخ لایبور متغیر است، شرکت برای پوشش ریسک خود، وارد قرارداد سواپ با بانک دیگری میگردد که در بازار سواپ فعال است و طبق آن قرارداد، مبالغ ثابتی را پرداخت و نرخ لایبور را دریافت میکند، در این مثال شرکت مذکور از یکسو با بانکی که وام گرفته طرف است و از سویی دیگر با بانکی که در بازار سواپ فعال است، ولی برآیند کلی این دو، این خواهد بود که نرخ لایبور را مستقیماً از یکی از بانکها دریافت و به دیگری پرداخت میکند، درواقع ریسک تغییرات نرخ لایبور را پوشش داده و پرداختهایش را در دو طرف به پرداختهای ثابت تبدیل میکند.
در سوآپ سهام، طرفین قرارداد مبالغی را برحسب بازده سهام یا شاخص سهام معاوضه مینمایند. سواپ سهام بهگونهای طراحیشده که علاوه بر بازده حاصل از سود نقدی، بازده ناشی از منفعت سرمایهای (capital gain) را نیز شامل میشود. سوآپ سهام معمولاً توسط مدیران پرتفوی مورد استفاده قرار میگیرد. قراردادی را در نظر بگیرید که درازای دریافت مبلغی ثابت، بازده شاخص s&p500 پرداخت شود، منظور از بازده نیز تغییرات شاخص مذکور در بازهی زمانی مشخص است، بدیهی است که هردو نرخ در مبلغ ثابت قرارداد ضرب شده و جریانات نقدی پرداختی و دریافتی را حاصل میکند.
در سوآپ ارزی، طرفین قرارداد مبالغ بهره را برحسب ارزهای مختلف ردوبدل میکنند. این روش به طرفین معامله کمک میکند تا در مقابل ریسک نوسانات نرخ ارز مقاومتر بوده و آن را بهتر مدیریت کنند. در ۱۹۹۰، معمولترین شکل سواپ، سواپ ارز ثابت- ثابت (fixed-for-fixed) بود که بهصورت سواپ Plain Vanilla (رایجترین نوع سوآپ) شناخته میشد. تحت این سوآپ ارز، گردش نقدینگی سواپ براساس گردش نقدینگی آتی دو ارز متفاوت است که شامل مبادله میان دو طرف معامله نرخ ثابت بهره در یک نرخ ارز در معاوضه با نرخ ثابت بهره در نرخ ارز دیگری است. درواقع، شرکت A متعهد به پرداخت نرخی ثابت براساس یک نوع ارز و شرکت B متعهد به پرداخت نرخی ثابت بر اساس ارزی دیگر است. یکشکل معمول دیگر از سواپ، سواپ ارزی ثابت-شناور (fixed-for-flow) است. تحت این قرارداد، یکی از جریانهای پرداخت در نرخ ثابت یک ارز قرارگرفته، در حالیکه جریان پرداخت دیگر، براساس نرخ شناور ارز دیگر قرار میگیرد. درواقع، شرکت A متعهد به پرداخت نرخ ثابتی طبق یک نوع ارز و شرکت B متهد به پرداخت نرخی شناور بر اساس ارزی متفاوت است. یکی دیگر از انواع سواپ، سواپ ارز شناور-شناور (flow-for-flow) است. در این حالت هر دو طرف جریان پرداختی براساس نرخهای شناور ارزهای مورد قرارداد است. درواقع، شرکت A متعهد به پرداخت نرخ شناوری براساس یک نوع ارز و شرکت B نیز متعهد به پرداخت نرخی شناور بر اساس ارزی دیگر است. یک نوع دیگر از سواپ ارز که بسیار شایع و معمول است، سواپ ارز غیرهمسان (Cross-Currency Swap) است و آن توافقی است برای سواپ نرخ بهره ثابت در یک ارز، با نرخ بهره متغیر در یک ارز دیگر.
شیوه دیگر انجام سواپ ، سواپ نرخ بازده کل میباشد که در آن، طرفین معامله، یک دارایی را بصورت دارایی پایه یا معیار انتخاب کرده و توافق میکنند که یکی از طرفین بهره متعلقه به آن دارایی پایه و هر نوع افزایش یا کاهش ارزش آن دارائی را صاحب شود و طرف مقابل نیز وجوه ثابت یا شناوری را از طرف مفهوم سوآپ چیست؟ مقابل دریافت کند که بطور معمول هیچگونه ارتباطی با دریافتیهای طرف اول ندارد. در حقیقت، این نوع سواپ ، به طرف دوم اجازه میدهد تا دارائیاش را در برابر نوسانهای ارزش، پوشش دهد و طرف نخست نیز میتواند بدون اینکه دارائی را وارد ترازنامهاش بکشد، از عایدات اقتصادی آن بهرهمند شود. بدین ترتیب، سواپ بازده کل، دو کارکرد اصلی دارد؛ یکی کاهش ریسک اعتباری دارایی پایه از راه انتقال بازده کل به خریداران سواپ و دیگری کاهش ریسک بازار دارایی پایه فروشنده سواپ از طریق جبران زیان کاهش ارزش دارائی پایه بهوسیله خریدار سواپ . علاوه بر این، منافع متعددی هم در استفاده از این نوع سواپ بهجای خرید دارایی پایه برای سرمایهگذار مترتب است؛ اول آنکه لازم نیست خریدار سواپ شخصاً درباره تأمین مالی خرید دارائی پایه اقدام کند؛ لیکن در عوض مبلغی را به فروشنده سواپ درازای دریافت بازده کل ناشی از دارائی پایه میپردازد. دوم آنکه خریدار سواپ میتواند از بهترین اقدام فروشنده سوآپ در تهیه دارائی پایه نفع ببرد، سوم آنکه خریدار سواپ در معرض همان میزان خطر اقتصادی ناشی از یک سبد متنوع از دارائیها در یک معامله سواپ است که در معاملههای بازار نقدی به دست میآید. به این وسیله سواپ بازده کل نسبت به بازار نقد، ابزار بسیار مؤثرتری خواهد بود. چهارم آنکه خریدار سواپ، در خرید یک دارائی همزمان با ریسک اعتباری مثل اوراق قرضه شرکتی در بازار مواجه با مشکل است و از سوی دیگر در برابر دریافت بازده کل دارایی پایه در معرض دو ریسک اعتباری یا نکول فروشنده سواپ و ریسک تغییر نرخ سود قرار میگیرد.
ازآنجا که مؤسسات مالی، در معرض ریسک عدم بازپرداخت اقساط وامهای مشتریان خود قرار دارند، به منظور صیانت از دارائی خود و مصونیت از ریسک عدم پرداخت اقساط وام از سوی مشتریان، از مکانیزم سواپ نکول اعتباری استفاده میکنند. مطابق این ساز و کار حقوقی – مالی، مؤسسات مذکور طی یک قراردادی در جایگاه خریدار سواپ قرارگرفته و با فروشنده سواپ که معمولاً یک مؤسسه بیمهای است توافق میکنند تا در سررسیدهای معینی، مبلغی مشخصی را به فروشنده پرداخت کنند و متقابلاً، فروشنده نیز متعهد میگردد که در صورت عدم پرداخت اقساط مشتریان به موسسه مالی، وی در راستای اجرای قرارداد نکول اعتباری در سقف تعهدی که به موجب این قرارداد پذیرفته، معادل آنچه که مشتری موسسه نپرداخته است، جبران کند. در این نوع سواپ، طرف خریدار، اجرتی را بصورت دورهای به طرف فروشنده در برابر تعهد وی به پرداخت مبلغ مشخصی در آینده و در صورت بروز حادثهای موردتوافق (مانند نکول)، پرداخت میکند. این قرارداد، مانند بیمه است که طی آن، صاحبان دارائیها آنها را درازای مبلغی بصورت دورهای بیمه میکنند. تفاوت اصلی بین «سواپ نکول اعتباری» و «سواپ نرخ بازده مفهوم سوآپ چیست؟ کل» در این است که سوآپ نکول اعتباری از دارائی، در برابر بروز یک اتفاق خاص، محافظت میکند؛ در حالیکه سواپ نرخ بازده کل از دارائی، در برابر کاهش ارزش احتمالی آینده آن حفاظت میکند. به عبارت دیگر، در حالیکه اولی بصورت ابزار مشتقه اعتباری است، دومی هیچگاه بصورت یک مشتقه اعتباری مطرح نمیباشد.
مشابه آنچه در مورد سواپ ارزی، سواپ نرخ بهره و سواپ سهام ملاحظه شد میتوان بر روی کالاها و هر چیز دیگری با نتایج تصادفی که شرکتها، نهادهای مالی و یا اشخاص با آن مواجه هستند، قرارداد سواپ تعریف نمود. سواپ کالا بسیار رایج است. برای مثال، شرکتهای هواپیمایی برای خرید سوخت موردنیاز خود در آینده وارد قرارداد سوآپ میشوند. طی قرارداد مذکور آنها مبالغ ثابتی را به طرف مقابل سواپ پرداخت کرده و در عوض، طرف مقابل هم مبالغی را بر مبنای قیمت سوخت به آنها میپردازد. همچنین استفاده از سواپ برای تثبیت قیمت طلا، فلزات گرانبها و یا گاز طبیعی نیز بسیار متداول است. هدف از این قراردادها تثبیت قیمت خرید یا فروش کالاهای مذکور است. مضافاً اینکه، میتوان قراردادهای سواپ را برای کالاهای غیرقابل ذخیرهسازی نظیر برق و با آب و هوا نیز استفاده کرد. در مورد سواپ آب و هوا، مبالغ پرداختی برحسب معیار خاصی از سنجش آب و هوا نظیر میزان بارش، دما و یا خسارتهای ناشی از تغییرات آب و هوایی پرداخت میشود. قراردادهای سوآپ یا معاوضه نفتی، از سنخ قراردادهای معاوضه کالاست. درواقع رایجترین نوع قراردادهای معاوضه کالا، قرارداد سواپ نفتی است. ایران به لحاظ موقعیت استراتژیکی و دسترسی به آبراههای بینالمللی و خطوط لوله بسیار گسترده نفتی، موقعیت ویژهای برای سواپ نفت و فرآوردههای نفتی کشورهای آسیای میانه دارد.
چطور با تخفیف کارمزد در صرافی های ارز دیجیتال ثبت نام کنیم؟
توجه: با وجود اینکه دو صرافی کوینکس و کوکوین هر دو فعلا بدون نیاز به تغییر IP فعالیت میکنند اما بهتر است برای امنیت بیشتر از IP ثابت خارج از ایران استفاده کنید.
دیدگاه شما