اختیار معامله و کاربرد آن

انواع اختیار معامله:

اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله چیست ؟ بیشتر فعال‌های بورس فقط با خریدوفروش اوراق بهادار آشنا هستند. اما به‌غیر از این اوراق، اوراق و قراردادهای دیگری در بورس تعریف می‌شوند. این ابزارهای مشتقه برای کاهش یا انتقال ریسک منتشر می‌شوند. یکی از ابزارهای مالی پرکاربرد اختیارهای معامله هستند. این اختیارها تاکنون بیشتر در بورس کالا استفاده می‌شدند. اخیرا در رابطه با انتشار اوراق اختیار فروش تبعی در بورس اوراق بهادار اخبار متعددی منتشر شده است. در این مقاله قصد داریم ابتدا با سازوکار انواع اختیار معامله آشنا شویم و سپس به توضیح اختیار فروش تبعی، چگونگی خرید این اوراق و نقش آن‌ها در کاهش ریسک سرمایه‌گذاری‌ها صحبت کنیم.

اختیار معامله چیست؟

هروقت شما با اراده خودتان، به‌طور مستقل و بدون اجبار، تصمیم به انجام کاری بگیرید، یعنی به‌طور اختیاری عمل کرده‌اید. ابزارهای مالی متعددی برای مدیریت ریسک در بازارها وجود دارند که برخی از آن‌ها حالت اختیاری دارند و برخی دیگر اجباری.

برای مثال قراردادهای آتی نمونه‌ای از ابزارهای مالی هستند که در صورت خرید آن‌ها باید در تاریخ معین به تعهدات خود عمل کنید. در این قرارداد نمی‌توانید تا تاریخ درج شده در قرارداد صبر کنید سپس وضعیت بازار را بسنجید و اگر به نفعتان بود به تعهدات خود عمل کنید. در واقع شما مجبورید بدون توجه به وضعیت بازار به تعهدات خود عمل کنید حتی اگر به ضررتان باشد.

برای رفع این مشکل قراردادی طراحی شد که در آن پایبند بودن به مفاد قرارداد اجباری نبود. یعنی با استفاده از این قرارداد می‌توانید در تاریخ سررسید بازار را از تمامی جهت‌ها بررسی کنید و اگر به نفعتان بود به تعهدات خود عمل کنید. اگر در قرارداد موردی ذکر شده باشد که در صورت عمل به آن دچار ضرر و زیان شوید، می‌توانید تعهدات خود را انجام ندهید.

با بررسی میان ابزارهای مالی موجود می‌توان فهمید که اختیار معامله‌ها از امکانات بیشتری نسبت به سایر ابزارها برخوردارند. داشتن اختیارات بیشتر نسبت به سایر ابزارهای مالی باعث شده که قیمت اختیارها بیشتر از سایر ابزارها باشد.

اختیار معامله از ابزارهای مشتقه به حساب می‌آید. اوراق مشتقه، اوراقی هستند که ارزش خود را از یک دارایی دیگر می‌گیرند. در واقع این اوراق خود ارزش خاصی ندارند و می‌توانند ارزش خود را از سهام، اوراق قرضه، ارز، کالا و. بگیرند.

ساز و کار اختیار معامله

همان‌طور که گفته شد، اختیار معامله یک قرارداد است که بین دو شخص (خریدار و فروشنده) بسته می‌شود. مواردی چون تاریخ سررسید، دارایی مورد معامله، قیمت توافقی باید در قرارداد مشخص شوند. اختیار معامله دارای دو نوع اختیار خرید و اختیار فروش است.

اختیار خرید (Call Option)

فرض کنید شخصی دارای تعدادی سهم مشخص است. این شخص حدس می‌زند که قیمت این سهم در آینده کاهش پیدا ‌کند. بنابراین تصمیم می‌گیرد که بر روی سهام خود، اختیار خریدی منتشر کند.

در نقطه مقابل آن فرد شما قرار دارید و حدس می‌زنید که قیمت همان سهم در آینده نزدیک افزایش چشم‌گیری پیدا کند اما اکنون پول کافی برای خرید آن سهم ندارید. شما می‌توانید به شخصی که اختیار خرید این سهم را می‌فروشد (دارنده سهم) مراجعه کرده و در ازای پرداخت قیمت قراردادِ اختیار معامله، اختیار خرید این سهم را از فروشنده بگیرید.

با خرید این اختیار، در تاریخ سررسید حق این را دارید که اختیار خرید خود را اعمال کنید یا نکنید. اگر قیمت این سهم در تاریخ سررسید از قیمت توافق شده بین شما و فروشنده بیشتر باشد، شما حق استفاده از اختیار خرید خود را دارید و می‌توانید آن سهم را با قیمت توافق شده خریداری کنید.

اما اگر قیمت سهم مطابق با پیش‌بینی فروشنده تغییر کرده باشد و در تاریخ سررسید قیمت سهم در بازار آزاد پایین‌تر از قیمت توافق شده شما باشد، می‌توانید از اختار خرید خود استفاده نکرده و سهام را به‌طور مستقیم از اختیار معامله و کاربرد آن بازار آزاد با قیمت پایین‌تر خریداری کنید.

در واقع شما با استفاده از این قرارداد اختیار خرید، ریسک معاملات خود را تنها با پرداخت قیمت قرارداد کاهش داده‌اید.

برای این‌که بیشتر با سازوکار اختیار خرید آشنا شویم بیایید این موضوع را با یک مثال ساده عددی بررسی کنیم.

مثال) فرض کنید شما حدس می‌زنید سهمی که الان 3000 تومان می‌ارزد در چند ماهه آینده قیمتش افزایش شدیدی خواهد داشت و ممکن است به 6000 تومان هم برسد.

در مقابل شما شخص دیگر پیش‌بینی می‌کند که بازار بورس چند ماهه آینده اصلاح داشته باشد. در این حالت این شخص اختیار خریدی را منتشر می‌کند و با قیمت 500 تومان به شما می‌فروشد. درواقع شما در ازای پرداخت این 500 تومان (قیمت اختیار خرید) این حق را پیدا می‌کنید که در تاریخ سررسید سهام را به قیمت توافق شده (قیمت توافق شده 4000) بخرید یا نخرید.

نمودار اختیار خرید برای فروشنده و خریدار

به نمودار بالا دقت کنید، اگر شما خریدار اختیار خرید هستید، خط سیاه مربوط به سود و زیان شما است. بیایید بررسی کنیم که این خط در هر نقطه چه چیزی را بیان می‌کند و دلیل رسم آن به این صورت چیست؟

وقتی یک اختیار خرید را از فروشنده می‌خرید، به اندازه قیمتِ خرید اختیار، هزینه می‌کنید. نقطه A که در نمودار رسم شده بیانگر همین موضوع است. مثلا شما اختیار خرید را به قیمت 500 تومان می‌خرید بنابراین نمودار سود و زیان شما از منفی 500 شروع می‌شود. با گذشت زمان و افزایش قیمت سهم به نقطه B یعنی همان قیمت توافقی می‌رسیم. در این قیمت چه از اختیار خرید خود جهت خرید سهم استفاده کنید و چه به‌طور مستقیم از بازار آزاد سهم بخرید فرقی به حال شما نخواهد کرد و شما هنوز هم به اندازه قیمت خرید اختیار خود دچار ضرر می‌شوید.

اگر قیمت به نقطه C برسد، در صورت استفاده از اختیار خود نه سودی به‌دست آورده‌اید و نه ضرری کرده‌اید. در این نقطه تغییرات قیمتی از نقطه B تا C، میزان هزینه‌ای که برای خرید اختیار کرده‌اید (همان 500 تومان اولیه) را پوشش می‌دهد، به این نقطه، نقطه سر‌به‌سر نیز گفته می‌شود. در نقطه سربه‌سر سود و زیان با هم برابر و مساوی با صفر است. بعد از نقطه C در صورت اعمال اختیار خود سود خواهید کرد.

در واقع در این معاملات سود خریدار اختیار نامحدود و زیان او محدود به قیمت خرید اختیار است.

نمودار زرد مربوط به فروشنده اختیار خرید است و سود و زیان او را نشان می‌دهد. سود و زیان فروشنده اختیار دقیقا عکس سود و زیان خریدار آن است.

اختیار فروش (Put Option)

با خرید قرارداد اختیار فروش، این حق را پیدا می‌کنید که در تاریخی مشخص از آینده یک دارایی یا سهام را با قیمت توافق شده بفروشید یا نفروشید.

نمودار اختیار فروش برای خریدار و فروشنده

در این نمودار هم، همانند نمودار قبل، خط سیاه نشان‌دهنده وضعیت سود و زیان خریدار در قیمت‌های مختلف است.

فرض کنید یک موقعیت اختیار فروش روی سهام شرکت ایکس با پرداخت 500 تومان اتخاذ کرده‌اید. در این قرارداد علاوه‌بر قیمت توافقی 3000 تومان، تاریخ سررسید برای 6 ماه دیگر مشخص شده است. اگر بعد از گذشت 6 ماه و در تاریخ سررسید قیمت سهم کمتر از قیمت توافقی یعنی 3000 تومان باشد، کار درست این است که اختیار خود را اعمال کرده و سهم را با قیمت توافقی به فروشنده اختیار بفروشید. در این صورت لزوما سود نخواهید کرد، اما چرا؟

مبلغی که بابت خرید اختیار فروش پرداختیم را به یاد بیاورید، اگر مبلغ بازار سهام مورد نظر از مجموع قیمت توافقی با قیمت اختیار بیشتر باشد، سود می‌کنید. اما اگر بین محدوده C تا B باشد، که در صورت اعمال اختیار، کمتر ضرر خواهید کرد.

اما اگر قیمت سهم در بازار آزاد بیشتر از قیمت توافقی 3000 تومان باشد، کار درست این است که اختیار خود را اعمال نکنید. در این حالت حداکثر زیان شما برابر است با مبلغی که بابت خرید اختیار فروش (500 تومان) پرداخت کرده‌اید.

در چه صورت فروشنده اختیار فروش سود می‌کند؟

اگر قیمت بازار سهم بیشتر از قیمت توافقی بین شما و فروشنده باشد، شما اختیار خود را اعمال نخواهید کرد و فروشنده به اندازه قیمت فروش اختیار فروش به شما سود خواهد کرد.

اما اگر قیمت بازار سهم از قیمت توافقی شما کمتر باشد، شما اختیار را اعمال خواهید کرد. در این صورت فروشنده اختیار مجبور می‌شود که سهام شما را با قیمت توافقی از شما خریداری کند.

درواقع می‌توان گفت که سود فروشنده اختیار فروش محدود است (به اندازه قیمت فروش) اما زیان فروشنده نامحدود است. هر چه قیمت سهم بیشتر کاهش پیدا کند، زیان فروشنده اختیار بیشتر خواهد شد.

قرارداد اختیار معامله می‌تواند روی سهم، سلف، ارز، کالا و. بسته شود. برای پوشش ریسکی که نوسانات قیمت برای دارندگان این دارایی‌ها ایجاد می‌کند دو ابزار اختیار خرید و فروش تبعی در نظر گرفته شده است. این دو اختیار از ابزارهای جذاب معاملاتی هستند که می‌توانند در بالا و پایین شدن بازار به حفظ سرمایه ما کمک کنند.

اختیار خرید تبعی

به‌طور کلی اختیار خرید تبعی، اختیاری است که می‌توانید روی دارایی خود مانند سهم (در صورت وجود) بخرید. براساس این اختیار عرضه کننده (فروشنده، شرکت تولیدی)، ‌اختیارِ خرید مقدار مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال در تاریخ سررسید خواهد داشت. منظور از قیمت اعمال، قیمتی است که در قرارداد اختیار معامله برای خرید یا فروش دارایی پایه ثبت شده است. این نوع اختیار خرید در بازار اوراق بهادار ایران کاربرد چندانی ندارد.

اختیار فروش تبعی

دستورالعمل عرضه اوراق اختيار فروش تبعی برای سهام شركت‌های پذيرفته در مرداد ماه 1391 به کارگزاری‌ها ابلاغ شد. به‌طور کلی اختيار فروش تبعی، اختیار معامله‌ای است كه بر اساس آن، اختيار فروش تعداد مشخصی از سهم پايه (سهامی که می‌توانید روی آن اختیار فروش را اخذ کنید) به قیمت تعيين شده (قیمت اعمال) در اطلاعیه‌ای که توسط شرکت منتشر می‌شود (اطلاعیه عرضه) در تاريخ اعمال به خريدار آن داده می‌شود.

فرض کنید تعداد زیادی از سهام یک شرکت را خریداری کرده‌اید اما از نوسانات بازار می‌ترسید. بنابراین می‌توانید با خرید اختیار فروش تبعی روی آن سهم، به‌نوعی از کسب حداقل سود بازار مطمئن شوید. با استفاده از این روش می‌توانید در مواقعی که آینده بازار مشخص نیست، یا زمانی که میزان هیجانات در بازار به حداکثر خود می‌رسد، ریسک از دست دادن کل سرمایه‌اتان را پوشش دهید. به این اوراق، اوراق بیمه سهام نیز گفته می‌شود.

این اوراق معمولا توسط سهامداران عمده حقوقی، شرکت‌های تابعه ناشر، صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی و صندوق توسعه بازار سرمایه در راستای پوشش ریسک و حمایت از سرمایه‌گذاران بازار منتشر می‌شوند.

این اوراق قابلیت معامله در بازار ثانویه را ندارند، یعنی شما نمی‌توانید این اوراق را زودتر از سررسید در بازار معامله کنید و به شخص دیگری بفروشید. این اوراق باید تا سررسید نگه‌داری شوند.

اوراق اختیار فروش تبعی همانند سایر سهم‌های موجود در بازار دارای یک نماد معاملاتی هستند. با جستجوی نماد این اوراق در سایت tsetmc می‌توان تابلوی معاملاتی مربوط به این اوراق را مشاهده کرد و از قیمت آن‌ها مطلع شد. برای مثال نماد مربوط به اوراق اختیار فروش تبعی سهم پایه بانک صادرات به صورت هصادر912 است. نمادهای مربوط به اوراق اختیار فروش تبعی معمولا با حرف ه آغاز می‌شوند. عدد 912 نشان می‌دهد که تاریخ سررسید این قرارداد برج 12 سال 99 است. طبق این قرارداد شما مجاز هستید که در تاریخ 99/12/23 سهام وبصادر را به قیمت 3750 ریال بفروشید.

چه موقع اختیار فروش تبعی خود را اعمال کنیم؟

وقتی روی سهام پایه خود یک موقعیت اختیار فروش تبعی اتخاذ می‌کنید در واقع اختیار این را پیدا می‌کنید که سهام خود را در تاریخ سررسید به ناشر اوراق به قیمت توافقی بفروشید یا نفروشید. توجه کنید که برای خرید این اوراق باید حتما اصل سهام را داشته باشید تا اجازه خرید اختیار فروش تبعی توسط کارگزاری به شما داده شود. علاوه‌بر آن تنها به تعداد سهمی که دارید این اوراق تعلق می‌گیرد و نمی‌توانید بیشتر از تعداد دارایی خود اختیار فروش خریداری کنید.

در تاریخ سررسید اگر قیمت سهم شما پایین‌تر از قیمت توافقی در اختیار فروش باشد، می‌توانید سهام خود را با قیمت توافق شده در قرارداد به ناشر آن بفروشید و ناشر یا همان شرکت عرضه کننده اوراق موظف است که سهام شما را خریداری کند.

اما اگر قیمت دارایی پایه ببیشتر از قیمت توافق شده در قرارداد باشد، می‌توانید (حق دارید) اختیار خود را اعمال نکرده و سهم خود را در بازار آزاد به قیمت روز بفروشید.

چرا یک شخص یا نهاد باید سهام را در قیمتی بالاتر از قیمت بازار خریداری کند؟

معمولا شرکت‌ها برای حمایت از قیمت سهام خود و عبور از وضعیت بد بازار اقدام به انتشار این اوراق می‌کنند. و یا می‌توان گفت با وجود این اوراق افراد اطمینان بیشتری نسبت به سهم پیدا می‌کنند و بیشتر به سمت آن جذب می‌شوند.

از طرف دیگر وقتی خریدارها خیالشان از بابت ریسک معاملات راحت شود، با اعتمادبه‌نفس بیشتری سهم می‌خرند و کم‌تر پیش می‌آید که کارشان به استفاده از حق فروش برسد.

در صورت عدم ایفای تعهد شرکت ناشر در سررسید، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

در صورت عدم ایفای تعهدات توسط ناشر در سررسید، خسارتی به شرح زیر به دارندگان اوراق تعلق خواهد گرفت:

مبلغ خسارتی که به ازای هر ورقه به دارندگان تعلق می‌گیرد برابر است با مابه‌التفاوت بین قیمت اعمال اوراق اختیار فروش تبعی با قیمت پایانی سهم در سررسید به‌علاوه با قیمت پایانی سهم در سررسید ضرب در 2 درصد.

این مابه‌التفاوت در صورتی به دارنده اوراق پرداخت می‌شود که قیمت اعمال در سررسید بیشتر از قیمت پایانی سهم پایه در سررسید باشد. اگر قیمت پایانی سهم پایه در سررسید به تشخیص بورس منصفانه نباشد، بورس می‌تواند قیمت پایانی سهم را تعدیل می‌کند و تمامی خسارات بر مبنای قیمت تعدیل شده محاسبه خواهد شد.

اضافه کردن این نکته نیز خالی از لطف نیست که اوراق فروش مورد بحث در بازار سرمایه ایران از نوع اروپایی هستند نه آمریکایی. یعنی فقط در تاریخ سررسید قابل استفاده هستند. همچنین امکان معامله این اوراق وجود ندارد. این اوراق برای خریدار در حکم بیمه‌نامه هستند و او نمی‌تواند حق خود را به دیگری واگذار کند.

نظرات ارزشمند شما

لطفا اگر این مطلب برایتان مفید بود، سوال و یا نظری درباره آن داشتید، در انتهای همین صفحه نظر خود را ثبت بفرمایید.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.

توضیحات دوره

بازار مشتقه بزرگترین بازار مالی جهان به ارزش هزار تریلیون دلار (چهارصدبرابر بازار کریپتوها) می باشد. دلیل توجه خیره کننده معامله گران امکان استفاده از اهرم، کسب سود در ریزش بازار و ابزارهای هج و اربیتراژ می باشد. در سالهای اخیر این بازارها در ایران هم توجه معامله گران را به خود جلب کرده است اما هنوز نوپا و آماده رشد می باشد.
ریسک و عدم اطمینان،یکی از امورجدانشدنی فعالیت های اقتصادی می باشد.در این راستا فعالان اقتصادی همواره بدنبال حدأقل سازی ریسک های خود هستند.متخصصان مالی در راستای پوشش ریسک و حل مشکل فوق الذکر ابزارهای جدیدی را ابداع کرده اند.یکی از این اختراع های بزرگ، ابزارهای مالی مشتقه می باشد.علت نامگذاری آن ها به ابزار مشتقه این است که ارزش آن ها از ارزش دارایی های دیگر،اوراق بهادار،نرخ بهره،کالاهای اساسی و شاخص اوراق بهادار منتج شده است.

در قراردادهای مشتقه،طرفین قرارداد می پذیرند که هریک کاری را که توافق شده در آینده و در زمان مشخصی انجام دهند.در این معاملات سرعت نقدشوندگی بالا بوده و در عین حال هزینه های کمتری را در بازار ایجاد میکنند. ابزار‌های مشتقه در انتقال ریسک بازار و کاهش هزینه‌های تأمین مالی نیز مؤثر هستند و همین امر، باعث افزایش بازده دارایی می‌شود.

با بکارگیری ابزار مشتقه یک اهرم شکل میگیرد بدین صورت که تغییر کوچکی در روند قیمت دارایی پایه میتواند تغییرات قابل توجهی در ارزش اوراق مشتقه ایجاد کند.بعبارتی دیگر با بکارگیری اهرم در این معاملات سرمایه گذاران میتوانند با مبلغی چندین برابر سرمایه خود خرید و فروش کنند.در صورتی که ارزش اوراق مشتقه طبق انتظار افراد رشد کند، امکان دستیابی به سود را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. همان طور که گفته شد، با استفاده از ابزار‌های مشتقه می‌توان خطر دارایی پایه را پوشش داده و کم کرد. از طرف دیگر، در موقعیت‌هایی که ارزش مشتقات به اتفاق یا شرایط خاصی وابسته باشد، اختیاراتی برای طرفین ایجاد کرد.

از جمله آثار مثبت ابزار مشتقه می توان به نقدشوندگی بالا،استفاده از اهرم در معاملات،کاهش هزینه خطر و کاهش ریسک قیمت ها اشاره کرد.

آموزش رایگان اختیار معامله

۱۹- استراتژی خرید سهم پایه و فروش اختیار خرید (covered call)

۲۰- استراتژی لانگ استرادل

۲۱- آربیتراژ اختیار معامله

۲۲- نوسانگیری در هنگام ریزش بازار

برای معاملات موفق باید دوره استادی در اختیار معامله را ثبت نام کنید و دوره تکنیکال و فیلم ضبط شده کلاس آنلاین را هدیه بگیرید.

۲۳- آموزش چرتکه دیده بان اختیار معامله

۲۴- آموزش ماشین حساب اختیار معامله

۲۵- آموزش سامانه صحرا

۲۶- عشق و نفرت به زمان در اختیار معامله

۲۷- مدیریت سرمایه در اختیار معامله

۲۸- بازدهی نامحدود اختیار خرید

۲۹- زیان محدود با اختیار خرید

۳۰- آموزش دیده بان اختیار معامله بروزرسانی دوم

۳۱- استراتژی استرادل

۳۲- آموزش جامع چرتکه اختیار معامله

۳۳- وبینار آموزشی دیده بان اختیار معامله(اختیار معامله و کاربرد آن آپدیت سوم)

۳۴- کسب سود در ریزش بازار طی روز کاری

برای معاملات موفق باید دوره استادی در اختیار معامله را ثبت نام کنید و دوره تکنیکال و فیلم ضبط شده کلاس آنلاین را هدیه بگیرید.

۳۵- تحلیل زمانی با گن فن

۳۶- تحلیل زمانی با ایچیموکو و فیبو

۳۷- تحلیل زمانی با ایچیموکو (قسمت دوم)

۳۸- تحلیل زمانی با ایچیموکو (قسمت دوم)

۳۹- آموزش اختیار معامله (نوسانگیری با اختیار خرید)

۴۰- آموزش اختیار معامله (خرید سهم با ریسک کم)

۴۱- آموزش اختیار معامله(کسب سود در ریزش بازار)

۴۲- آموزش اختیار معامله (آربیتراژ و کاورد کال)

۴۳- اشتباهات رایج در بین معامله گران آپشن

۴۴- استراتژی استرادل مصنوعی

۴۵- سه روش بیمه سهام

۴۶- روانشناسی معامله گری

۴۷- مدیریت سرمایه در بازار های مالی

۴۸- تحلیل زمانی

۴۹- تحلیل تکنیکال

۵۰- استراتژی کاورد کال

۵۰- استراتژی تبدیل یا Conversion

۵۰- کندل شناسی

اخبار ، مقالات و تخفیفات گروهی را دنبال کنید

کتاب معامله با ایچیموکو

کتاب تمرین استراتژی های اختیار معامله

آموزش قراردادهای اختیار معامله

کتاب آموزشی سامانه صحرا

آموزش اختیار معامله

فیلتر مجرب

آموزش اختیار معامله

آموزش تحلیل تکنیکال قیمتی و زمانی

آموزش تابلو خوانی سهام و اختیار معامله

کتاب آموزش استراتژی های اختیار معامله

فیلتر مجرب

آموزش اختیار معامله

همه در یکی : آپشن کار

کتاب تمرین استراتژی های اختیار معامله

کتاب آموزشی سامانه صحرا

آموزش های رایگان ، تحلیل بازارها

مدیریت سایت بر عهده آقای عزیز زارع است که مدرس بازار اختیار معامله هستند و طراحی و برنامه نویس دو نرم افزار کاربردی در زمینه اختیار معامله نیزهستند. بخشی از سوابق ایشان در ذیل آورده شده است: طراحی و ساخت میز لپ تاپ و مطاله کژدم به آدرس اینترنتی www.armiz.ir با کد صنعتی ۱۹۶۸۳ سابقه فعالیت در زمینه پشتیبانی از نرم افزار و سخت افزار های بانک سپه و تجارت سابقه فعالیت در شرکت های پرداخت الکترونیک بانک ملت مدرس بازار اختیار معامله طراحی و پیاده سازی نرم افزار اندرویدی دستیار پشتیبان(در زمینه پشتیبانی پایانه های فروشگاهی) طراحی و پیاده سازی نرم افزار دیده بان اختیار معامله(سیگنال دهی بازار اختیار معامله) طراحی و پیاده سازی نرم افزار اندرویدی چرتکه اختیار معامله(پورتفوی اختیار معامله)

بعد از خرید دوره ها لینک دانلود فایلهای آموزشی نمایش داده می شود و همچنین به ایمیل شما ارسال می شود. رد کردن

اختیار معامله چیست؟

به صورت کلی، اختیار معامله، قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است.

خریدار قرارداد اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ مشخص شده ای، حق خرید یا فروش دارایی ذکر شده در قرارداد را در زمانی مشخص با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، دارد.

خریدار قرارداد اختیار معامله این حق را دارد که یا قرارداد خود را اعمال کند یا کلاً بیخیال شود؛ ولی فروشنده موظف است به قرارداد پایبند باشد (درصورت اعمال قرارداد).

به مثال زیر توجه کنید.

برای مثال، یک سهم از قیمت 2700 تومان طی دو ماه آینده با رشد 300 تومانی همراه می شود و به 3000 تومان می‌رسد. بر اساس این تحلیل، سرمایه گذاران می‌توانند اختیار معامله دو ماه آینده این سهام را با قیمت 100 تومان بخرند؛ در صورتی که پس از دو ماه قیمت سهام 300 تومان یا بیشتر، افزایش پیدا کرده باشد، سهامداران می‌توانند قیمت 2700 تومان را بدهند و سهام را بخرند. در صورتی که قیمت سهام کاهش پیدا کند، سهامداران همان 100 تومانی را ضرر میکنند که در ابتدا بابت خرید اختیار معامله خرید پرداخت کرده‌ بودند.

درک اختیار معامله

اختیار معامله با افزودن حرف “ضـ” به ابتدای بخشی از نماد شرکت‌ های مذکور ایجادمی‌شود. برای مثال: ضخود (اختیار خ خودرو)، ضفملی، ضفولا. نمادها علاوه بر حروف مذکور شامل تاریخ اعمال و قیمت اعمال نیز هستند. به عنوان مثال “اختیارخ خودرو-3000-1395/11/27 (ضخود۰۰۵)” نشان دهنده اختیار خرید خودرو در تاریخ ۱۳۹۵/۱۱/۲۷ با قیمت ۳,۰۰۰ ریال است. قیمت ۳۰۰۰ ریال قیمت پیش بینی شده در تابلوی معاملاتی روز ۲۷ بهمن ۹۵ است. اما قیمت خرید اختیار خرید ضخود ۰۰۵، ۲۵۰ ریال است.

هر اختیار خرید شامل چند سهم نماد است؟

در حال حاضر، هر اختیار خرید شامل 1000 عدد سهم از نماد مورد نظر در تاریخ اعمال است.

نکته:

معاملات اختیار خرید بدون دامنه نوسان است.

از مفهوم اختیار فروش در چه جایی استفاده می کنند؟

اختیار فروش برای زمانی است که فعالان بازار سرمایه بر اساس تحلیل‌های بورسی خود، پیش‌بینی می‌کنند که قیمت سهامی در آینده کاهش پیدا می‌کند.

اختیار فروش با قیمت چیست؟

در این میان اگر قیمت سهام کمتر از قیمت اعمال باشد، اختیار فروش را باقیمت گویند. از طرفی ذکر این موضوع نیز بسیار حائز اهمیت است که گاهی از مواقع بهتر است اختیار فروش باقیمت را قبل از انقضاء اعمال نمود. اگر قیمت سهام بیش از قیمت اعمال باشد، آن اختیار فروش را بى‌قیمت گویند؛ این نوع اختیار معامله هیچ‌گاه نباید اعمال شود و بالاخره اگر قیمت سهام برابر قیمت اعمال شود، اختیار فروش را به قیمت گویند.

به صورت کلی از نظر نحوه اعمال، اختیار معاملات به سه دسته تقسیم می شوند:

• دسته اول، اختیار معامله آمریکائى است که در هر زمانى از طول دوره خود قابل اعمال است.
• دسته دوم نیز اختیار معامله اروپائى است که فقط در تاریخ انقضاء قابل اعمال است.
• دسته سوم اختیار خرید برمودایی است که نوعی دیگر از ا‌‌ختیار معامله است که ممکن است در تاریخ‌های مشخص شده از قبل، و یا قبل از سررسید اعمال شود (ترکیبی از آمریکایی و اروپایی)

ذکر این نکته نیز بسیار حائز اهمیت است که اگر سهام شرکت بورسی افزایش سرمایه دهد یا سود نقدی اعلام کند، در تعداد سهام استاندارد قرارداد استثنائى رخ مى‌دهد؛ در این صورت، تعداد سهم‌هایى که توسط قرارداد استاندارد مشخص مى‌شوند، با توجه به تغییر سرمایه شرکت تعدیل مى‌شوند.

به‌عنوان نمونه اگر در مثال قبل شرکت ایران خودرو ۱۵ درصد افزایش سرمایه بدهد، تعداد سهم‌هاى قرارداد از ۱۰,۰۰۰ به ۱۱,۵۰۰ سهم تغییر پیدا مى‌کند.

بیمه سهم (قرارداد اختیار فروش تبعی)

اوراق اختیار فروش تبعی موسوم به بیمه سهام طرحی است که علاوه بر تضمین اصل سرمایه افراد، سود آوری را برای سرمایه‌گذاران تضمین می‌کند. فرض کنید شما دارنده سهامی هستید که برای آن بیمه سهام نیز عرضه می‌شود. اگر بیمه سهام را خریداری نکنید، ممکن است چند ماه بعد سهام مزبور با افزایش یا کاهش قیمت مواجه شود و شما نیز در صورت تمایل به فروش ممکن است سود کرده یا متحمل ضرر شوید اما اگر اقدام به خرید بیمه سهام نمایید، حداقل سود سالیانه 20 درصدی در سررسید مربوط تضمین می‌شود.

توجه کنید که:

فرض کنید سهامی به قیمت 1000 ریال در بازار موجود است که شما می‌توانید با پرداخت 150 ریال آن را بیمه کنید. بر این اساس، اگر 6 ماه بعد که زمان سررسید بیمه است، قیمت سهام به 800 ریال تنزل یابد، می‌توانید با ارائه بیمه و سهام به کارگزاری، سهام را به قیمت 1100 ریال به فروش رسانید. (سود سالیانه معادل 20 درصد است که برای 6 ماه 10 درصد خواهد شد). اگر هم خود سهام مثلاً به قیمت 1200 ریال بود، بدون استفاده از اوراق بیمه،‌ سهام را عرضه می‌نمایید.

باید توجه داشت که بیمه سهام برای برخی سهم‌ها عرضه شده است و بعلاوه برای استفاده از آن باید سهم مربوطه را تا زمان سررسید نگهداری نمایید. بدین ترتیب اگر پیش از تاریخ اعمال بیمه (یعنی تاریخی که در آن زمان می‌توان از بیمه استفاده کرد) بنا به صلاحدید اقدام به فروش سهم خود نمایید، بیمه آن نیز از بین می‌رود.

بیمه کردن سهام در اصل اوراق اختیار فروش تبعی است و به این معنی است که در این ابزار حرکات، نوسانات و زیان سهام بیمه می‌شود. یعنی سهامدار عمده اوراق را می‌فروشد و کسی که این اوراق را خریداری می‌کند، در صورت پایین‌تر آمدن قیمت سهم، ‌زیان آن جبران می‌شود.

نکته مهم این است که تنها سهامدار عمده می تواند از این ابزار استفاده کند. امکان بیمه کردن سهم ابزار خوبی است و اطمینان در بازار را فراهم می‌کند و سهامداران عمده می‌توانند از این ابزار که هزینه ندارد، استفاده کنند.

طرح بیمه سهام از طریق “عرضه اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران” در روز ۱۶ مرداد ۹۱ توسط شورای عالی بورس به تصویب رسید.

بیمه سهام

خریدار نمی تواند بیش از تعداد سهام پایه ای که در اختیار دارد، از اوراق اختیار فروش تبعی خریداری کند لذا تعداد اوراق اختیار فروش تبعی معتبر در پایان هر روز معاملاتی حداکثر می تواند معادل دارایی سهامدار در سهم پایه باشد. در صورتی که تعداد اوراق اختیار فروش تبعی تحت مالکیت سهامدار از تعداد سهم پایه تحت مالکیت وی در پایان هر روز بیشتر شود، اوراق اختیار فروش تبعی مازاد، باطل شده و عرضه کننده تعهدی در قبال آن نخواهد داشت.

بازار اوراق فروش تبعی در حال حاضر شاهد جابجایی عمدتاً بلوکی میان سهامداران حقوقی بزرگ است و ردپای خریداران حقیقی در این معاملات کمتر دیده می‌شود. عدم آشنایی برخی سهامداران با این ابزار در کنار عرضه محدود و خریدار از پیش تعیین شده می‌تواند از اصلی‌ترین دلایل فراگیر نشدن این اوراق در میان اهالی بورس باشد.

جمع بندی

در این مطلب با مفهوم اختیار معامله در بازار بورس ایران آشنا شدیم. به طور خلاصه اختیار معامله، مشتقات مالی هستند که به خریداران حق خرید یا فروش یک دارایی پایه در قیمت و تاریخ توافق شده را می دهند. همچنین مطالبی نیز درباره ی بیمه سهام و قرارداد اختیار فروش تبعی گفته شد که می توانید آنها را نیز در متن مقاله مطالعه نمایید.

اختیار معامله و کاربردهای آن

اختیار معامله که آپشن هم به آن گفته می شود ، اصطلاحی هست که توسط فعالین بازار سهام استفاده می‌ شود. این قرارداد بین خریدار و فروشنده اختیار بسته می‌ شود ، طوری که دو طرف توافق می‌ کنند ، در آینده معامله را انجام بدهند. خریدار اختیار با پرداخت مبلغ مشخص ، اختیار(حق) خرید یا فروش دارایی گفته شده در قرارداد را با قیمت مشخص و اختیار معامله و کاربرد آن در زمان مشخص به دست می‌ آورد ، فروشنده اختیار هم حق خرید یا فروش دارایی قرارداد شده را به خریدار اختیار می ‌دهد. حالا شاید در زمان مشخص شده در قرارداد ، خریدار دارایی مورد نظر را خرید و فروش نکند! ، در این حالت دارایی مشخص شده در قرارداد در اختیار فروشنده قرار می گیرد و خریدار مبلغ پرداخت شده را از دست می دهد. شاید جالب باشه که ما در زندگی روزمره از اختیار معامله زیاد استفاده می ‌کنیم! اختیار معامله یعنی از الان، ابهامات آینده را پیش بینی کنیم و آنها را ارزش گذاری کنیم.

یک مثال ساده در مورد اختیار معامله:

تالس و اختیار معامله:
شاید تالس اولین کسی بوده که از اختیار معامله استفاده کرده.
میلیتوس در غرب کشور ترکیه امروزی، درختان زیتون زیادی داشت که روغن کشی از زیتون شغل‌ رایج آن روزگار بود. به دلایل مختلف تولید زیتون هر سال متغیر بود و باغداران زیتون در یک سال سود بسیار خوبی بدست می آوردند و سال بعد ضرر میکردند.
آقای تالس با کسانی که دستگاه ‌های روغن کشی داشتند، قرارداد بسیار جالبی بست. زیتون ها در بهار برداشت می‌شد، او در زمستان به ازای پرداخت پولی، دستگاه‌ های روغن کشی را برای بهار اجاره می کرد، با این شرط که اگر تالس دستگاه ها را نمی خواست پول اجاره برای صاحبان دستگاهها باشد و تالس هیچ ادعایی بابت آنها نداشته باشد.

سال بعد که محصول زیتون‌ خیلی زیاد بود، تالس دستگاه ‌های روغن کشی را با همان مبلغ قرارداد شده اجاره کرد و سپس در اختیار صاحبان دستگاه ‌ها و سایر افراد گذاشت و از این طریق سود خوبی کسب کرد.
اینجا، یک اختیار مورد معامله قرار گرفت. تالس چون پول اجاره دستگاه ها را از پیش پرداخته بود ، اختیار داشت که از آنها استفاده کند یا نه و هیچ الزام و تعهدی هم نداشت، صاحبان دستگاهها هم متعهد بودند که اگر تالس خواست از دستگاه ‌ها استفاده کند باید با همان قیمت از قبل تعیین شده موافق باشند.
خب چرا صاحبان دستگاه‌ های روغن کشی با معامله موافقت می کردند؟
دلیل اصلی آنها ابهام در آینده کاریشان بود. صاحبان دستگاه ها نمی‌ دانستند که سال آینده می ‌توانند قرارداد ‌های خوبی میبندند یا نه، یعنی مبهم بودن آینده را ارزش گذاری می کردند. به این معامله اختیار خرید ، کال آپشن (Call Option) می ‌گویند.

خب با توجه به این مثال می ‌توان گفت اختیار معامله باید چهار اصل را داشته باشد:

1) نوع اختیار معامله مشخص هست که اختیار خرید هست یا اختیار فروش.
2) زمان سررسید مشخص هست که خریدار می ‌تواند در این زمان از اختیار خودش استفاده کند.
3) قیمت اعمال مشخص هست که در زمان سررسید، خرید یا فروش بر اساس این قیمت صورت می ‌گیرد.
4) قیمت اختیار مشخص هست، یعنی همان مبلغی که در ابتدا خریدار برای حق اختیار پرداخت می‌ شود.

انواع اختیار معامله:

اختیار خرید (Call Option):
فرض کنید یک نفر سهم مشخصی را دارد. این فرد پیش بینی می کند که قیمت سهمش در آینده افت ‌کند پس تصمیم می‌ گیرد که اختیار خرید سهام خودش را منتشر کند.
دقیقا در نقطه مقابل آن شخص شما هستید که پیش بینی می کنید قیمت همان سهم در آینده افزایش پیدا کند ولی الان پول به اندازه خرید آن سهم ندارید. اینجا شما به فردی که اختیار خرید سهم را می‌ فروشد (دارنده سهم) مراجعه می کنید و با پرداخت قیمت قرارداد اختیار معامله، اختیار خرید سهم را از فروشنده اختیار می خرید.
شما با خرید اختیار خرید ، این حق را دارید در تاریخ سررسید اختیار خرید خود را اعمال کنید یا نه، اگر قیمت سهم در زمان سررسید از قیمت توافق شده بیشتر بود، شما می ‌توانید آن سهم را با قیمت توافق شده خریداری کنید.
ولی اگر قیمت سهم در تاریخ سررسید در بازار پایین ‌تر از قیمت توافق شده شما باشد، می ‌توانید از اختیار خرید خود استفاده نکنید و سهام را مستقیم از بازار با قیمت پایین ‌تر بخرید.
یعنی شما با استفاده از اختیار خرید، ریسک معامله خودتان را با پرداخت قیمت قرارداد کاهش می دهید.اختیار معامله و کاربرد آن

اختیار فروش (Put Option):
شما با خرید اختیار فروش این حق را خواهید داشت که در تاریخ معینی از آینده یک سهام را با قیمت توافق شده در معامله ، بفروشید یا نه.
فرضا شما یک قرارداد اختیار فروش سهام شرکت X را با پرداخت 3۰۰ تومان باز کردید و در این قرارداد قیمت توافقی 2۰۰۰ تومان و تاریخ سررسید هم برای 3 ماه دیگر هست. اگر بعد از 3 ماه در تاریخ سررسید ، قیمت سهم پایین تر از قیمت توافقی 2000 تومان بود، بهترین کار این هست که اختیار خودتان را اعمال کنید و سهم را با قیمت توافقی 2000 تومانی، به فروشنده اختیار بفروشید.
در این حالت شما لزوما سود نخواهید کرد، چرا؟!
مبلغی که بابت خرید اختیار فروش پرداخته شد یادتان هست؟ اگر قیمت بازار سهم X از تفریق قیمت توافقی( 2000) با قیمت اختیار(300) کمتر باشد، سود می ‌کنید.(کمتر از 1700 تومان)
ولی اگر قیمت سهم در بازار سهام بیشتر از قیمت توافقی 2000 تومان باشد، بهترین کار این اختیار معامله و کاربرد آن هست که اختیار خودتان را اعمال نکنید. در این حالت حداکثر زیان شما برابر است با پولی که بابت خرید اختیار فروش (300 تومان) پرداخت کردید.

انواع روش اعمال قراردادهای اختیار معامله:

اختیار معامله اروپایی:

در این اختیار معامله، خریدار در زمان سررسید مشخص شده می‌ تواند از اختیار خود استفاده کند و پیش از زمان سررسید نمی‌ تواند از اختیارش استفاده کند. مثلا اگر قرارداد اختیار شش ماهه بسته شده است، خریدار در پایان شش ماه می ‌تواند حق اختیارش را اعمال کند.

اختیار معامله آمریکایی:
در این اختیار معامله، خریدار اختیار در طول زمان مشخص شده در قرارداد، اگر هر وقت احساس کند با استفاده از اختیارش می ‌تواند سود بیشتری را کسب کند، از اختیارش استفاده می ‌کند و نیاز نیست حتما تا تاریخ سررسید صبر کند.
* قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولا از نوع اروپایی هستند.

خب حالا چطور قراردادهای اختیار معامله را خرید و فروش کنیم؟

شما با داشتن فقط یک کد بورسی و حساب کاربری کارگزاری‌ ها نمیتوانید معامله کنید. چون باید به کارگزارتان درخواست دهید تا برای شما حساب اختیار معامله را باز کند. بعد ‌از آن می ‌توانید در پنل‌ کارگزاری پول واریز کنید و قرارداد اختیار معامله خرید و فروش کنید.

نکته مهم: برای معامله در بازار اختیار معامله سکه و زعفران باید کد آتی داشته باشید.

اعمال قراردادهای اختیار معامله را اتاق پایاپای انجام می دهد؛ ولی شما به‌ عنوان معامله ‌گر نیازی نیست با این اتاق در ارتباط باشید.

قراردادهای اختیار معامله چه مزایایی دارند:
1) خرید زمان
چون در قراردادهای اختیار زمان مشخصی در نظر گرفته می شود، خریدار برای تصمیم گیری فرصت دارد. خریدار اختیار می تواند در مدت زمان باقیمانده تصمیم بگیرد که چه زمانی سهامش را بفروشد و یا نگه دارد.

2) ریسک معامله را کاهش دهید
اختیار معامله در واقع این امکان را به ما می‌ دهد که با پیش بینی اتفاقات آینده، ابهام را به حداقل خود برسانیم و میزان ریسک پذیرفته شده ارزش گذاری کنیم. در اختیار معامله خریدار فقط به میزان هزینه ای که برای خرید حق اختیار پرداخت کرده است، متضرر می شود.

3) سود بیشتر با پول کمتر!
سرمایه اولیه معامله گر در قراردادهای اختیار معامله، همان مبلغ اختیار معامله هست، ولی در صورتی که سود کند، میزان سودش چند برابر سرمایه اولیه هست و اگر ضرر کند فقط سرمایه اولیه (مبلغ اختیار معامله) از دست خواهد داد.

نتیجه گیری:
در آخر باید گفت توانایی تحلیل آینده بازار و نگاه رو به جلو باعث می شود کسانی که به این معاملات ورود می کنند ، در بلند مدت سود خوبی بدست بیاورند و قطعا بدون آموزش و آگاهی لازم نباید در این بازار معامله کرد.