انواع ابزارهای بازار پول

اوراق بهادار چیست و چه انواعی دارد؟

حتما عبارت دوکلمه‌ایِ اوراق بهادار به گوش‌تان خورده است اما شاید اگر از شما بپرسیم که این اوراق دقیقا چه هستند و چه کاربردهایی دارند به طور دقیق یا حتی غیردقیق نتوانید پاسخ آن را بدهید. اگر می‌خواهید که از سیاست و اقتصاد به خوبی سر دربیاورید باید اطلاعات‌تان را در زمینه‌های مختلف بالا ببرید. کسی که دانش و آگاهی خوبی نسبت به این زمینه‌ها داشته باشد، تصمیمات بهتری می‌گیرد و زندگی‌اش را بهتر مدیریت می‌کند.

در درجه نخست، اطلاعات و شناخت‌تان را نسبت به اکوسیستم‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بالا ببرید و بعد با تلاش به سمت اهداف مالی‌تان گام بردارید. اوراق بهادار هم از آن دسته اصطلاحاتی است که باید با آن آشنا شوید تا کاربردهایش را به خوبی درک کنید. اوراق بهادار در واقع نوعی ابزار مالی است که قابلیت داد و ستد دارد. هر نوع ورقه‌ای که تضمین‌کننده و نشان‌دهنده حقوق مالی باشد و بتوان آن را خرید یا فروخت با این نام شناخته می‌شود. در ادامه از این اوراق بیشتر خواهیم گفت.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار ابزار و اهرمی مالی در دستان شماست که ارزش مالی دارد و به راحتی می‌توانید آن را داد و ستد کنید. همان‌طور که گفته شد، اوراق بهادار حکم یک ابزار مالی را دارد و به همین خاطر هم سرمایه‌گذاران و هم سرمایه‌پذیران از این اوراق که از سوی نهادهای دولتی یا خصوصی تضمین می‌شود، سود می‌برند و منتفع می‌شوند. شرکتی که اوراق بهادار را منتشر می‌کند، منتشرکننده یا ناشر نام دارد. اوراق بهادار به شکل‌های مختلفی منتشر می‌شوند و در اختیار عموم قرار می‌گیرند. این انتشار می‌تواند به شکل صدور گواهی یا بدون گواهی و از طریق اینترنت باشد. اوراق مذکور بنا به اهداف و کارکردهایی که دارند با قیمت‌های مختلفی منتشر می‌شوند. به طور خلاصه تا اینجا گفتیم که :

1- اوراق بهادار یک ابزار مالی قابل خرید و فروش است.

2-اوراق بهادار دارای ارزش مالی هستند.

3- اوراق بهادار دارای انواع مختلفی هستند.

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند:

• اوراق بدهی
• اوراق حقوق صاحبان سهام
• ابزارهای مشتقه

اوراق بدهی و انواع آن

اوراق بدهی که نام دیگر آن اوراق قرضه است از سوی یک ناشر پخش می‌شود. شرکت ناشر که صادرکننده و تولیدکننده برگه است به خریداران تضمین می‌دهد. بنا به این تضمین، مبلغ مشخصی در زمانی معین به صاحب و خریدار ورقه بدهی پرداخت می‌شود. در زمان سررسید هم اصل مبلغی که در هنگام خرید اوراق بدهی پرداخته شده است به خریدار آن بازگردانده می‌شود.

این کار باعث می‌شود که یک فرد بتواند سرمایه‌گذاری کند و سودی از بابت پولی که با آن اوراق بدهی خریداری کرده است، به دست بیاورد و در ضمن، دولت یا شرکت‌هایی که اوراق را منتشر می‌کنند هم با پول دریافتی بابت فروش اوراق بتوانند برای انجام پروژه‌هایشان تامین مالی کنند. پس اوراق بدهی یا اوراق قرضه، نوعی از اوراق با درآمد ثابت هستند و کسی که این اوراق را خریداری می‌کند ضمن سرمایه‌گذاری به دولت یا شرکت‌های بزرگ وام می‌دهد و سود ثابتی را در مقابل از آن خود می‌کند.

یادتان باشد که شرکت ناشر در خرید و فروش اوراق بدهی یا قرضه متعهد است که مبلغ مشخصی را با عنوان «بهره سالانه» در زمان‌هایی مشخص به دارنده سهام پرداخت کند و در یک زمان معین هم که به آن «زمان سررسید» می‌گویند، اصل پول سرمایه‌گذار یا همان خریدار اورق قرضه پرداخت شود. کسی که اوراق بهادار را می‌خرد با عنوان بستانکار شناخته می‌شود و می‌تواند اصل مبلغ خرید اوراق و سود را دریافت کند. اما هیچ مالکیتی در شرکت پیدا نخواهد کرد. یعنی خرید اوراق بدهی به شما حق مالکیت در یک شرکت و سازمان را نمی‌دهد. اگر بخواهید انواع ابزارهای بازار پول در یک شرکت حق مالکیت پیدا کنید باید به سراغ خرید سهام آن در بازار بورس بروید. بنگاه‌ها و شرکت‌هایی که اوراق بدهی را در اختیار خریداران قرار می‌دهند در واقع به نوعی به خریداران بدهکار هستند و به همین خاطر است که به این دسته از اوراق، بدهی یا قرضه گفته می‌شود. باید بدانید که اوراق بدهی دارای انواع مختلفی است:

انواع اوراق بدهی:

• اوراق خزانه دولتی

• اوراق صکوک شرکتی

• اوراق مشارکت دولتی

• اوراق مشارکت شرکتی

اوراق خزانه دولتی

اسناد خزانه اسلامی یا دولتی از ابزارهای مالی و اسلامی است. دولت آن را به جای بدهی‌های که دارد به جای طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای با قیمت اسمی و سررسید معین به طلبکاران غیردولتی واگذار می‌کند.

اوراق صکوک شرکتی

ابزارهای مالی اسلامی (صُکوک)، اوراق بهادار با ارزش مالی یکسانی هستند که در بازارها قابلیت معامله دارند. معامله این دسته از اوراق بنا به یکی از قراردادهای مورد تأیید دین اسلام تعریف شده‌اند و صاحبان اوراق به صورت مشاع مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها و منافع حاصل از اوراق مذکور می‌شوند.

اوراق مشارکت دولتی و شرکتی

اوراق مشارکت دولتی و شرکتی به نوعی از اوراق بهادار می‌گویند که دولت یا ارگان‌های مرتبط با آن یا شرکت‌های دولتی یا خصوصی برای تامین اعتبار و بودجه مالی لازم برای طرح‌ها و پروژه‌های زیرساختی و عمرانی خود منتشر می‌کنند.

اوراق مرابحه

اوراق مرابحه هم از جمله اوراقی است که صاحبان آن به شکل مشاع، مالک یک دارایی هستند و بازدهی ثابتی دارند. ضمن اینکه می‌توان این اوراق را در بازار ثانویه به فروش رساند.

اوراق استصناع

اوراق استصناع به عنوان اوراق بهادار با بازدهی ثابت است که هدف از آن به وجود آوردن ابزاری برای تامین مالی پروژه‌های مختلف است. استصناع در اصطلاح فقهی و حقوقی، قراردادی است که یکی از طرفین قرارداد، در مقابل مبلغی مشخص، ساخت و تحویل پروژه‌ای معین را در زمانی مشخص برای طرف دیگر به عهده می گیرد. در نتیجه، اوراق استصناع یا سفارش ساخت، اوراق بهاداری است که ناشر بر اساس قرارداد سفارش ساخت منتشر می‌نماید.

اوراق منفعت

اوراق منفعت از جمله اسناد مالی بهاداری است که مالکیت آن بر مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی اشاره دارد و در ازای پرداخت مبلغ معینی این اوراق به وی منتقل می‌شود. در واقع، شبیه حق اقامتی است که در یک هتل به شما می‌دهند یا حق بهره‌مندی از خدماتی که یک دانشگاه در یک سال تحصیلی در اختیارتان قرار می‌دهد.

گواهی سپرده

گواهی سپرده نوعی از اوراق بهادار است که به شخص حامل، این حق را می‌دهد تا سود سپرده را دریافت نماید. هر گواهی سپـرده، تاریخ سررسید و یک نرخ سود ثابت دارد.

جالب است بدانید که در علم اقتصاد، بدهی نوعی دارایی محسوب می‌شود. چرا؟‌ به این دلیل که از طریق خلق و بازپرداخت آن در آینده، صاحب دارایی‌های بیشتری می‌شوید. انتشار اوراق بدهی از سوی شرکت‌های مختلف، روشی برای تامین نقدینگی است و به جای متوسل شدن به روش‌هایی مانند دریافت وام از بانک، تامین مالی جمعی صورت می‌گیرد. از این رو هم سرمایه‌گذاران به سود در آینده دست پیدا می‌کنند و هم شرکت‌های ناشر اوراق می‌توانند پروژه‌های‌شان را پیش ببرند.

اوراق بدهی چه ویژگی هایی دارند؟

اوراق بدهی دارای ویژگی‌هایی هستند که برای سرمایه‌گذاری در آنها نیازمند شناخت‌شان هستید. هر ورقه بدهی دارای تاریخ سررسید است. به این موضوع در قسمت‌های قبلی هم اشاره کردیم. اما دوباره یادآوری می‌کنیم که تاریخ سررسید، پایان دوره‌ای است که صاحب اوراق در آن، بدهی ارزش اسمی اوراق را دریافت می‌کند. ارزش اسمی هم به اصل مبلغ وام گفته می‌شود. در تاریخ سر رسید اوراق بدهی این مبلغ به خریدار اوراق بازپرداخت می گردد. نرخ سود اسمی هم به بهره‌ای گفته می‌شود که به طور دوره‌ای تا سررسید اوراق بدهی به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود. البته اگر یک فرد نخواهد تا زمان سررسید اوراق برای دریافت آن منتظر بماند هم راه‌هایی وجود دارد. این فرد می‌تواند به سادگی در بازار سرمایه، اوراق خود را به فردی دیگر بفروشد. این اوراق به قیمت بازار به فردی دیگر می‌رسد. قیمت بازار هم به عوامل و عناصر متعددی وابسته است. در میان ویژگی‌های اوراق بدهی، خوب است به نرخ سود تا سررسید هم دقت داشته باشید.

منظور از نرخ سود تا سررسید چیست؟

منظور این است که اگر شخصی اوراق بدهی را در همان نخستین روزی خریداری کند که منتشر شده‌اند، نرخ سود برابر با نرخ سود اسمی خواهد بود. اما اگر بعد از انتشار و با قیمت بازار اقدام به خرید اوراق بدهی کند، نرخ سود، نرخ سود تا سررسید خواهد بود. در بیشتر موارد، خرید و فروش‌های اوراق بدهی با نرخ سود تا سررسید است. یعنی، قیمت خرید و فروش اوراق بدهی در بازار از روند بازار و زمان خرید و فروش تبعیت می‌کند و هر لحظه قیمت اوراق در بازار، مقادیر خاصی است.

در این مقاله به تعریف اوراق بهادار و بررسی انواع آن که شامل اوراق بدهی، اوراق حقوق صاحبان سهام و ابزارهای مشتقه میباشد، پرداختیم. سپس انواع اوراق بدهی را بررسی کردیم و جزییات هر یک را کامل توضیح دادیم. آگاهی از تک تک مفاهیم بورسی باعث می‌شود تا شناخت بیشتری نسبت به سرمایه گذاری در بورس پیدا کنیم و احتمال بروز خطا را به مراتب کاهش می دهد.

انواع ابزارهای بازار پول

معرفی کتاب صکوک

بازار سرمایه و ابزارهای تامین مالی اسلامی

مدیران مالی شرکتها و سازمانها در راستای تامین منابع مالی میان و بلند مدت مورد نیاز، نیازمند شناخت دقیق «بازار سرمایه» و «ابزارهای مالی بازار سرمایه» هستند؛ از آنجایی که بازار مالی جامعه ما از جمله «بازار سرمایه» از اصول و قوانین دین مبین اسلام تبعیت می کند و از طرف دیگر بیش از دو دهه است که ابزارهای مالی اسلامی قابل استفاده در بازار سرمایه کشورهای اسلامی دچار تحولات اساسی شده است، به گونه ای که امروزه تعدادی از این ابزارهای مالی در بازار سرمایه کشورهای غیراسلامی مورد معامله و مبادله قرار می‌گیرد، لذا آشنایی با این ابزارهای مالی جدید قابل استفاده در بازار سرمایه کشورهای اسلامی به چگونگی تامین مالی میان‌مدت و بلندمدت مدیران مالی شرکت ها و سازمان ها از بازار سرمایه کمک شایان توجهی می کند. کتاب پیش رو یکی از اولین و منسجم‌ترین منابع به تحریر درآمده برای دانشجویان رشته حسابداری و کلیه مدیران مالی شرکت ها و سازمان ها در این زمینه است.

کتاب اوراق بهادار اسلامی در بازارهای مالی ایران

در این کتاب، اوراق بهادار موجود در بازارهای مالی ایران معرفی و با ارائه تاریخچه‌ای از اوراق، خصوصیات و نحوه انتشار آنها تشریح شده است.در بخشی از این کتاب می خوانیم: تامین مالی کسری بودجه یکی از مسائل و دغدغه های همیشگی دولت‌ها به ویژه در کشورهای در حال توسعه است و تا به حال روش‌های متفاوتی جهت تامین مالی کسری بودجه در اقتصادهای متعارف (مانند استقراض داخلی و خارجی) تعریف شده است؛ هر یک از این روش ها مزیت ها و معایبی دارند که به نسبت وضعیت موجود باید به انتخاب آن ها اقدام کرد؛ اما رایج ترین راه برای تامین کسری بودجه، انتشار اوراق قرضه به ویژه اسناد خزانه است.

اوراق مشتقه و استراتژی های معاملاتی اختیار معامله به زبان ساده

یکی از مباحث تخصصی سرمایه گذاری در بازار بورس، اوراق مشتقه و علی الخصوص اوراق اختیار معامله و استراتژی های شکل گرفته برآن است. در این راستا تاکید کتاب حاضر بر آشنایی با این مباحث بصورت تخصصی اما به زبان ساده و صیقل داده شده می‌باشد و تلاش برآن بوده که فارغ از هرگونه دشواری های کلمات ترجمه ای و بدور از لغات ناآشنا، مباحث در قالب جملات سلیس و مثال های کاملاً تشریح شده، بصورت تفهیمی سهل و روان حلاجی شوند و برای مخاطبان بیان شود، مطالب کتاب می تواند برای تمامی دانشجویان رشته های مالی، اقتصادی، بازرگانی و حسابداری و علاقه مندان مفید باشد.

اصول بیمه اسلامی

درس اول: مفهوم، اهمیت و جایگاه بیمه در اقتصاد امروز، درس دوم: تحولات تاریخی بیمه، درس سوم: ماهیت بیمه و انواع آن، درس چهارم: ارکان، ویژگی‌‌ها و اصول بیمه، درس پنجم: مدیریت ریسک و بیمه، درس ششم: اصول و مبانی فقهی حاکم بر قراردادها، درس هفتم: تطبیق بیمه تجاری با عقود شرعی معین، درس هشتم: بیمه و قواعد حاکم بر معاملات، درس نهم: شرایط بیمه، درس دهم: بیمه تکافل

بازارهای سرمایه اسلامی (رویکرد مقایسه‌ای)

فصل اول: پایه ریزی مفاهیم – آدام اسمیت ، سرمایه داری و مالیه انواع ابزارهای بازار پول اسلامی، فصل دوم: بازارهای سرمایه، فصل سوم: مالیه اسلامی ( فلسفه اصلی، قراردادها،طراحی ابزاها و الزام ها)، فصل چهارم: بازارهای پول بین بانکی، فصل پنجم : بازار پول بین بانکی اسلامی ( IIMM )، فصل ششم: اوراق قرضه و بازار اوراق قرضه، فصل هفتم: صکوک وبازار صکوک، فصل هشتم : سهام عادی و بازارهای اوراق مالکیت، فصل نهم: بازار اوراق مالکیت اسلامی، فصل دهم: ابزارهای مشتقه: محصولات و کاربردها، فصل یازدهم: ابزارهای مشتقه منطبق با شریعت، فصل دوازدهم: نرخ های ارز و بازار ارز، فصل سیزدهم: بازارهای سرمایه و سیاست دولت.

حسابداری ابزارها و عقود مالی اسلامی

حسابداری به شناسایی، ثبت و گزارش رویدادهای مالی می ‌پردازد. واضح است که رویدادهای مالی هر محیط تجاری بنا بر شرایط اقتصادی و ارزش‌ های فرهنگی و دینی حاکم بر آن محیط متفاوت خواهند بود. حسابداری ابزارها و عقود مالی اسلامی و زکات از جمله مواردی هستند که به ‌طور مجزا در تدوین استانداردهای گزارشگری مالی بین ‌المللی (IFRS) مد نظر نبوده ‌اند و برخی نهادهای استانداردگذار اسلامی همانند سازمان حسابداری و حسابرسی برای نهادهای مالی اسلامی (AAOIFI) به ارائه استانداردهای حسابداری برای معاملات و ابزارهای مالی اسلامی می ‌پردازند.

کتاب حاضر با پرداختن به حسابداری ابزارها و عقود مالی اسلامی از منظر استانداردهای حسابداری AAOIFI و IFRS و رویه‌ های جاری کشور به همراه تبیین حسابداری زکات و مسئولیت اجتماعی از منظر اسلامی، تصویر جامع و به‌ روز از حسابداری ابزارها و عقود اسلامی فراهم می‌ سازد. همچنین، سعی شده است با بیان دیدگاه ‌های فقه شیعه در موارد مقتضی به غنای محتوای کتاب افزوده شود.

اوراق بهادار با درآمد ثابت در بازار سرمایه ایران

اوراق بدهی از یک سو تامین کننده بودجه لازم برای پیاده سازی طرح‌های شرکت‌ها و نهادهاست و از سوی دیگر روشی برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و ایمن کردن سبد سهام سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه است. از آنجا که اوراق بدهی نظیر اوراق مشارکت، اوراق خزانه اسلامی و . دارای سود ثابت است، می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری را تا حد قابل توجهی کاهش دهد. در مطالعه حاضر به انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت در بازار سرمایه ایران شامل: اوراق قرضه، اوراق صکوک اجاره، اوراق صکوک مرابحه، صکوک استصناع، صکوک مشارکت و اوراق منفعت به طور کامل پرداخته شده است.

گفتارهايی درباره اوراق بهادار اسلامی (صكوک)

در سال‌های اخیر تحقیقات انجام گرفته در حوزه مالی اسلامی- چه در بعد کیفی و چه در بعد کمی- رشد قابل توجهی داشته است؛ اما هنوز نیازمند پی‌گیری اساتید و پژوهشگران ارجمند است تا به مراحل تکامل ارتقا یابد.

کتاب پیشرو مجموعه مقالاتی در زمینه برخی از ابزارهای مالی اسلامی است که به دلیل داشتن برخی ویژگی‌های خاص از سایر آثاری که در این زمینه تألیف یا ترجمه شده متمایز است:

در مقالات این مجموعه، مدل‌های عملیاتی انواع اوراق بهادار اسلامی و برخی ملاحظات دیگر این اوراق مانند مدیریت ریسک ارایه شده است.

در مقالات این مجموعه، مدل‌های عملیاتی مربوط به انواع اوراق بهادار اسلامی بر اساس مبانی فقه امامیه طراحی شده است. در این مجموعه از مقالات نویسندگان متعدد استفاده شده است و این باعث تنوع در دیدگاه‌ها و قوت مجموعه شده است.

نهادهای مالی: راهنمای قانون بازار اوراق بهادار

نویسنده: مشاوران و کارشناسان مدیریت پژوهش سازمان بورس

توضیحات: 2 جلد

درباره کتاب: نهادهای مالی به همراه بازارها و ابزارهای مالی از اجزای اصلی تشکیل دهنده نظام مالی به شمار می روند که حضور فعال و قانونمند آنها می تواند نویدبخش یک نظام مالی قوی و کارآمد باشد . از آنجا که نهادهای مالی قادرند از یکـسو مبدع و مبتکر ابزارهای مالی جدید و شیوه های نوین تأمین مالی و معاملات در بازار سرمایه باشند و از سوی دیگر ، با به کارگیری و گسترش استفاده از ابزارهای مالی گوناگون موجبات رونق و توسعه بازار را فراهم آورند ، شاید به تعبیری بتوان این نهادها را محور اصلی و موتور محرکه نظام مالی دانست.

بازار سرمایه اسلامی

نویسنده: سید عباس موسویان

تعداد صفحه:487

سرفصل‌ها: بخش اول: مبانی نظری(فقهی و اقتصادی) بازار سرمایه اسلامی-فصل اول: اصل صحت و لزوم قراردادها از دیدگاه فقه اسلامی-فصل دوم: ضوابط عمومی قراردادهای بازار سرمایه از دیدگاه فقه اسلامی-فصل سوم: ضوابط اختصاصی قراردادهای بازار سرمایه از دیدگاه فقه اسلامی-فصل چهارم: اصول و معیارهای اقتصادی ابزارهای مالی بازار سرمایه اسلامی-بخش دوم: ابزارهای مالی متعارف(سنتی)-فصل اول: اوراق قرضه-فصل دوم: اوراق سهام عادی-فصل سوم: اوراق سهام ممتاز-فصل چهارم: فروش استقراضی سهام-بخش سوم: ابزارهای مالی اسلامی(صکوک)-فصل اول: اصول و مبانی ابزارهای مالی اسلامی(صکوک)-فصل دوم: اوراق قرض الحسنه-فصل سوم: اوراق وقف، روشی نوین برای تأمین مالی طرح های عام المنفعه-فصل چهارم: اوراق مرابحه، ابزار مالی کوتاه مدت-فصل پنجم: اوراق سلف، ابزاری مناسب برای تأمین سرمایه کوتاه مدت و مدیریت ریسک-فصل ششم: اوراق اجاره و اجاره به شرط تملیک-فصل هفتم: اوراق جعاله ابزاری کارآمد برای توسعه بخش خدمات-فصل هشتم: اوراق منفعت، ابزاری برای تأمین مالی بخش خدمات-فصل نهم: اوراق استصناع، ابزاری مناسب برای طرح ها و پروژه های عمرانی؛ مثال کاربردی بخش مسکن-فصل دهم: اوراق مشارکت-فصل یازدهم: اوراق مضاربه ابزاری مناسب برای توسعه بخش بازرگانی-فصل دوازدهم: اوراق مزارعه و مساقات؛ ابزار مالی مناسب برای توسعه بخش کشاورزی ایران-فصل سیزدهم: اوراق بهادار(صکوک) بانکی؛ تبدیل تسهیلات بانکی به اوراق بهادار، در بانکداری بدون ربا

انواع بازارهای مالی

ممکن است تصور کنید که بازار مالی نیز همانند بازارهای خرید‌و‌فروش کالا نیازمند حضور فیزیکی افراد جهت معامله است؛ اما بازارهای مالی تعریف جداگانه‌ای دارند. در این بازارها افراد دارایی‌های مالی خود را مبادله می‌کنند. این دارایی‌ها شامل طلا، وجه نقد، اوراق بهادار و اوراق قرضه و‌غیره می‌شود.

این نوع از تبادلات موجب شکل‌گیری ارتباط بین افراد فقیر و سرمایه‌دار خواهدشد. به بیان دیگر بازارهای مالی موجب انتقال سرمایه‌های راکد به بخش‌های صنعتی و تولیدی می‌شوند که به آن احتیاج دارند. این بازارها تنها به بورس اوراق بهادار محدود نیستند و انواع مختلفی دارند. بنابراین در این نوشته با انواع بازارهای مالی آشنا می‌شوید.

انواع بازارهای مالی

تقسیم‌بندی انواع بازارهای مالی بر‌اساس عوامل خاصی انجام می‌شود. بین انواع مختلف آن، مواردی همچون بازار بدهی، بازار سهام، بازار پول، بازار سرمایه و‌ غیره از اصلی‌ترین انواع بازار سرمایه‌گذاری هستند. به‌همین جهت در ادامه هر یک را بیشتر بررسی می‌کنیم.

بازار پول

بازار پول در ابتدا با هدف کاهش نقدینگی اضافی در دست اشخاص به‌وجود آمد. این کاهش نقدینگی توسط بانک‌ها و با هدف کاهش هجوم افراد به بازار کالا ایجاد شد. تا زمانی که افراد بابت نقدینگی موجود در حساب خود سود دریافت می‌کردند و منابع مالی آن‌ها امکان اعطای تسهیلات به بخش‌های تولیدی را فراهم می‌کرد؛ این بازار موجب کاهش تورم در بازار کالا و خدمات شده‌بود. با شروع بحران اقتصادی مردم نقدینگی خود را از بانک‌ها خارج کردند و بازار پول دچار ضعف شد.

هرگونه ابزار یا دارایی که قابلیت نقدینگی بالایی را داشته‌باشد و جایگزین پول بشود؛ در این بازار قابل داد‌و‌ستد است. البته سررسید این منابع باید کم‌تر از یک سال باشد. این منابع شامل اوراق بهادار با سررسید سه ماه تا یک سال، انواع حواله و سپرده است. نکته مهم در رابطه با نرخ بهره در بازار پول این است که هر اندازه مدت نگهداری از آن بیشتر شود؛ نرخ بهره نیز افزایش پیدا می‌کند.

بازار سرمایه

پس از ضعف بازار پول، بازار سرمایه جهت ایجاد تعادل و کنترل تورم به‌کار گرفته شد. به این ترتیب، افراد سرمایه مازاد خود را به‌جای نگهداری در سپرده‌های بانکی، در بازار بورس سرمایه‌گذاری کردند. در بازار سرمایه، اوراق بهاداری که سررسید آن‌ها بیش از یک سال است؛ داد‌و‌ستد می‌شوند. این بازار خود به دو بخش اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود.

در بازار اولیه سرمایه تشکیل می‌شود و یکی از انواع بازارهای مالی است که اوراق بهادار نخستین بار در آن مبادله می‌شوند. بازار ثانویه این امکان را برای اوراق بهاداری که یک بار معامله شده‌اند؛ فراهم می‌کند که مجدداً خرید‌و‌فروش شوند. باید بدانید که بازار بورس نوعی بازار ثانویه است. قیمت اوراق بهاداری همچون سهام در بازار ثانویه، براساس عملکرد شرکت تعیین می‌شود و افزایش بهای آن از سیاست‌های مدیریتی شرکت تاثیر می‌گیرد.

جهت انجام معاملات بورس از بازار مذاکره و کارگزاری استفاده می‌شود. در بازار مذاکره خریدار و فروشنده به‌طور مستقیم با یکدیگر معامله می‌کنند. در‌صورتی که تعداد طرفین معامله به شمار شخصی نرسد؛ افراد از یک کارگزار استفاده می‌کنند. این شخص در مقابل دریافت کمیسیون، خریدار یا فروشنده مناسب را پیدا می‌کند.

تفاوت بازار پول و بازار سرمایه

از مواردی که به آن اشاره شد؛ ابزارهای مالی متفاوت در بازار پول و بازار سرمایه و مدت زمان سرمایه‌گذاری در این دو نوع از بازارهای مالی بود. یک نکته مهم در رابطه با تفاوت بین این دو این است که در بازار پول، سرمایه‌گذار قادر است که هرزمان که مایل باشد؛ منابع مالی خود را از آن خارج کند. به‌طوری که این مسئله سیستم مالی کشور را دچار اختلال می‌کند اما در بازار سرمایه، منابع مالی بدون جایگزین از بازار حذف نخواهندشد.

به‌همین جهت، دولت نیز این امکان را خواهد‌داشت که نقدینگی را مهار کند. این نکته در بازارهای دیگر قابل‌اجرا نیست. شاید همین مسئله باعث می‌شود که دولت‌ها از این نوع بازار پشتیبانی کنند.

بازار بدهی

در این نوع از انواع بازارهای مالی، شرایط با دیگر بازارها بسیار متفاوت است. زیرا اوراق بدهی همانند اوراق قرضه دولتی داد‌و‌ستد می‌شود.

بازار سهام

در بازار سهام سرمایه‌گذاری شکل به‌خصوصی دارد. به‌طوری که این امر با استفاده از خرید‌و‌فروش سهام در این نوع از بازار انجام می‌شود. اما امروزه بسیاری از افراد در این بازار فعالیت دارند.

بازار جهانی

این مورد از انواع بازارهای مالی، گردش مالی فراوانی دارد و سرمایه‌گذاری در آن در ابعاد کلان انجام می‌شود. در این بازارها مواردی همچون طلا و نقره و فلزات گران‌بها، سهام شرکت‌های بزرگی همچون مایکروسافت، آمازون و‌غیره، ارز و محصولات پتروشیمی مبادله می‌شود.

نقش نرم‌افزارهای مدیریت مالی بر رصد انواع بازارهای مالی

در دنیای امروز نزدیک‌ترین و در دسترس‌ترین وسیله برای اشخاص تلفن همراه است. بنابراین با کمک انواع اپلیکیشن‌های تلفن همراه، امکان انجام امور روزمره وجود دارد. به‌همین جهت اپلیکیشن مدیریت مالی شخصی فانوس یک بستر مناسب جهت کنترل و رصد منابع مختلف در انواع بازارهای مالی است.

با کمک این برنامه، مشاهده ارزش به‌روز دارایی‌هایی همچون دلار، طلا، سهام و‌غیره امکان‌پذیر است. کلیه گزارش‌های مالی شخص را در خود ثبت خواهدکرد.

نتیجه‌گیری

در این مقاله گفته‌شد که انواع بازارهای مالی با هدف جلب سرمایه مازاد افراد مختلف پدید آمده‌اند که جهت فعالیت در آن‌ها به حضور فیزیکی افراد نیازی نیست. از جمله بازارهای مهم مالی باید به بازار پول، بازار سرمایه، انواع ابزارهای بازار پول بازار سهام، بازار بدهی و بازار جهانی اشاره کرد که در رابطه با هر یک از آن‌ها توضیح داده‌شد.

بازار بورس که این روزها بحث سرمایه‌گذاری در آن بسیار داغ است؛ نوعی بازار سرمایه ثانویه به‌شمار می‌رود که در آن شرکت‌های مختلف سهام خود را به‌فروش می‌رسانند. به‌طوری که این داد‌و‌ستد به‌صورت مذاکره‌ای یا توسط کارگزار انجام خواهدشد. همچنین گفته‌شد که برخی نرم‌افزارها وجود دارند که امکان مدیریت مالی و حسابداری شخصی را برای افراد فراهم می‌کنند. این بسترها راه‌حل مناسبی جهت رصد انواع بازارهای مالی نیز هستند.

استادگلچین (مدیریت مالی دانشگاه تهران)

سئوالات مدیریت سرمایه گذاری در بورس ترم اول 92/91(همراه با پاسخ)

سئوالات آزمون "" بورس اوراق بهادار"" – رشته حسابداری(کارشناسی)

پایان ترم . 1. سال : 92/91 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران – دانشکده علوم انسانی

مدت امتحان :70 دقیقه (40 دقیقه تستی و 30 دقیقه تشریحی)- استاد: گلچین

نام : نام خانوادگی: شماره دانشجویی:

هر3 سئوال تستی 1 نمره دارد.سئوالات تستی نمره منفی ندارد.

1. بازاری رسمی و سازمان یافته است که در آن انتقال وجوه از افراد و واحدهایی که با مازاد منابع مالی مواجه اند به افراد وواحدهای متقاضی وجوه صورت می گیرد.

ا. بازار مالی* ب. بازار پولی ج.بازار سرمایه د.بازار بورس

2.درحالت". " وجوه مالی انتقال از طریق بانک های سرمایه گذاری و واسطه های مالی انجام می پذیرد.

ا. انتقال مستقیم ب.انتقال غیر مستقیم*

3.در . خریدار و فروشنده معمولا یکدیگررانمی شناسند.

ا.اوراق بهادارغیرقابل معامله ب. اوراق بهادار قابل معامله* ج. سرمایه گذاری مستقیم د. سرمایه گذاری غیرمستقیم

4.داراییهای غیرقابل معامله .

ا.دارنده و صادرکننده آن مستقیما با هم در ارتباط هستند ب. نقد شوندگی بالایی دارند

ج.امنیت بالایی دارند د.تمام موارد*

5. . کم ریسک ترین و پرمعامله ترین ابزار بازار پول است.

ا.اوراق بهادار بازار پول ب. قراردادهای بازخرید ج. اوراق خزانه* د.اوراق تجاری

6.کدام گزینه در مورد "اوراق بهادار بازار پول "درست نیست؟

ا.نقد شوندگی بالا ب. ریسک پذیری کم ج. سررسید یک روز تا یک سال د.حجم معاملات روی آن ها کم است*

7.کدام گزینه از انواع اوراق بهادار بازار سرمایه نیست؟

ا. اوراق قرضه دولتی ب.اوراق تجاری * ج.اوراق قرضه شهرداری ها د.اوراق قرضه شرکت ها

8. . به نام اوراق بهادار دو رگه شناخته می شود.

ا.سهام عادی ب. اوراق سهام ج. سهام ممتاز* د.اوراق مشتقه

9. . قراردادی است که طبق آن فروشنده متعهد می شود که دارایی خاصی را در یک تاریخ معین در مقابل دریافت مبلغ معینی وجه نقد از خریدار به وی تحویل نماید.

ا.پیمان آتی* ب.اختیارمعامله ج. تاخت د.قرضه ساختاری

10.کدام گزینه از امتیازات بازار مشتقه نسبت به بازار نقدی نیست؟

ا.هزینه کمتر ب. سریعتر انجام شدن معاملات در این بازار ج.نقدشوندگی بالاتر د.خرید و فروش همزمان اسناد بهادار*

11.صندوق های سرمایه گذاری از نظر هدف به . تفکیک می شوند.

ا.بازار پول و بازار سهام ب.بازار انواع ابزارهای بازار پول پول و سهام و اوراق قرضه

ج. رشدی – درآمدی و رشدی /درآمدی* د.ثابت –متقیر و غیرفعال

12.قیمت صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت . تعیین می شود.

ا.با محاسبه ی ارزش بازار پورتفوی صندوق به قیمت های پایانی در هر روز ب.از طریق جریان عرضه و تقاضای بازار*

ج. با محاسبه میانگین قیمت ها د.به طور روزانه و با میانگین حسابی ساده

13.کدام گزینه از ویژگی های صندوق های سرمایه گذاری غیرفعال نیست؟

ا.دازایی آنها ثابت بوده و چندان مورد معامله قرار نمی گیرد ب.هزینه های عملیاتی آن نسبت به سایر صندوقها بسیارکم است

ج.دارای طول عمرمعین و محدودی است د.اقدام به سرمایه گذاری در پورتفویی از سهام می کند*

14.کدام گزینه از مزیت های صندوق های سرمایه گذاری نیست؟

ا.قابلیت بازخرید سهام توسط خود صندوق ب .خرید و فروش آسان واحدهای سرمایه گذاری صندوق

ج.هزینه های عملیاتی کمتر و تنوع بخشی د.عدم اطمینان از اقدامات اخلاقی مدیران*

15.سرمایه گذاری در تعداد معینی از سهام مختلف به . منجر می شود.

ا.کاهش ریسک سیستماتیک سرمایه گذاری ب. افزایش ریسک سیستماتیک سرمایه گذاری

ج. کاهش ریسک غیر سیستماتیک سرمایه گذاری* د.افزایش ریسک غیر سیستماتیک سرمایه گذاری

16.هدف سرمایه گذاری صندوق بیانگر. است.

ا. حیطه ی فعالیت ب.چگونگی رسیدن به هدف ج. نوع اوراق بهادار قابل سرمایه گذاری د. تمام موارد*

17.صندوقی غیر متنوع محسوب می شود که .

ا.بیش از 5% داراییهای خودرا در یک دارایی سرمایه گذاری کندومالکیت بیش از 10%یک شرکت (دارایی)را داشته باشد*

ب. بیش از 5% داراییهای خودرا در یک دارایی سرمایه گذاری نکندومالکیت بیش از 10%یک شرکت (دارایی)را نداشته باشد

ج. بیش از 10% داراییهای خودرا در یک دارایی سرمایه گذاری کندومالکیت بیش از 5%یک شرکت (دارایی)را داشته باشد

د. بیش از 10% داراییهای خودرا در یک دارایی سرمایه گذاری نکندومالکیت بیش از 5%یک شرکت (دارایی)را نداشته باشد

18. اغلب برای واحدهای سرمایه گذاری ای که در چند سال اول بازخرید می شوند اعمال می شود.

ا.کارمزد افتتاحی ب.کارمزد اختتامی* ج. حق کمیسیون د.کارمزدبازخرید

19.با . حجم سرمایه گذاری کارمزد فروش . می یابد.

ا.کاهش - کاهش ب. افزایش - افزایش ج. افزایش - کاهش* د.کاهش یا افزایش - کاهش یا افزایش

20. غالبا بر مبلغ اولیه سرمایه گذاری اعمال می شود.

ا. کارمزد بازخرید ب.کارمزد افتتاحی ج. کارمزد انتقال د.کارمزد اختتامی*

21. در اکثر کشورها . عالی ترین مرجع نظارتی در بازارهای سرمایه تلقی می شود.

ا. کمیسیون بورس اوراق بهادار * ب. کارگزار بورس ج.هیاتداوری بورس د. هیات پذیرش اوراق بهادار

22. بازار . نقش هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را بر عهده دارد.

ا. پول ب. سرمایه * ج. اولیه د.ثانویه

23.در بازار . معنمله برروی اوراق بهادار قبلا انتشاریافته صورت می گیرد.

ا. پول ب. سرمایه ج. اولیه د.ثانویه*

24.شرایط پذیرش شرکت ها در تابلوی اصلی بورس تهران کدام است؟

ا.سرمایه بیش از 25میلیارد ریال ب.حداقل 2 سال فعالیت سودآور

ج. مالکیت 70درصدشرکت توسط حداقل 10نفرسهام دار د.تمام موارد درست است*

25. کدام گزینه از عوامل اثر گدار بر ریسک نیست؟

ا.سررسید اوراق بهاذار ب.درجه نقد شوندگی ابزار وانواع ابزار موردمعامله درآن

ج. اعتبار سرمایه گذار* د.ماهیت و اولویت حقوقی که سرمایه گذاربر درآمد و دارایی دارد

26.سابقه ی بازار سرمایه در ایران به . سال می رسد.

ا. بیش از 45 * ب.40 – 35 ج. بیش از 100 د. 36

27.(یکی از )علل کاهش تمایل افراد و موسسات بخش خصوصی به خرید اوراق قرضه بعد از پیروزی انقلاب . بود.

ا.کم بازده بودن این اوراق ب. ربوی بودن وعدم پرداخت بهره ی این اوراق* ج.عدم صدور به موقع از سوی دولت د.تملم موارد

28. شرکتهای . تنها نهادهای بازار سرمایه اند که مجاز به انتشار و عرضه . در بازار . هستند.

ا. سهامی خاص – سهام – اولیه ب.سهامی عام – سهام – ثانویه

ج. سهامی عام – سهام – اولیه * د. دولتی - او راق بهادار – اولیه

29. برای تامین احتیاجات مالی خزانه داری کل در طول سال توسط دولت منتشر می شود.

ا.اوراق قرضه ب.اسناد خزانه * ج.اوراق قرضه دولتی د.اوراق قرضه ی شرکت ها

30. کدام گزینه از اهداف انتشار اوراق مشارکت به جای اوراق قرضه نمی باشد؟

ا.افزایش مشارکت مردم در فعالیت های اقتصادی ب.ایجاد تنوف در ابزارهای مالی

ج.تامین منابع مالی برای ایجاد و تکمیل و توسعه ی طرحهای عمومی و خصوصی د.بهره ی بالای این اوراق*

31.بورس توسط. اداره می شود.

ا.سازمان کارگزاران بورس * ب.هیات داوری بورس

ج.شورای بورس د.هیات پذیرش اوراق بهادار

32.هیات داوری بورس به اختلافات بین . که از معاملات در بورس ناشی می شود رسیدگی می کند.

ا.کارگزاران با هم ب. فروشندگان با کارگزاران ج. خریداران با کارگزاران د.تمام موارد*

33. ریسک مرتبط با یک داراریی ریسک دار. است.

ا. فقط ریسک غیر سیستماتیک ب. فقط ریسک سیستماتیک*

ج. ریسک پورتفوی د. "الف" و " ب"

34.شاخص . از حاصل ضرب تعداد سهام در قیمت جاری سهام منتشره به دست می آید.

ا.قیمتی بی وزن ب. قیمتی با وزن برابر ج. قیمتی با وزن برابر با ارزش بازاری سهام * د.میانگین وزنی

35.شاخص مورد استفاده در بورس اوراق بهادار تهران از نوع . با نام . و سال پایه . و عدد مبنای . است.

ا.میانگین حسابی با وزن برابر با ارزش بازاری سهام شرکت – تپیکس – 69 – 100*

ب. میانگین حسابی با وزن برابر – تدیکس – 69 – 100

ج. میانگین حسابی ساده با وزن برابر با ارزش بازاری سهام شرکت – تدپیکس – 69 – 100

د.شاخص قیمتی بی وزن – تپیکس – 69 – 100

36.کدام گزینه در فرایند تعدیل شاخص قیمت سهام در نظر گرفته می شود؟

ا.پرداخت نقدی ب.افزایش سرمایه شرکت از محل اندوخته ها

ج.افزایش یا کاهش شرکت های پذیرفته شده در بورس* د.تغییر ارزش اسمی سهام

37.در شناسایی شرکتهای برتر بورس تهران کدام مبنا اهمیت بیشتری دارد؟

ا.میزان تاثیر گذاری بربازار ب.نقد شوندگی* ج .فعالیت در بورس د.نمام موارد

38. عبارت است از نرخ افزایش یا کاهش سرمایه گذاری در طول دوره نگهداری داراریی

ا.درجه ریسک ب. نرخ بازده * ج. کارایی د. اثربخشی

39. حالتی است که در آن شرکت به علت پایین بودن ارزش اسمی تصمیم به افزایش ارزش اسمی سهام می گیرد.

ا.تجزیه سهام ب. سهام تجزیه ج.تجمیع سهام * د.سهام جایزه

40.تفاوت میان ارزش واقعی و ارزش روز(بازار) تعیین کننده . ایت.

ا.ریسک ب. حاشیه ایمنی ج.کارایی د."الف " و " ب"*

41.کدام گزینه در مورد انتخاب پورتفوی صحیح نیست؟

ا.سرمایه گذاران آن پورتفوی را انتخاب می کنند که بازده مورد انتظار بالاتری دارد

ب. .سرمایه گذاران آن پورتفوی را انتخاب می کنند که بیشترین انحراف معیار را دارد*

ج.سرمایه گذاران ریسک گریزند

د.سرمایه گذاران سطوح بالاتر ارزش پایانی رابه سطوح کمتر آن ترجیح می دهند

42.کدام گزینه در مورد مطلوبیت سرمایه گذاران درست نیست؟

ا.مطلوبیت نهایی نزولی است ب. تابع مطلوبیت ثروت نسبت به مبدا مختصات محدب است*

ج.هر مبلغ اضافی همیشه مطلوبیت اضافی مثبتی فراهم می کند د.تابع مطلوبیت ثروت همیشه شیب مثبت دارد

43.کدام گزینه بیانگر کارکردهای بازار مالی است؟

ا.جذب و تجهیز پس اندازها و تحصسص بهینه ی منابع ب.تسهیل دادوستدها

ج.توزیع خطر و مدیریت ریسک د.تمام موارد*

44اتولین.بورس معتبر دنیا در کشور . شروع شد.

ا.آمریکا ب. انگلیس ج.نروژ د.هلند*

45.منافع مالکان سهام عادی. نامیده می شود.

ا.منفعت باقیمانده * ب.منفعت ترجیحی ج.حق تقدم د.صرف سهام

سئوالات آزمون "" بورس اوراق بهادار"" – رشته حسابداری(کارشناسی)

پایان ترم . 1. سال : 92/91 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران – دانشکده علوم انسانی

مدت امتحان :70 دقیقه (40 دقیقه تستی و 30 دقیقه تشریحی)- استاد: گلچین

نام : نام خانوادگی: شماره دانشجویی:

پاسخ سئوالات زیر را در زیر و پشت همین برگه بنویسید.

فقط به اندازه ی 5 نمره پاسخ دهید.

به هر سئوال که برای پاسخ دادن انتخاب می کنید به طور کامل پاسخ دهید.

ترکیب سئوالات:مثلا سئوالات 1و 2 /یا / 2و3و4 یا هر انتخاب دیگر به دلخواه

سئوالات تشریحی(5 نمره)

1.انواع دارایی های غیر قابل معامله را نام برده و به اختصار توضیح دهید 2

2.صندوق های سرمایه گذاری ثابت و متغیر و غیر فعال را مقایسه کنید.(وجوه اشتراک و افتراق)3

3.عوامل اثر گذار بر ریسک را نام ببرید.1

4.ارکان بورس اوراق بهادار را نام ببرید1

5.چرا محاسبه ی شاخص های بازار اوراق قرضه مشکل تر از شاخص های بازار سهام است؟2

بازار سرمایه یا بازارهای مالی چیست؟

بورس اوراق بهادار به عنوان بخشی از بازار سرمایه‌، از اهمیت بسیار زیادی در میان سرمایه‌گذاران برخوردار است و مورد توجه خاص آن‌ها قرار دارد. بنابراین پیش از آن‌که به بررسی ساز و کار بورس اوراق بهادار و چگونگی انجام معاملات در این بازار پرداخته شود، نیاز است تا به اختصار این بازار را تعریف کرد و به بررسی انواع آن پرداخت. در این مطلب به سراغ این موضوع رفته‌ایم و به شما می‌گوییم بازار سرمایه یا بازارهای مالی چیست و بازار سرمایه خود به چند دسته تقسیم می‌شود. با ما همراه شوید.

بازار چیست؟

در علم اقتصاد تعاریف متعددی برای بازار ارائه شده است.
در تعاریف اولیه، بازار به مکان فیزیکى اطلاق می‌شد که خریداران و فروشندگان براى مبادله کالا و خدمات در آن دور هم جمع مى‌شدند. اما در تعاریف بعدی تاکید شد که بازار نباید لزوماً وجود فیزیکی داشته باشد و فضای مشخصی را در برگیرد، در حقیقت بازار شامل تمام خریداران و فروشندگانى است که در حال دادوستد کالا یا خدمات خاصى هستند.
برای مثال بازار معاملات سهام در سطح جهانی، بازاری است که عملیات خرید و فروش در آن از طریق شبکه‌های مخابراتی بین‌المللی انجام می‌شود و مکان معینی ندارد. در حقیقت بازار یک مکانیزم است که این امکان را به خریداران و فروشندگان می‌دهد تا به معامله دارایی‌های خود بپردازند. این دارایی ممکن است فیزیکی (مانند املاک) یا مالی (مانند اوراق بهادار) باشد.
براساس تعریف دومنیک سالواتوره، بازار مکان و یا موقعیتی است که در آن خریداران و فروشندگان، کالا، خدمات و منابع را خرید و فروش می‌کنند. برای هر کالا، خدمت یا منبع که قابلیت معامله داشته باشد، بازاری وجود دارد. در تعریف سالواتوره هم مشاهده می‌شود که بازار می‌تواند یک محل مادی و فیزیکی یا موقعیتی برای انجام معامله باشد.

انواع بازارها کدامند؟

در یک نگاه کلی و از نقطه نظر نوع دارایی‌ها، بازارها به دو نوع بازار دارایی‌های فیزیکی (واقعی) و بازار دارایی‌های مالی تقسیم می‌شوند:
بازار دارایی‌های فیزیکی، بازاری است که در آن خریداران و فروشندگان به معامله دارایی‌هایی که ماهیت واقعی و فیزیکی دارند، مانند اتومبیل، املاک و مستغلات، وسایل منزل و … می‌پردازند.
بازار دارایی‌های مالی به بازاری اطلاق می شود که در آن افراد اعم از حقیقی و حقوقی، می توانند در آن برای معامله اوراق ضمانت مالی، کالا و دیگر دارایی‌های مثلی (عوض‌دار) با هزینه مبادلاتی پایین اقدام کنند. قیمت‌های این بازار تابع عرضه و تقاضا است. اوراق ضمانت شامل سهام، اوراق قرضه و برخی کالاها (فلزات گرانبها یا محصولات کشاورزی) می‌شود.
بازار می‌تواند از نظر سررسید تعهدات مالی، نوع ساختار یا برحسب دارایی طبقه‌بندی شود. بازارهای مالی از نظر سررسید تعهدات مالی، به دو گروه عمده بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند:

بازار پول چیست؟

بازار پول، بازاری برای داد و ستد پول و دیگر دارایی‌های مالی جانشین نزدیک پول با سررسید کمتر از یکسال است. به بیان دیگر بازار پول، بازار ابزارهای مالی کوتاه‌مدت با سه ویژگی مهم زیر است:

• نقدشوندگی بالا
• کم بودن ریسک عدم پرداخت
• ارزش اسمی زیاد

ابزارهای بازار پول شامل اسناد خزانه (اوراق بهادار کوتاه مدت با سه ماه، شش ماه یا یکسال)، پذیرش بانکی (دستور پرداخت مبلغی معین در تاریخی مشخص)، گواهی سپرده، اوراق تجاری (نوعی اوراق قرضه کوتاه مدت با سررسید ۲۷۰ روز یا کمتر)، قرادادهای بازخرید و دلار اروپایی است. از مهمترین نهادهای این بازار می‌توان به بانک مرکزی، واسطه‌های مالی بانکی مانند بانک‌های تجاری و مؤسسات اعتباری غیربانکی، شرکت‌های تجاری، دولت و مؤسسات دولتی، صندوق های سرمایه گذاری، کارگزاری‌ها و معامله‌گران و در نهایت سرمایه‌گذاران اشاره کرد.

بازار سرمایه چیست؟

بازار سرمایه، به بازارهای مالی برای خرید و فروش ابزارهای مالی نظیر اوراق قرضه یا اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید، اطلاق می‌شود. بازار سرمایه بزرگ‌تر از بازار پول است و اهمیت بسیار زیادی در جمع آوری و تامین منابع لازم برای سرمایه‌گذاری واحدهای مختلف تولیدی دارد. بازار سرمایه از نظر مرحله عرضه اوراق بهادار، خود به دو دسته بازار اولیه (بازار دست اول) و بازار ثانویه (بازار دست دوم) تقسیم می‌شود.

بازار اولیه

بازار اولیه بازاری است که در آن سهام یک شرکت یا واحد اقتصادی برای اولین بار در آن عرضه و منتشر می‌شود. عایدی حاصل از عرضه این سهام، منبعی در تامین مالی آن شرکت یا موسسه خواهد بود. از آن‌جا که در بازار اولیه، سهام برای اولین بار به خریداران و متقاضیان عرضه می‌شود، فروشنده اوراق بهادار در حقیقت همان ناشر اوراق بهادار خواهد بود.

بازار ثانویه

با اتمام عرضه اولیه یک سهم در بازار اولیه، برای ادامه معاملات آن سهم، بازار دیگری به نام بازار ثانویه وجود دارد. بنابراین بازار ثانویه به منظور ایجاد امکان داد و ستد اوراق منتشره در بازار اولیه و افزایش قابلیت نقدشوندگی آن تشکیل شده است.
در این بازار است که طرفین معامله این امکان را پیدا می‌کنند که علاوه بر تجدید نظر در اوراق خریداری شده، با خرید و فروش دوباره یا چندباره، تعداد آن را افزایش و یا کاهش دهند و یا اوراق دیگری در سهم دیگری تهیه کنند. دفعات انجام معامه در بازار ثانویه محدودیتی ندارد، این ویژگی بازار ثانویه موجب می‌شود تا نقدشوندگی ابزارهای مالی با جابه‌جا شدن مالکیت آن‌ها، قدرت بیشتری پیدا کند.

بازار ثانویه بر این اساس که چه نوع سهمی در چه محلی مبادله می‌شود، به چهار بازار تقسیم می‌شود:

بازار اول: مربوط به معاملات سهام شرکت‌های بورسی که در بورس انجام می‌شود.
بازار دوم: مربوط به معاملات سهام شرکت‌های غیربورسی که در فرابورس انجام می‌شود.
بازار سوم: مربوط به معاملات سهام شرکت‌های بورسی که در فرابورس انجام می‌شود.
بازار چهارم: بازاری بدون کارگزار و معامله‌گر و مربوط به معاملات خصوصی است که توسط انواع ابزارهای بازار پول شبکه‌های الکترونیکی و بین سرمایه‌گذاران نهادی و عادی صورت می‌گیرد. نهادها به منظور پرهیز از پرداخت هزینه‌های مربوط به کارگزاری، عموماً معاملات عمده و بلوک خود را در بازار چهارم انجام می‌دهند.

انواع بازارهای مالی بر اساس نوع دارایی

بازارهای مالی به لحاظ نوع دارایی به سه بخش تقسیم می‌شوند:

بـازار سـهام: در ایـن بـازار، سـهام شـرکت های سهامی پذیرفته شده در بورس مورد معامله قرار می‌گیرد.
بازار اوراق بدهی: این بازار برای دادوستد ابزارهای با درآمد ثابت (اوراق قرضه) در نظر گرفته شده است.
بازار ابزارهـای مشـتقه: بـازاری که در آن ابزارهـای مشتقه که مبتنـی بـر دارایـی هـای مـالی یـا فیزیکی هستند، مانند اختیار معامله و قرارداد آتی مورد معامله قرار می‌گیرند.

تفاوت میان بازار سرمایه و بازار پول چیست؟

بازار سرمایه و بازار پول تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. مهمترین تفاوت آن‌ها در مدت زمان سرمایه‌گذاری است. در بازار پول معمولا با افق زمانی کوتاه مدت سرمایه‌گذاری می‌شود، در حالی‌که در بازار سرمایه اینگونه نیست و سرمایه‌گذاری با دید بلندمدت انجام خواهد شد.
حق مالکیت دیگر تفاوت مهم این دو بازار با یکدیگر به شمار می‌رود. شرکتی که سهام خود را در بورس عرضه کرده است، در واقع بخشی از مالکیت شرکت را به سهامدارن خود واگذار می‌کند. در این بازار دارنده سهام به نوعی در مالکیت شرکت نیز سهیم خواهد بود. این در حالی است که در بازار پول بحث مالکیت مطرح نیست.
استفاده از بازارهای مالی متفاوت دیگر تفاوت بازار سرمایه و بازار پول است. ابزارهای بازار پول بیشتر شامل مواردی چون اسناد خزانه، گواهی سپرده، وام با وثیقه و … می‌شود، در حالی‌که بازار سرمایه از ابزارهایی چون اوراق بهادار، اوراق قرضه و اوراق مشارکت استفاده می‌کند.

سخن آخر

در این مطلب به این موضوع پرداختیم که بازار سرمایه یا بازارهای مالی چیست و گفتیم بازارهای مالی از نظر سررسید تعهدات مالی، به دو گروه عمده بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند. بازار سرمایه، بازاری برای خرید و فروش ابزارهای مالی چون اوراق قرضه یا اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید است.