مفهوم حجم معاملات در بورس

بررسی همگرایی و واگرایی حجم معاملات روی نمودار (Bullish Divergence)

حجم معاملات در بورس و نحوه سیگنا‌ل‌گیری با استفاده از آن

یادگیری تجزیه و تحلیل تکنیکال به‌عنوان شاخصی است که به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با استفاده از آن بتوانند زمان مناسب برای ورود یا خروج به سهم و همچنین اطلاعات قیمتی مهم در رابطه با آن را به دست آورند. به‌علاوه این اطلاعات به سرمایه‌گذاران کمک خواهد کرد که بتوانند خوب یا بد بودن تجارت خود را تعیین کرده و نسبت به آن تصمیم‌گیری بهتری نمایند. بنابراین می‌توان گفت که تحلیل صحیح سهام با استفاده از ابزارها و روش‌های مختلف باید برای تریدرها مهم باشد. در این میان، مبحث حجم معاملات به عنوان یکی از اساسی‌ترین مشخصه‌های تحلیل تکنیکال شناخته می‌شود که بسیاری از افراد تازه‌کار هیچ توجهی به آن ندارند. از این رو بر آن شدیم تا در این مقاله از سری مقالات آموزش بورس در چراغ به بررسی مفهوم حجم معاملات در بورس و نحوه سیگنا‌ل‌گیری با استفاده از آن بپردازیم.

حجم معاملات در بورس چیست؟

حجم معاملات در بورس عبارت است از تعداد سهام معامله شده (خرید و فروش) که در یک بازه‌ی زمانی خاص (مثلاً یک روز کاری، یک ماه یا یک هفته) انجام می‌شود. حجم معاملا‌ت می‌تواند برای تمام بخش‌های بازار همچون شاخص بورس، شاخص صنعت و یا سهم خاص مورد بررسی قرار گیرد. به اعتقاد چارلز داو:“حجم معاملات به‌عنوان یک اندیکاتور ثانویه و حمایتی با پتانسیل رفتار قیمتی سهم در آینده مرتبط می‌باشد”. به این معنا که ما می‌توانیم از طریق حجم و رفتار نمودار رفتار قیمتی سهم را در آینده پیش‌بینی نماییم. اندیکاتور حجم (volume)، از تعدادی ستون (column) تشکیل شده و هر ستون مربوط به یک کندل می‌باشد.

تعیین روند با استفاده از حجم معاملات در بورس

یکی از نکات قابل توجهی که در مورد حجم معاملا‌ت در بورس وجود دارد این است که حجم معاملا‌ت باید تایید کننده‌ی روند معاملات باشد و این مهمترین کاربردی است که حجم معاملات می‌تواند در تحلیل سهام داشته باشد. به ‌این صورت که:

• در روند صعودی، حجم باید همزمان با افزایش قیمت، افزایش یابد و در هر روند اصلاحی با کاهش قیمت، کاهش یابد که به این رفتار «Bullish volume action» گفته می‌شود.
• در یک روند نزولی، حجم باید همزمان با کاهش قیمت، افزایش یابد و در هر روند اصلاحی بالارونده با افزایش قیمت کاهش یابد که به این رفتار «Bearish volume action» گفته مفهوم حجم معاملات در بورس می‌شود.

👈📖 شاید این مقاله هم برایتان مفید باشد: حجم مبنا در بورس و نحوه محاسبه آن

نحوه تعیین روند با استفاده از حجم معاملات روی نمودار

برای درک عمیق‌تر تعیین روند با استفاده از حجم معاملات در بورس به مثالی که در ادامه آورده‌ایم، توجه نمایید:

همان‌طور که می‌بینید در نمودار زیر یک روند صعودی روبرو هستیم. طبق نمودار همزمان با افزایش قیمت، حجم هم افزایش پیدا می‌کند و در روندهای اصلاحی و نزولی، همزمان با کاهش قیمت، کاهش حجم معاملات در بورس را خواهیم داشت. در نهایت دوباره با افزایش قیمت، افزایش حجم نیز در پی خواهد بود. گفتیم که این رفتار حجم را در اصطلاح «Bullish volume action» می‌نامند.

Bullish volume action

اما در شکل زیر که در یک روند نزولی شاهد این هستیم که بر خلاف کاهش قیمت، حجم معاملات در بورس افزایش پیدا می‌کند. این موضوع نشان‌دهنده‌ی آن است که شرکت‌کننده‌های عمده‌ی بازار بر کاهش قیمت توافق نظر دارند. حتی در روند اصلاحی، شاهد این هستیم که با افزایش قیمت، حجم معاملات کاهش پیدا می‌کند که این خود حاکی از آن است که سرمایه‌گذاران علاقه‌ای به افزایش قیمت ندارند. به این ترتیب، شاهد تداوم روند نزولی در آینده خواهیم بود که به این رفتار حجم را در اصطلاح «Bearish volume action» می‌نامند.

Bearish volume action

همگرایی و واگرایی حجم معاملات در بورس

موضوع دیگری که در رابطه با حجم معاملات در بورس باید مورد توجه قرار داد، همگرایی و واگرایی حجم و قیمت می‌باشد که تاییدکننده‌ی روند هستند. در ادامه‌ی این بخش راجع به این موضوع بیش‌تر توضیح خواهیم داد.

• همگرایی (Convergence): همگرایی حجم زمانی رخ می‌دهد که حجم افزایش یابد. بدون در نظر گرفتن مسیر قیمت. به‌عبارتی، همگرایی حجم معاملات در بورس وقتی اتفاق می‌افتد که معامله‌گران و سرمایه‌گذاران تمایل به افزایش یا کاهش قیمت داشته باشند؛ به این معنا که در چنین حالتی کل بازار در مسیر افزایش و یا کاهش قیمت با یکدیگر اتفاق نظر دارند.
• واگرایی (مفهوم حجم معاملات در بورس Divergence): واگرایی حجم، صرف نظر از رفتار قیمت، زمانی رخ می‌دهد که حجم معاملات در بورس کاهش یابد. در واقع همزمان با واگرایی حجم، سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در راستای روند قیمتی اتفاق نظر ندارند. به ‌بیانی هیچ ‌یک از آن‌ها علاقه‌ای به افزایش یا کاهش قیمت ندارند و نظرشان خلاف نظر بازار می‌باشد.

بررسی همگرایی و واگرایی حجم معاملات روی نمودار

همان‌طور که می‌بینید، در نمودار زیر شاهد یک روند صعودی هستیم که هم‌زمان با افزایش قیمت، کاهش حجم اتفاق افتاده است. گفتیم که در چنین حالتی معامله‌گران و شرکت‌کننده‌های بازار، علاقه‌ای به افزایش قیمت ندارند. در شکل زیر هم می‌بینید که در روند صعودی همزمان با افزایش قیمت، حجم معاملات کاهش پیدا می‌کند. حتی در زمانی‌که بازار با کاهش قیمت مواجه است، افزایش حجم اتفاق خواهد افتاد. این موضوع حاکی از آن است که بازار بیش‌تر تمایل به کاهش قیمت دارد تا افزایش قیمت. این حرکت و رفتار حجم را واگرایی منفی (Bearish Divergence) می‌گویند و این سیگنال را به تریدرها می‌دهد که در آینده روند قیمتی می‌تواند به‌صورت نزولی و کاهشی باشد.

بررسی همگرایی و واگرایی حجم معاملات روی نمودار (Bearish Divergence)

در یک روند نزولی، مشاهده می‌کنیم که همزمان با کاهش قیمت، حجم هم کاهش پیدا می‌کند و این برای معامله‌گران نشان‌دهنده‌ی این است که شرکت‌کننده‌های بازار علاقه‌ای به کاهش حجم معاملات در بورس ندارند و بیش‌تر تمایل به افزایش قیمت دارند. زمانی هم که سهم اصلاح می‌خورد و قیمت آن خلاف جهت و به سمت بالا حرکت می‌کند، همزمان با مشارکت بیش‌تر بازار و افزایش حجم می‌باشد. این حرکت و رفتار حجم را واگرایی مثبت (Bullish Divergence) می‌گویند و این سیگنال را به تریدرها می‌دهد که در آینده‌ی نزدیک، سهم بیش‌تر تمایل به افزایش قیمت و صعودی شدن خواهد داشت.

بررسی همگرایی و واگرایی حجم معاملات روی نمودار (Bullish Divergence)

نحوه به‌دست آوردن حجم معاملات در بورس و تحلیل هر سهم

برای مشاهده‌ی حجم معاملات در بورس تنها کافی است تا به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc.com)، مراجعه نمایید. سپس در قسمت جستجو، نام نماد موردنظر را بنویسید تا اطلاعات مربوط به نماد را مشاهده کنید. در قسمت سمت راست می‌توان علاوه بر حجم معاملات، اطلاعات مهم دیگری نظیر تعداد معاملات، ارزش معاملات و ارزش بازار را مشاهده کرد. لازم به ذکر است که حجم هر معامله به صورت روزانه تعیین شده و برای مشاهده‌ی حجم یک سهم در بازه‌ی زمانی مشخص، نیاز است از نمودار سهم استفاده نمایید. اما سوالی که اینجا پیش می‌آید این است که چگونه از این اطلاعات برای تحلیل هر سهم استفاده کنیم؟

خب فرض کنید که به تازگی اقدام به خرید سهامی در بازار کرده‌اید. بعد از گذشت چند روز متوجه می‌شوید که حجم معاملات سهم به‌صورت روزانه و به‌سرعت افزایش می‌یابد. در چنین حالتی دانش تحلیل حجم معاملات در بورس به کمک شما می‌آید تا به‌راحتی تشخیص دهید که این سیگنال برای آینده‌ی سهم شما مثبت است یا خیر؟ به‌این صورت که اگر حجم معاملات سهم شما در جهت مثبت و ایجاد صف خرید باشد، (تعداد خرید) می‌تواند بیانگر مسیر صعودی و اگر در جهت منفی باشد، سیگنال حرکت نزولی آن را به شما خواهد داد.

انواع شاخص حجم معاملات

اما می‌رسیم به معرفی انواع شاخص حجم معاملات در بورس و نحوه‌ی استفاده از آن‌ها. شاخص‌های حجم معاملات در حقیقت یک سری فرمول‌هایی هستند که به تحلیل‌گران تکنیکال این امکان را می‌دهند تا روند حرکتی آینده‌ی یک سهم را تخمین بزنند. تعداد شاخص‌های معاملاتی که به تحلیل‌گران برای تحلیل چارت و تابلو بورس کمک می‌کنند، بسیار زیاد است. اما در این میان On-Balance Volume و Chaikin Money Flow از مهم‌ترین شاخص‌هایی هستند که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

• شاخص On-Balance Volume: اغلب آن‌را با نام OBV می‌شناسند. جالب است بدانید این شاخص به‌عنوان یکی از ساده‌ترین شاخص‌های حجم معاملات در بورس، شناخته می‌شود. بر اساس شاخص OBV زمانی‌که حجم معاملات سهم در قیمت‌های بالا متوقف شود، افزایشی و زمانی‌که در قیمت‌های پایین متوقف شود، کاهشی خواهد بود.
• شاخص Chaikin Money Flow: این شاخص را CMF می نیز می‌نامند؛ شاخص CMF، نشان می‌دهد که افزایش قیمت سهم‌ها می‌بایست با افزایش حجم معاملات، همراه باشد. بنابراین، هرگاه قیمت در میزان بالایی از خط رنج بسته شود، افزایش حجم و چنانچه قیمت سهم در سطح پایین‌تر از خط رنج متوقف شود، کاهش حجم معاملات را مشاهده خواهیم کرد.

حجم معاملات در بورس و ارتباط آن با ورود و خروج پول هوشمند

اندیکاتورها و بسیاری از شاخص‌های بورسی به کمک میزان حجم معاملات، داده‌های بسیار مهم و اساسی در اختیار تریدرها قرار می‌دهند که از جمله آن‌ها می‌توان به ورود و خروج پول هوشمند در معاملات اشاره کرد. در واقع میان حجم معاملات در بورس و ورود و خروج نقدینگی، ارتباط مستقیم وجود دارد. بسیاری از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد، زمانی‌که افزایش حجم در یک یا چند سهم را مشاهده می‌کنند، تصور می‌کنند که این سهم روند مثبتی در آینده‌ی نه چندان دور دارد و قطعاً برایشان سودآور خواهد بود. اما حقیقت ماجرا این است که ورود و خروج پول هوشمند، تنها با یک نقد و بررسی ساده قابل پیش‌بینی نمی‌باشد.

دقت داشته باشید که افزایش حجم معاملات در بورس ضمن این‌که می‌تواند خبرهای خوبی برای معامله‌گران به همراه داشته باشد، می‌تواند بیانگر وضعیتی هشداردهنده نیز باشد! اما برای دستیابی به اطلاعات دقیق در این زمینه باید دید که این میزان از حجم معاملات در چه شرایطی صورت گرفته است؟ همچنین به تعداد معامله‌کنندگان هم باید توجه شود. اگر حجم معاملات یک سهم بالا و قیمت روز آن سهم مثبت باشد، اما تعداد خریداران آن کم باشد، خبر از ورود پول هوشمند به آن سهم می‌دهد.اما در مقابل حجم معاملات بالا و تعداد فروشندگان پایین، نشان‌گر خروج پول هوشمند از سهم است؛ ضمن این‌که در این حالت قیمت روز سهم نیز در بازه‌ی منفی قرار دارد. به این ترتیب، به‌سادگی می‌توانید فرصت‌های معاملاتی مطلوب را بیابید و همچنین از ایجاد روندهای نزولی احتمالی، جلوگیری نمایید.

سخن آخر

در این مقاله از سایت آموزش چراغ به بررسی حجم معاملات در بورس و نحوه سیگنا‌ل‌گیری با استفاده از آن پرداختیم. به‌طور کلی حجم معاملات را می‌توان یکی از مفیدترین ابزارهای دنیای بورس معرفی کرد. امروزه جهت استفاده از حجم معاملات، روش‌های متعددی وجود دارد که به‌راحتی از طریق آن‌ها می‌توان روند آینده‌ی سهام را پیش بینی کرد. بسیاری از تحلیلگران این شاخص مهم را به عنوان تاییدی بر حرکات (مثبت و منفی) و روند معکوس یک سهم می‌دانند؛ اما همان‌طور که گفتیم، گاهی مواقع شاهد افزایش سریع حجم معاملات هستیم. در چنین شرایطی بررسی و تشخیص حجم مشکوک اهمیت فراوانی در تصمیم‌گیری تحلیلگران دارد که باید به آن توجه شود. چراغ ، به‌عنوان پلتفرم آموزش و کاریابی در تلاش است تا با بیان نکات آموزشی مهم در زمینه‌ی کار و سرمایه‌گذاری به شما برای رسیدن به موفقیت در این زمینه‌ها کمک نماید.

حجم معاملات سهام در بورس چیست؟

حجم معاملات بورس معیاری برای اندازه‌گیری میزان معاملات انجام شده بر روی یک دارایی مالی در یک دوره زمانی مشخص است. حجم معاملات بورس بر اساس تعداد سهامی که توسط سرمایه‌گذاران خرید و فروش شده است اندازه‌گیری می‌شود.

معامله‌گران برای ارزیابی میزان نقدینگی موجود در یک سهم به حجم معاملات آن سهم نگاه می‌کنند و با تفسیر تغییرات حجم معاملات در کنار اندیکاتورهای تکنیکال دیگر در مورد سرمایه‌گذاری یا عدم آن روی یک سهم تصمیم می‌گیرند.

با بررسی کردن الگوهای حجم در طول زمان می‌توان به احساسات سرمایه‌گذاران در جریان افزایش و کاهش قیمت یک سهم خاص و کل بازار بورس پی برد. در واقع، حجم معاملات نقش مهمی در تحلیل تکنیکال ایفا می‌کند و یکی از پرکاربردترین اندیکاتورهای تکنیکال است.

برای شروع سرمایه گذاری در بورس این مقاله را از دست ندهید!

نحوه مشاهده حجم معاملات بورس

برای مشاهده حجم معاملات سهام شرکت‌های بورسی کافی است به وب‌سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com رفته و در قیمت «جستجوی نماد» در نوار ابزار موجود در بالا، سمت چپ صفحه اصلی نماد مورد نظرتان را جستجو کنید. با انتخاب نماد در صفحه نتیجه جستجو به تابلوی اصلی اطلاعات این نماد هدایت می‌شوید.

برای مثال، در شکل زیر به تابلوی نماد «اخابر» توجه کنید:

نمایش حجم معاملات در تابلوی اصلی نماد «اخابر»

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، حجم معاملات اخابر در طول این روز 6.637 میلیون سهم بوده است. به این معنی که در مجموع 6.637 سهم از این نماد بین معامله‌گران و سرمایه‌گذاران خرید و فروش شده است.

لازم به ذکر است که این رقم تنها مربوط به یک روز خاص است و حجم روزهای مختلف ممکن است با هم متفاوت باشد. برای مشاهده حجم معامله شده در بازه‌های زمانی دیگر باید به نمودار تعاملی قیمت نماد بروید.

در شکل زیر حجم معاملات نماد اخابر را به صورت نمودار هیستوگرام در زیر قیمت مشاهده می‌کنید:

حجم معاملات در نمودار قیمت «اخابر»

در نمودار قیمت در شکل بالا می‌توانید حجم معاملات روزانه را در پایین نمودار مشاهده کنید. همچنین، با تغییر بازه زمانی می‌توانید حجم معاملات این نماد در بازه زمانی هفتگی و ماهانه را ببینید.

حجم معاملات و مومنتوم

حجم معاملات می‌تواند به سرمایه‌گذار کمک کند تا مومنتوم یا شتاب حرکت قیمت سهم یا اوراق بهادار را شناسایی کند و روند قیمت را تأیید کند.

اگر حجم معاملات افزایش یابد، قیمت نیز به طور کلی در همان جهت حرکت می‌کند. یعنی اگر قیمت یک سهم در روند صعودی به افزایش خود ادامه دهد، حجم معاملات آن سهم نیز باید افزایش یابد و بالعکس.

در روند صعودی نمودار بالا با افزایش حجم قیمت هم افزایش پیدا کرده است.

به عنوان مثال، فرض کنید سهام شرکت «خساپا» در یک ماه گذشته 10 درصد افزایش قیمت داشته است. سرمایه‌گذاری تصمیم می‌گیرد 1000 سهم از این شرکت را بخرد. او وضعیت شرکت را از نظر بنیادی تحلیل می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که درآمدها و سودآوری این شرکت در سال گذشته به طور مداوم افزایش یافته است.

با این حال، این سرمایه‌گذار مطمئن نیست که روند صعودی قیمت این سهم ادامه خواهد داشت یا نه و می‌ترسد پس از خرید او روند قیمت نزولی شود.

در این مثال، تحلیل حجم معاملات می‌تواند برای سرمایه‌گذار بسیار مفید باشد. او مشاهده می‌کند که طی ماه گذشته افزایش مداومی در حجم معاملات نماد خساپا وجود داشته است. او در تحقیقات خود همچنین متوجه می‌شود که حجم معاملات به بالاترین میزان خود در دو سال گذشته رسیده است و این سهم به روند صعودی خود ادامه می‌دهد.

این بررسی‌ها به سرمایه‌گذار سیگنال می‌دهد که قیمت سهام موردنظرش در حال افزایش است و به احتمال زیاد به صعود خود ادامه می‌دهد. بنابراین، افزایش حجم معاملات باعث می‌شود سرمایه‌گذار اقدام به خرید 1000 سهم از سهام نماد خساپا کند.

دستورالعمل‌های مهم برای استفاده از حجم معاملات بورس

در هنگام مفهوم حجم معاملات در بورس تحلیل حجم معاملات بورس و سایر بازارهای مالی معمولاً دستورالعمل‌هایی برای پی بردن به قدرت یا ضعف حرکت قیمت وجود دارد.

ما به عنوان معامله‌گر بیشتر ترجیح می‌دهیم وارد روندهای قوی شویم و از معامله کردن در حرکت‌های ضعیف خودداری کنیم – یا حتی ممکن است در حرکت‌های ضعیف بخواهیم در جهت مخالف روند وارد معامله شویم.

دستورالعمل‌های زیر در همه موقعیت‌ها صادق نیستند، اما به طور کلی می‌توانند شما را در تصمیم‌گیری‌های معاملاتی راهنمایی کنند:

1. تأیید روند

در بازار رو به رشد باید شاهد افزایش حجم معاملات باشیم. برای بالا رفتن قیمت‌ها به افزایش حجم معاملات و استقبال بیشتر خریداران از سهام نیاز دارد. افزایش قیمت و کاهش حجم ممکن است نشان دهنده عدم علاقه خریداران باشد و این می‌تواند هشداری در مورد بازگشت احتمالی قیمت‌ها باشد.

شاید درک این موضوع برایتان سخت باشد، اما واقعیت این است که کاهش (یا افزایش) قیمت همراه با حجم کم سیگنال خوبی نیست. در مقابل، کاهش (یا افزایش) قیمت همراه با حجم معاملات زیاد، سیگنال قوی‌تری است که نشان‌دهنده تغییر در احساسات بازار است.

2. حرکت‌های فرسایشی و حجم

در یک بازار رو به رشد یا نزولی، ممکن است شاهد حرکت‌های فرسایشی یا خستگی (exhaustion moves) باشیم. این الگوها عموماً به صورت حرکات شدید قیمت همراه با افزایش شدید حجم هستند که نشان دهنده پایان احتمالی روند فعلی است.

دلیل شکل‌گیری حرکت‌های فرسایشی تعداد زیادی از فعالان بازار است که تصمیم می‌گیرند برای به دست آوردن بخشی از سود بازار صعودی وارد بازار شوند. در نتیجه ورود آن‌ها، حجم و قیمت برای آخرین بار در روند صعودی به شدت افزایش پیدا می‌کند و سپس بازار ریزش می‌کند.

حرکت فرسایشی در انتهای روند صعودی یا نزولی شکل می‌گیرد و به دنبال آن روند تغییر می‌کند.

در روند نزولی، کاهش قیمت در نهایت باعث خارج شدن تعداد زیادی از معامله‌گران از بازار می‌شود که این اتفاق موجب افزایش نوسانات قیمت و افزایش حجم می‌شود. پس از این مفهوم حجم معاملات در بورس جهش ناگهانی شاهد کاهش حجم خواهیم بود، اما اینکه حجم معاملات چه تأثیری در روند بازار در روزها، هفته‌ها و ماه‌های بعدی خواهد داشت را می‌توان با استفاده از سایر دستورالعمل‌های حجم تحلیل کرد.

3. نشانه‌های صعودی

حجم می‌تواند در شناسایی نشانه‌های صعودی مفید باشد. به عنوان مثال، تصور کنید حجم با کاهش قیمت افزایش یابد و سپس قیمت رشد کرده و به دنبال آن یک حرکت اصلاحی داشته باشد (کمی افت کند). اگر در حرکت اصلاحی نزولی، قیمت از کف سطح قبلی پایین‌تر نیاید، و اگر حجم معاملات در جریان این اصلاح کم باشد، معمولاً می‌توان این شرایط را یک نشانه صعودی تعبیر کرد.

4. تغییر روند قیمت و حجم

پس از یک روند طولانی صعودی یا نزولی، اگر قیمت همراه با حجم سنگین معاملات شروع به نوسان در یک محدوده خنثی کند، ممکن است نشانه این باشد که روند به زودی تغییر جهت داده قیمت رشد یا افت خواهد کرد.

5. شکست در مقابل شکست‌های کاذب و حجم

در ابتدای شکست یک محدوده یا الگوی نمودار دیگر توسط قیمت، افزایش حجم نشان دهنده قدرت حرکت است. افزایش جزئی یا کاهش حجم در هنگام شکست سطح، نشان دهنده ضعیف بودن حرکت قیمت و احتمال ناموفق بودن شکست است.

برای شکست موفق یک محدوده یا الگوی قیمتی، حجم معاملات در زمان شکست باید افزایش پیدا کند.

6. گذشته حجم

حجم را باید نسبت به گذشته اخیر بررسی کرد. با مقایسه حجم معاملات امروز با حجم 50 سال پیش نمی‌توان داده‌های مرتبطی به دست آورد. هر چه داده‌های مقایسه‌ای جدیدتر باشند، احتمالاً نتایج درست‌تری کسب خواهید کرد.

نکته: حجم اغلب به عنوان شاخص نقدینگی در نظر گرفته می‌شود، زیرا سهام یا بازارهایی که بیشترین حجم معاملات را دارند نقدشوندگی بیشتری داشته و برای معاملات کوتاه مدت بهتر هستند. حجم معاملات بورس بالا به معنای حضور خریداران و فروشندگان زیاد در بازار است.

خلاصه نکات استفاده از حجم در معاملات

• حجم بالا یا افزایشی در یک روند صعودی می‌تواند نشانه فرصت خرید باشد.
• کاهش حجم در روند صعودی ممکن است نشان دهد که زمان فروش و ذخیره سود معامله فرا رسیده است.
• حجم بالا یا افزایشی در روند نزولی می‌تواند نشان دهنده این باشد که بهتر است از ورود به بازار خودداری کنید.
• کاهش حجم در روند نزولی ممکن است نشانه تغییر احتمالی روند در آینده و زمان خرید باشد.
• تحلیلگران در الگوهای نموداری پیشرفته‌تر، از جمله الگوهای سر و شانه و پرچم، از حجم برای تأیید روندها، تغییر روندها و شکست‌ها استفاده می‌کنند.

سؤالات متداول

حجم معاملات، تعداد کل سهام یک اوراق بهادار است که در یک دوره زمانی معین معامله شده است.

برای مشاهده حجم معاملات سهام شرکت‌های بورسی کافی است به وب‌سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com رفته و نماد مد نظرتان را جستجو کنید.

حجم معاملات کم می‌تواند نشان دهنده عدم علاقه معامله‌گران به خرید یا فروش باشد. این بدان معناست که اگر در روند نزولی شاهد حجم کم معاملات باشیم، ممکن است نشانه صعودی شدن بازار در آینده نزدیک باشیم. اما اگر در روند صعودی حجم معاملات کم باشد می‌تواند یکی از نشانه‌های به پایان رسیدن روند صعودی باشد.

سخن پایانی

حجم معاملات بورس ابزاری مفید برای تحلیل روندها است و راه‌های زیادی برای استفاده از آن وجود دارد. از دستورالعمل‌های کلیدی ارائه شده در این مقاله می‌توانید برای ارزیابی قدرت یا ضعف روند سهام و همچنین بررسی اینکه آیا حجم، حرکت قیمت را تأیید می‌کند یا نشانه‌ای از تغییر جهت احتمالی آن است استفاده کنید.

حجم معاملات بورس ایران را در قسمت جستجوی نماد در صفحه اصلی وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مشاهده کنید.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

حجم معاملات چیست و چه تاثیری بر بازار دارد؟

احسان والیان

• اشتراک‌گذاری

زمانی که حجم معاملات در بازار بورس عددی بزرگ را نشان می‌دهد می‌توان این تحلیل را داشت که اوضاع خوب است و تاثیر این حجم خبر از رونق در معاملات را می‌دهد.

برای ورود به دنیای سرمایه گذاری به ویژه اگر هدف‌مان سرمایه گذاری در بورس باشد، نیازمند دانستن اصطلاحات و زوایایی از بازار سهام هستیم. حجم معاملات یکی از مهم‎‌ترین قسمت‌هایی است که نشان از حال و اوضاع بازار دارد. رصد علامت‌های کلی در بورس مانند حجم معاملات در تحلیل تکنیکال جایگاه ویژه‌ای دارد. همین اندازه کافی است که بگوییم اگر حجم معاملات در بازار زیاد باشد نشان می‌دهد سهام از روزهای دیگر فعال‌تر است و همین شروع خوبی برای رفتن به سراغ دیگر اندیکاتورها و شاخص‌ها برای بررسی‌های بیش‌تر است. ممکن است وقتی تازه‌کار هستیم، در نگاه اول کمی بابت ارقام بزرگی که در حجم معاملات به چشم می‌خورد بهت‎‌زده شویم و عقب نشینی کنیم. اما به راحتی و با تعابیری کلی می‌توان از اعداد بزرگ هم بهترین تحلیل‌ها به دست آورد. در ادامه با شناخت مفهوم حجم در معاملات و تاثیر آن بر بازار، یک گام دیگر برای شناخت بیش‌تر بورس برمی‌داریم.

حجم معاملات چیست؟

اندیکاتورها که به زبان فارسی می‎‌توان نمایش‌گر اندازه‌گیری ترجمه‌شان کرد در زندگی ما نقش موثری دارند؛ نمایش‌گرها از کیلومترشمار خودرومان تا عددی که در قسمت دیجیتالی و یا مکانیکی آبگرم‌کن می‌بینیم به ما می‌گویند که عملکرد مدنظر به چه شکل است. آیا سرعت‌مان زیاد است یا نزدیک به نقطه خطر هستیم؟ یا همه چیز در وضعیتی عالی قرار دارد. حضور این اعداد در نمایش‌گرهای اندازه‌گیری به این دلیل است که ما به طور ذاتی متوجه کنش‌ها و واکنش‌ها نمی‌شویم. در بورس نیز هیچ کس نیست که بتواند ادعا کند رفتار و کنش‌های هر سهم را در دقیقه می‌فهمد. آخر اصلا انجام چنین کاری از توان انسان خارج است و تنها محاسبات داده‌ها در فضای آنلاین می‌تواند چنین برآوردی را به ما نشان دهد. حجم معاملات و عددی که نشان می‌دهد عهده‌دار این وظیفه مهم است. هزاران کندل و نشانه و گزارش روزانه از طرف شرکت‌های پذیرفته شده در بورس فراتر از محاسبات سرانگشتی و پیش‌بینی‌های افراد حاضر در بازار است. همان‌طور که گفتیم می‌توان زمانی که حجم معاملات در بازار بورس عددی بزرگ را نشان می‌دهد این تحلیل را داشت که اوضاع خوب است و تاثیر این حجم خبر از رونق در معاملات را می‌دهد. اما ما چطور می‌توانیم این رقم بزرگ را مبنا قرار دهیم؟ با یک مثال جامع توضیح خواهیم داد.

مثالی برای استفاده از حجم معاملات

نیاز به ترس از اعداد بزرگ نمایش داده شده در قسمت حجم معاملات نیست. به عنوان مثال اگر حجم معاملات در یک روز 2 میلیون سهم بود می‌شود این‌طور تصور کرد که یک شخص در یک روز 2 میلیون سهم فروخته و نفر دیگری آن را خریده است. این اولین گام برای به دست آوردن مفهوم حجم معاملات است. جالب است بدانیم در حالی که بسیاری از ما از اعدادی همچون حجم معاملات چشم پوشی می‌کنیم و به سادگی از کنارشان می‌گذریم بسیاری از وبسایت‌هایی که به راهنمایی برای معامله در بورس مشغول هستند بیش‌ترین استفاده را از این اعداد می‌کنند. بزرگ‌ترین کمکی که می‌توان از حجم کلی معاملات در بورس برد فهمیدن این است که چه روزی مناسب خرید و فروش سهام است و چه روزی باید دست نگه داشت. مانند صیادی که از آب و هوا و شرایط کلی جوی متوجه می‌شود که آیا باید قایق خود را از ساحل امن به آب بسپارد و به دل دریا بزند و یا این‌که نه، در حال حاضر چنین کاری به نفع‌اش نیست.

ناحیه حمایت و مقاومت

گفتنی است که حجم معاملات می‌تواند بر ناحیه حمایت یا مقاومت هر سهم تاثیر به‌سزایی داشته باشد. اگر سری به صفحات هر سهم در وبسایت رهآورد زده باشید، بی شک خطوط حمایت و مقاومت را دیده‌اید. در قسمت‌هایی از روند نمودار هر سهم می‌بینیم که جایی حرکت نمودار از کاهشی به افزایشی تغییر مسیر داده است؛ درست در همان قسمتی که حرکت از کاهشی به افزایشی تغییر پیدا کرده است را ناحیه مقاومت می‌نامند. بر خلاف ناحیه مقاومت، زمانی که روند نمودار تغییر مسیر به سمت کاهش می‌دهد را نقطه حمایت می‌نامند. حال اگر معلوم نباشد که در پایان روز برای روند نمودار سهم مدنظر ما چه اتفاقی می‌افتد با مراجعه به عدد حجم معاملات می‌توان تغییر بعدی را تا حدودی متوجه شد. اگر حجم معاملات نسبت به روزهای قبل افزایش پیدا کرده باشد می‌‎تواند تاثیر مثبت در سهم موردنظر ما داشته باشد و اگر کاهشی باشد و رونق در معاملات مانند روزهای قبل نباشد می‌شود گفت نباید به آن‌چه پیش روی سهم مدنظر ما در آن روز قرار دارد، زیاد امیدوار نبود.

انواع حجم معامله

گفتنی است که حجم معاملات هم انواع دارد؛ به طور معمول دو نوع برای حجم معامله قائل می‌شوند که به توضیح هر کدام خواهیم پرداخت؛

نوع اول؛ استفاده از اندیکاتور OBV یکی از دو نوع حجم معاملات است که به حجم متوازن هم معروف است. نوع OBV دو حالت ساده و پیچیده دارد. پیشنهاد می‌شود که برای استفاده از این نوع از رایانه استفاده شود؛ چرا که محاسبات آن کمی پیچیده است. مزیت این نوع از محاسبه حجم معاملات در این است که از ترکیب قیمت و حجم معاملات برای میزان سنجی در انجام معاملات استفاده می‌شود که باید گفت بسیار هم دقیق است.

نوع دوم؛ جدا از اندیکاتور OBV، یک نوع دیگر برای محاسبه حجم معاملات وجود دارد به نام اندیکاتور حجم یا به اصطلاح (Volume). این اندیکاتور را کاراترین و البته ساده‌ترین نوع برای محاسبه و نمایش حجم معاملات در نظر گرفته‌اند. معامله‌گرهایی که از تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنند به طور مرتب از این اندیکاتور در محاسبه حجم معاملات بهره می‌برند. احتمالا کندل‌های سبز و قرمز را در صفحه هر سهم در وبسایت رهآورد دیده‌ باشید؛ سبز به معنی افزایش حجم معاملات است و آن دسته که قرمز هستند نشان از کاهشی شدن حجم معامله نسبت به روز قبل دارند. این اندیکاتور با شفافیتی که دارد تحلیل خوبی از بازه‌های زمانی حجم معاملات در اختیار معامله‎‌گران قرار می‌دهد. می‌توان گفت که دقیق‌ترین تحلیل‌ها را می‌توان از این نوع محاسبه در حجم به دست آورد.

در تصویری که ارائه داده‌ایم می‎توان دو نوع اندیکاتورهایی که بر مبنای حجم معاملات هستند را دید.

سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس

بی شک در طول مطالعه نکات گفته شده به این فکر افتاده‌ایم که ای کاش به جای انجام این محاسبات و حجم معاملات بتوانیم به راحتی و بدون وقت گذاشتن و کسب دانش مربوطه سرمایه‌گذاری موفقی را انجام دهیم. باید گفت که صندوق‌های سهامی که از ابزارهای شناخته شده در سرمایه گذاری غیر مستقیم در بازار سهام هستند می‌توانند بهترین راهکار برای انجام یک سرمایه گذاری موفق در بورس باشند. حضور تحلیل‌گران و متخصصین در این صندوق‌ها باعث می‌شود تا ما از هر گونه یادگیری مباحث تخصصی بورس بی نیاز شویم و در ساعاتی که مشغول به کار و تخصص خود هستیم از این‌که صندوق به خوبی در حال انجام معاملات است آسوده خاطر باشیم. هر کدام از ما برای یادگیری و انجام این گونه محاسبات نیاز به صرف وقت و هزینه داریم که البته این کار برای بسیاری از ما امکان‌پذیر نیست. به این علت می‌توان از فضای سرمایه گذاری آنلاین استفاده کرد و از طریق اپ سرمایه گذاری به راحتی بهترین مسیر سرمایه گذاری در بورس را با استفاده از صندوق‌های سرمایه گذاری انتخاب نمود.

حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟

حجم (Volume)، مقدار اوراق بهادار و یا دارایی‌ای است که در یک بازه زمانی (معمولاً روزانه) جابه‌جا می‌شود. برای مثال، حجم سهام، اشاره به تعداد سهام مبادله شده در بین بازه زمانی باز شدن، و بسته شدن بازار دارد. حجم، و تغییرات آن در طی زمان، اطلاعاتی مهم برای معامله‌گران تکنیکال به شمار می‌رود.
نکات کلیدی:

• حجم، تعداد سهام یا دارایی مبادله شده در طی یک بازه زمانی است.
• به‌طورکلی، اوراق بهاداری با حجم بالا، دارای نقدینگی بیشتری نسبت به اوراقی هستند که حجم معاملاتی پائینی دارند؛ زیرا آن‌ها «فعال‌تر» می‌باشند.
• حجم، یک اندیکاتور مهم در تحلیل تکنیکال به شمار می‌رود، زیرا برای بررسی اهمیت حرکت قیمت در بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• هرچه حجم یک حرکت قیمتی بیشتر باشد، آن حرکت از اهمیت بیشتری برخوردار است و هرچه حجم در طی یک حرکت قیمتی کمتر باشد، آن حرکت از اهمیت پایین‌تری برخوردار است.

درک مفهوم حجم

هرگونه مبادله‌ای که بین خریدار و فروشنده یک سهم انجام می‌شود، در محاسبه حجم معاملاتی کلی آن سهم؛ در نظر گرفته می‌شود. معامله، زمانی صورت می‌گیرد که خریدار قبول کند تا مبلغ مورد نظر فروشنده را بپردازد. اگر تنها 5 سهم در یک روز معامله شوند، حجم معاملاتی آن سهم در آن روز، برابر با عدد 5 بوده است.

برای آشنایی با میانگین حجم معاملات روزانه مقاله آموزشی «میانگین حجم معاملات روزانه» را مطالعه نمایید.

تمامی بازارهای مبادلاتی، حجم‌های معاملات را ثبت کرده و آن‌ها را به شکل اطلاعات حجم معاملاتی (trading volume)، به‌صورت رایگان و یا با دریافت هزینه‌ای با کاربران خود به اشتراک می‌گذارد.

اعداد مربوط به حجم‌های معاملاتی، ساعتی یک‌بار طی روز معاملاتی بروز رسانی می‌شوند. البته در نظر داشته باشید که این گزارش‌های منتشرشده، تخمینی می‌باشند. هم‌چنین میزان کلی حجم معاملاتی که در پایان روز اعلام می‌شود نیز عددی تخمینی است.

اعداد واقعی و دقیق، در روز بعدی منتشر می‌شوند. هم‌چنین ممکن است سرمایه‌گذاران به دنبال حجم تیک (tick volume) یک سهم، و یا تغییرات در قیمت قراردادها (changes in contract’s price)، به‌عنوان جایگزینی برای حجم معاملاتی باشند. زیرا قیمت‌ها در حجم‌های معاملاتی بالا تمایل به تغییر بیشتری دارند.

حجم معاملاتی به سرمایه‌گذاران در مورد فعالیت بازار و میزان نقدینگی (liquidity) آن اطلاع‌رسانی می‌کند. میزان حجم معاملاتی بالاتر برای یک سهام به معنی نقدینگی بالا، اجرای بهتر دستورات معاملاتی و بازاری فعال برای متصل کردن خریداران و فروشندگان به یکدیگر، می‌باشد.

زمانی که سرمایه‌گذاران در مورد جهت حرکت بازار مُردد هستند، حجم معاملاتی در قراردادهای آتی افزایش می‌یابد، که باعث می‌شود که قرارداد اختیار معامله (options) و قراردادهای آتی (futures) مربوط به این سهام، به‌صورت فعال‌تری مورد معامله قرار گیرند.

حجم‌های معاملاتی به‌صورت کلی حین باز شدن و بسته شدن بازارها، بالاتر می‌باشند. هم‌چنین میزان این حجم‌های معاملاتی در روزهای دوشنبه و جمعه بالاتر است. به یاد داشته باشید که حجم‌های معاملاتی در ظهر و هم‌چنین روزهای پیش از تعطیلات، کاهش پیدا می‌کنند.

حجم در تحلیل تکنیکال

برخی از سرمایه‌گذاران از تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنند، استراتژی که بر اساس قیمت سهام بنا شده و به‌منظور تصمیم‌گیری برای ورود به یک سهم از آن استفاده می‌شود.

تحلیل‌گران تکنیکال به دنبال پیدا کردن نقاط ورود و یا خروج هستند. سطوح حجم بازار نقشی مهم را در یافتن این نقاط بازی می‌کنند، و می‌تواند سرنخ‌هایی برای پیدا کردن بهترین نقاط ورود و یا خروج از بازار را به ما بدهند.

حجم، یک اندیکاتور مهم در تحلیل تکنیکال به شمار می‌رود، زیرا برای بررسی میزان اهمیت حرکات بازار از آن استفاده می‌شود. اگر قیمت‌ها در بازار، حرکت بزرگی را در یک بازه زمانی داشته باشند، قدرت این حرکت به دو شکل تفسیر می‌شود:

1. یا این قدرت حرکتی به روند ما اعتبار بیشتری می‌دهد
2. ایجاد بدبینی در خصوص حجم معاملاتی در آن بازه زمانی، می‌کند.

هر چه حجم معاملاتی در یک حرکت قیمتی بالاتر باشد، آن حرکت از اهمیت بیشتری در تحلیل ما برخوردار خواهد بود. به‌طور عکس، اگر حجم معاملاتی در یک حرکت قیمتی پایین‌تر باشد، آن حرکت اهمیت پایین‌تری خواهد داشت.

حجم یکی از شاخصه‌های اصلی در اندازه‌گیری قدرت حرکت سهام، برای معامله‌گران و تحلیل‌گران تکنیکال می‌باشد. از دیدگاه مزایده‌ای (َauction perspective)، زمانی که خریداران و فروشندگان در یک قیمت خاص در بازار به فعالیت بیشتری می‌پردازند، حجم معاملاتی بالاتری را نیز در آن نقطه از بازار شاهد خواهیم بود.

تحلیل‌گران از نمودارهای میله‌ای ( bar charts) برای تشخیص سریع سطوح حجم استفاده می‌کنند. نمودارهای میله‌ای هم‌چنین تشخیص روند در حجم‌های معاملاتی را آسان‌تر می‌کنند. زمانی که میله‌ها در یک نمودار میله‌ای از میانگین بالاتر باشند، نشانه‌هایی از حجم معاملاتی بالا و یا قدرت بیشتر بازار، در یک قیمت خاص را شاهد هستیم.

با بررسی نمودارهای میله‌ای، تحلیل‌گران می‌توانند از حجم معاملاتی به‌عنوان یک تأییدیه حرکات قیمتی، استفاده کنند. اگر حجم در هنگام حرکات صعودی و یا نزولی قیمت افزایش پیدا کند، حرکت مد نظر یک حرکت قدرتمند خواهد بود.

اگر معامله‌گران قصد گرفتن تأییدیه بازگشت قیمتی در سطوح حمایتی را داشته باشند، به حجم خرید بالا (high buying volume) نگاه می‌کنند. به‌طور عکس، اگر معامله‌گران به دنبال تأییدیه شکست یک سطح حمایتی باشند به دنبال حجم معاملاتی پایین از خریداران، خواهند بود.

اگر معامله‌گران بخواهند تا تأییدیه در خصوص بازگشت قیمتی در یک سطح مقاومتی (یا سقف قیمتی) را به دست آورند، آن‌ها به دنبال حجم فروش بالا در بازار خواهند بود. به‌طور عکس، اگر معامله‌گران به دنبال تأییدیه یک شکست در یک محدوده مقاومتی باشند، به دنبال حجم معاملاتی بالا از خریداران، خواهند بود.

دیگر ملاحظات

در دوران اخیر، معامله‌گرانی که با تناوب بالا به معامله می‌پردازند (High Frequency Traders – HFT) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در شاخص‌ها (Index Funds)، بخش مهمی از حجم‌های معاملاتی در بازارهای ایالات‌متحده آمریکا را تشکیل داده‌اند.

با استناد به تحلیل سال 2017 موسسه JP Morgan، سرمایه‌گذاران منفعل مانند صندوق‌های قابل معامله در بازار بورس (Exchange traded funds – ETFs) که از الگوریتم‌های متناوب برای معامله‌گری استفاده می‌کنند، حدود 60 درصد از کل حجم معاملاتی در بازار را تشکیل داده‌اند.

در حالی‌که معامله‌گران بنیادی اختیاری (fundamental discretionary traders) – یا معامله‌گرانی که پیش از سرمایه‌گذاری، به بررسی عوامل بنیادی تأثیرگذار در قیمت سهام می‌پردازند – تنها 10 درصد از کل حجم معاملاتی در بازار را تشکیل داده‌اند.

اگر علاقه مند به یادگیری بیشتر در این حوزه هستید می‌توانید از نقشه راهنمای دیجی کوینر به نام «درخت یادگیری» دیدن نمایید که از نقطه ابتدایی تا انتهای مسیر را ریل گذاری کرده است.

شما با مطالعه درخت یادگیری تا حد مطلوبی دانش خود را افزایش داده‌اید اما برای حرفه ای شدن و انجام معاملات در این بازار نیاز به یک راهنمای مجرب و با تجربه دارید. مجموعه دیجی کوینر بر آن است که با برگزاری کلاس‌های آموزشی تجریبات چند ساله خود را در اختیار هم وطنان عزیز قرار دهد تا در این بحران اقتصادی بتوانند در آمد دلاری کسب نمایند. (تاریخ برگزاری کلاس‌ها متعاقبا از طریق وب‌سایت اعلام خواهد شد.)

تیم تحریریه دیجی کوینر

این مقاله به کوشش هیئت تحریریه دیجی کوینر تولید شده است. تک تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در آگاه سازی فعالان حوزه رمز ارزها و بازارهای مالی داشته باشیم.

بررسی حجم معاملات سهم در بورس و دلیل اهمیت آن

در تعریف حجم معاملات سهم در بورس، آن تعداد از اوراق بهاداری که بین خریداران و فروشندگان طی زمانی مشخص رد و بدل می‌شود را حجم معاملات می‌نامیم. این مدت زمان معمولا یک روز معاملاتی است که از شروع به کار بازار بورس تا پایان زمان معاملات محاسبه می‌شود؛ اما، گاهی حتی بازه زمانی یک هفته‌ای یا چند ماهه نیز برای محاسبه این عدد در نظر گرفته می‌شود.
نمودار حجم معاملات روند سهم یا بازار را نشان می‌دهد؛ مسئله‌ای که بررسی آن در تشخیص الگو به تحلیلگران کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را اتخاذ کنند. این مفهوم تنها برای یک سهم قابل بررسی نیست؛ بلکه برای یک صنعت خاص و یا حتی کل بازار بورس یا فرابورس مورد بررسی قرار می‌گیرد.

محاسبه حجم معاملات در بورس

حجم معاملات سهم، با تکمیل هر معامله بین فروشنده و خریدار تغییر می‌کند. درست زمانی که خریدار در حجم و قیمت ارائه شده توسط فروشنده با او به توافق برسد، یک معامله به لیست معاملات انجام شده اضافه می‌شود و حجم معاملات را افزایش می‌دهد. به همین ترتیب، اگر طی روز معاملاتی 50 معامله انجام شود، حجم معاملات سهم در آن روز معاملاتی 50 خواهد بود. عددی که در پایان روز معاملاتی برای حجم معاملات یک نماد ذکر می‌شود، اهمیت بسیاری برای سرمایه‌گذاران دارد. مقدار حجم معاملات می‌تواند از عوامل مهم در تصمیم‌گیری افراد برای آینده سرمایه‌گذاری آنها به حساب آید.
برای دیدن نمودار حجم معاملات کافیست تا به سایت رسمی مدیریت فناوری بورس تهران مراجعه کنید. در این سایت، با جست‌و‌جوی نام نماد شرکت مورد نظر حجم معاملات انجام شده در یک شرکت طی زمان مشخص نمایش داده می‌شود.

اهمیت حجم معاملات در بورس

حجم معاملات تنها در خصوص سهام موجود در بازار بورس ایران دارای اهمیت نیست. در اکثر بازارهای مالی دنیا حجم معاملات مورد پیگیری سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. به همین دلیل نیز، این اطلاعات در ساعاتی مشخص از روز معاملاتی در اختیار افراد قرار می‌گیرد. گزارشات حجم معاملاتی که چند مرتبه در روز اعلام می‌شوند معمولا تخمینی از حجم معاملات کلی یک روز است. معمولا در پایان ساعت معاملاتی بازار حجم معاملاتی گزارش می‌شود که این عدد نیز به شکل تخمینی محاسبه می‌شود. در نهایت، عدد دقیق و نهایی در روز کاری بعد گزارش می‌شود. این عدد یکی از مبناهای انتخاب نمادها یا صنعتی خاص برای سرمایه‌گذاری و یا خروج از معاملات است.
به دلیل اهمیت حجم معاملات اندیکاتوری به نام Volume ایجاد شده است که استفاده از آن در تحلیل تکنیکال بازار بسیار کاربردی و با اهمیت است. تغییرات این اندیکاتور اطلاعات با کیفیتی را در اختیار سرمایه‌گذاران تکنیکالی می‌گذارد.

رابطه حجم معاملات و قیمت سهم

به خاطر داشته باشید که، حجم معاملات سهام بر قیمت معاملات ارجحیت دارد. با این حال، این دو مفهوم با یکدیگر مرتبط هستند. همانطور که عنوان کردیم، تغییر حجم معاملات اطلاعات خوبی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد؛ اما افزایش یا کاهش حجم معاملات سهم در بورس چه معنی دارد؟ برخی از معامله‌گران تصور می‌کنند که افزایش حجم معاملات زمان مناسب برای فروش سهم را نشان می‌دهد. این اشتباهی بزرگ است که بخصوص در معامله‌گران تازه وارد بازار دیده می‌شود. در این زمینه، باید به نمودار قیمت سهم در کنار نمودار حجم معاملات توجه کرد. این بررسی از آنجا اهمیت دارد که گاهی حجم معاملات با افزایش قیمت کم می‌شود. این یک نشانه است؛ نشانه‌ای برای این که حرکت صعودی به سود منجر نمی‌شود.
از طرفی اگر حجم معاملات و قیمت سهم در یک زمان افزایش پیدا کنند، احتمالا ارزش سهام شرکت منتظر تغییراتی مثبت است. معامله‌گران با تجربه و متخصصان بازار سرمایه این نشانه‌ها را به خوبی می‌شناسند و برای ورود به موقعیت معاملاتی جدید و یا تغییر آن از این نشانه‌ها استفاده می‌کنند. البته، اگر در حالی که قیمت در سطح پایینی قرار دارد، حجم معاملات افزایش پیدا کند، نشانه مثبتی مبنی بر افزایش ارزش سهم در آینده خواهد بود. با این توصیف، دور از ذهن نیست که خرید سهمی با این ویژگی در آینده سود خوبی نصیب سرمایه‌گذار خواهد کرد. بنابراین، در بررسی حجم معاملات سهم، نمودار قیمت در همان بازه زمانی می‌تواند حاوی نشانه‌های مثبتی برای معامله‌گر باشد.

بازه زمانی در بررسی نمودار حجم معاملات

بازه زمانی در بررسی نمودار حجم معاملات اهمیت بسیاری دارد. گاهی برخی از معامله‌گران با اینکه این مسئله را می‌دانند، اما دچار اشتباه می‌شوند. آنها در کنار بررسی نمودار حجم معاملات بازه زمانی مشخص نمی‌کنند. برخی دیگر، بازه را در نظر می‌گیرند؛ اما این بازه را بسیار طولانی مثلا یک سال یا حتی بیشتر در نظر می‌گیرند.

از آنجا که تغییر حجم معاملات سهم در اکثر موارد ناگهانی رخ می‌دهد، برای تاثیر بیشتر در تصمیم‌گیری برای خرید یا فروش تنها می‌توان در بازه یک روزه یا یک هفته روی این نمودارها حساب کرد؛ زیرا، ممکن است طی گذشت یک روز، حجم معاملات به طرز ناباوری تغییر کند. این تغییر می‌تواند مثبت یا منفی باشد.

حجم معاملات سهم حاوی چه اطلاعاتی است؟

حجم معاملات اطلاعاتی از روند فعالیت بازار و نقدینگی موجود در آن را در اختیار فعالان بازار قرار می‌دهد. حجم معاملات بالا برای سهام یک شرکت نشان‌دهنده نقدشوندگی بیشتر یا انجام سریعتر سفارش خرید یا فروش و امکان ارتباط گرفتن راحت خریدار و فروشنده است. از طرفی، درست در زمانی که سرمایه‌گذاران ذهنیتی از شیوه حرکت بازار و شکل فعالیت در آن ندارند یا به اصطلاح نسبت به سرمایه‌گذاری خود مردد هستند، حجم معاملات گزینه‌های پیش رو را برای تصمیم‌گیری آنها افزایش می‌دهد.

نقدشوندگی سهام و حجم معاملات در بورس

حجم معاملات بالا برای یک سهم نشانه مثبتی برای آن است، که به معنی میزان استقبال از سهم نیز تفسیر می‌شود. البته، استقبال می‌تواند به معنی منفی یا مثبت در این بحث بررسی شود. معمولا حجم معاملات بالا گزینه‌ای مثبت برای سهم و نشان از استقبال زیاد از آن است.
گاهی درست در زمانی که نیاز به فروش سهام موجود در پرتفوی خود را دارید، با ثبت درخواست فروش در سامانه‌ معاملاتی متوجه می‌شوید که حجم معاملات در سهم آنقدر کم است که احتمالا هیچ خریداری برای سهم شما وجود نداشته باشد. اینجاست که اهمیت نقدشوندگی سهام بیش از پیش می‌شود. به این ترتیب، پیش از خرید سهمی خاص باید توجه کنید که سهمی با نقدشوندگی پایین، گزینه‌ مناسبی برای خرید به شمار نمی‌رود. البته، در بحث نقدشوندگی، تاثیر حجم مبنا بر حجم معاملات سهام فعال در بازار بورس نیز باید بررسی شود. گاهی درست در زمانی که سهم به عدد حجم مبنا می‌رسد، اگر معامله‌گران از خرید و فروش سهام دست بر‌دارند، نقدشوندگی سهم دچار مشکل می‌شود.

حجم معاملات سهم و اندیکاتورهای مربوط به آن

همانطور که می‌دانید، با توجه به این که هر اندیکاتور از فرمول‌های متفاوت و مخصوص خود استفاده می‌کند، سرمایه‌گذار باید مناسب با اهداف خود در بازار، مناسب‌ترین اندیکاتور را انتخاب نماید. استفاده از اندیکاتور مناسب می‌تواند پروسه تصمیم‌گیری در انتخاب سهم را آسان نماید. اندیکاتور یا شاخص حجم تعادلی و جریان پول چایکین از ساده‌ترین و در عین حال کاراترین اندیکاتورهای مرتبط با حجم معاملات سهام هستند.
استفاده از اندیکاتورهای مرتبط با حجم معاملات می‌تواند مسائل فراوانی را روشن و به همین ترتیب، به معامله‌گر برای دریافت سیگنال‌های مفید کمک کرده و در تصمیم‌گیری‌های او نقش موثری داشته باشد .

استفاده از حجم معاملات برای تشخیص روند بازار

این نکته که حجم معاملا‌ت باید روند معاملات را تایید کند را می‌توان مهمترین کاربرد حجم معاملات در تحلیل سهام برشمرد. تمایل خریداران به خرید بیشتر سهم یا بالعکس تمایل فروشندگان به عرضه سهام خود، با حجم معاملا‌ت سنگین‌ سهم همراه است. این مسئله نیز با روند حرکتی سهم در ارتباط است. روند قیمتی صعودی سهم برای ادامه یافتن نیاز دارد تا حجم معاملات در روزهای مثبت سنگین و سنگین‌تر شود. در طرف دیگر، ادامه روند نزولی در سهم تا زمان سنگین بودن حجم معاملات در جهت منفی ادامه پیدا می‌کند.

بررسی الگوهای حجم معاملات سهم طی زمان، دور نگاهی از نقاط قوت یا ضعف بخشی از بازار بورس یا کل آن به سرمایه‌گذاران ارائه می‌کند. به این ترتیب، می‌توان ادعا کرد که حجم معاملات سهم در مقایسه با دیگر مفاهیم با اهمیت در تحلیل تکنیکال بازار بورس، نقش برجسته‌تری دارد. اما چطور از حجم معاملات سیگنال برگشت روند بازار بگیریم؟
پس از بررسی حجم معاملات در بورس برای دستیابی به بهترین نتیجه باید چندین مولفه دیگر را بررسی کنید. بررسی مولفه‌های تاثیرگذار در روند بازار، به شناسایی نقاط قوت یا ضعف روند کمک می‌کند. این مسئله از آن‌جایی برای سرمایه‌گذار اهمیت دارد که شرکت در حرکات قوی بازار و دوری از حرکات ضعیف برای سرمایه‌گذاری توصیه می‌شود. حقیقت این است که، کاهش قیمت یا حتی افزایش آن به هنگام کاهش حجم معاملات سهم، سیگنال مناسب و قوی نیست.

در یک بازار صعودی یا نزولی، حرکاتی که عموما تند و شدید در قیمت‌ها رخ می‌دهند و افزایش شدید حجم معاملات سهم را با خود به همراه دارند، سیگنال برجسته پایان یک روند در بازار بورس محسوب می‌شوند. البته، این حرکات را با عنوان حرکات خستگی می‌شناسیم.
کاهش قیمت در ساعات انتهای روز معاملاتی بسیاری از سرمایه‌گذاران را تحت تاثیر قرار داده و فشار فروش را بیشتر می‌کند. نتیجه این امر، نیز افزایش حجم معاملات سهم خواهد بود.
در حالت دیگر، بعد از حرکت دراز مدت قیمت به سمت بالا یا پایین، اگر قیمت شروع به تغییرات کوچک اما با حجم معاملات سنگین کند، این موقعیت را می‌توان سیگنال برگشت روند به شمار آورد. در این حالت، احتمالا تغییر روند در حال انجام است و مسیر قیمت قابلیت تغییر دارد.
یکی دیگر از راه‌های استفاده از حجم معاملات در این زمینه بررسی تاریخچه اندیکاتور حجم معاملات از گذشته تا به امروز است. با این وجود، همواره استفاده از اطلاعات به‌روز، تحلیل کارا و صحیح‌تری تولید می‌کند. علاوه بر این، بررسی اطلاعات بسیار قدیمی مربوط به حجم معاملات سهم امکان ایجاد اشتباه در تحلیلتان را به وجود خواهد آورد.

ارتباط میان حجم معاملات در بورس و ورود و خروج پول هوشمند

ورود و خروج پول هوشمند از مفاهیم کاربردی و مورد استفاده افراد فعال در بازار سرمایه است که بررسی آن در معاملات اهمیت دارد. افزایش یا کاهش عدد حجم معاملات در بورس با ورود یا خروج نقدینگی در ارتباط است. هر افزایش حجمی در معاملات یک سهم نشانه اتفاقی مثبت در روند آینده سهم نیست. در حقیقت، بررسی رابطه میان ورود و خروج پول هوشمند و حجم معاملات سهم را نمی‌توان به سادگی تشخیص داد. زمانی که در حجم معاملات افزایش ناگهانی مشاهده می‌شود، نتیجه تحلیل آن به معنای خروج نقدینگی و یا به معنای ورود آن است. پس، چطور باید با تغییر این شاخص ورود یا خروج پول هوشمند را تشخیص داد؟ به این منظور، ابتدا باید بررسی کرد که این میزان افزایش حجم در جهت قوت بخشیدن به خرید سهام بوده است یا به فروش آن. پس از بررسی این موضوع تعداد خریدار و فروشنده پا به میان می‌گذارد.

چنانچه حجم معاملات یک سهم بالا و تعداد خریداران کم باشد، احتمالا این سهم ورود پول هوشمند را تجربه کرده است. البته ناگفته نماند که زمان ورود پول هوشمند، قیمت روز سهم باید مثبت باشد. اما اگر حجم معاملات زیاد و تعداد فروشندگان کم باشد، احتمالا با خروج پول هوشمند مواجه هستیم. قیمت روز سهم در این حالت باید در بازه‌ منفی قرار داشته باشد.

برای تشخیص ورود و خروج پول هوشمند با بررسی حجم معاملات، نیاز به بررسی تمام بازار نخواهید داشت. با فیلترنویسی می‌توانید سهم‌ها را غربال کنید و نقش مولفه‌های مورد نظر را در نتایج به دست آمده بررسی کنید. برای مثال؛ با فیلتر حجم معاملات به راحتی می‌توانید مولفه حجم معاملات را در سهم‌ها بررسی کنید و آن‌ سهم‌هایی را که افزایش حجم داشته‌اند، از فیلتر تحویل بگیرید. با استفاده از ابزارهای امروزی طی زمان کمتر می‌توانید فرصت‌های معاملاتی مطلوب برای سرمایه‌گذاری را پیدا کنید.

سخن پایانی

حجم معاملات سهم در بورس فاکتور بسیار مهمی است که می‌توان با تحلیل و بررسی آن به نتایج مهمی دست یافت. حجم معاملات سهم در تشخیص حرکت یا جنبش سهم‌ها و روند حرکت بازار به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند. این شاخص می‌تواند نشانه خوبی برای تشخیص احتمال سودآوری سرمایه‌گذاری در بازار یا در سهمی خاص برای سرمایه‌گذاران باشد. به این ترتیب، سرمایه‌گذار می‌تواند تصمیم بگیرد تا سهام خود را به فروش رسانده و یا آن را نگه دارد. در حقیقت، حجم معاملات در دسته ابزارهای مهم و کاربردی برای مطالعه و بررسی روند بازار قرار می‌گیرد.
با این حال که، استفاده از حجم معاملات سهم در بازار بورس در تصمیم‌گیری بسیار تاثیرگذار است، اما نباید در کنار مشاهده و بررسی آن به دیگر مولفه‌ها مثل قیمت و تاثیرات آن بی توجه باشیم.

سوالات متداول

آیا حجم معاملات بر نقدشوندگی سهام تاثیرگذار است؟

بله. حجم معاملات و نقدشوندگی دو مفهوم مرتبط با یکدیگر محسوب می‌شوند.

برای استفاده از اطلاعات مربوط به حجم معاملات سهم باید اطلاعات قدیمی را بررسی کنیم؟

در این زمینه اطلاعات جدیدتر مفیدتر خواهد بود. بررسی اطلاعات بسیار قدیمی نتیجه تحلیل را دچار خطا می‌کند.

کارگزاری هوشمند رابین

کارگزاری فارابی

این مقاله به کوشش زهرا هادی زاده و دیگر اعضای تیم نظارت تولید شده است. تک‌تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در بهبود کیفیت وب فارسی داشته باشیم.