قیمت تضمینی؛ مزیت مغفول بورس کالا برای بازار کشاورزی
دنیای‌اقتصاد : معاملات قیمت تضمینی محصولات کشاورزی در بورس کالا اگرچه مدتی است که به حاشیه رانده شده ولی هنوز زیرساخت قانونی و پتانسیل اجرایی آن وجود دارد؛ مطلبی که نه تنها به نفع دولت است بلکه امنیت تولید و فروش محصولات کشاورزی را در پی خواهد داشت.
نوسان آزادانه قیمت‌ها، کاهش ریسک قاچاق و بازارپسندی نرخ‌گذاری، کاهش مداخلات دولتی و افت هزینه‌های جاری، جذابیت بیشتر تولید و امکان تعریف ابزارهای مالی همگی از مزیت‌های قراردادهای قیمت تضمینی در بورس کالاست. قیمت تضمینی تعریف ساده‌ای دارد؛ به جای خرید تضمینی خارج از بورس، کشاورز کالای خود را به انبارهای بورس کالا تحویل داده و بر اساس کیفیت تولیدی، محصول در بورس عرضه شده و مورد معامله قرار می‌گیرد. اگر به هر دلیل قیمت آن از نرخ تضمینی اعلامی پایین‌تر باشد، مابهالتفاوت آن را دولت پرداخت می‌کند. این مکانیزم در گذشته امتحان خود را پس داده است. سیدرضا فاطمی امین می‌گوید که اجرای طرح قیمت تضمینی محصولات کشاورزی در بورس کالا از راه‌های جبران کسری بودجه است، به‌طوری‌که دولت به‌جای صرف ۲۰هزار میلیارد تومان برای خرید تضمینی گندم به‌سادگی می‌تواند گندم را در بورس کالا عرضه کند و به‌جای پرداخت کل هزینه خرید، تنها مابهالتفاوت قیمت بازار و قیمت تضمینی را به کشاورزان پرداخت کند. براساس تجربه اجرای این طرح برای ذرت، هزینه دولت در خرید تضمینی به یک‌چهارم کاهش یافت. برنامه «تیتر امشب» شبکه خبر با موضوع راه‌های جبران کسری بودجه با حضور سیدرضا فاطمی امین، کارشناس ارشد مسائل اقتصادی برگزار شد. وی در این برنامه یکی از راه‌های جبران کسری بودجه دولت را اجرای سیاست قیمت تضمینی محصولات کشاورزی، از جمله گندم در بورس کالا اعلام کرد و گفت: دولت در خرید تضمینی، قیمتی را به‌عنوان نرخ تضمینی تعیین می‌کند و منابع زیادی را به این کار اختصاص می‌دهد. قیمت تضمینی گندم از سوی دولت که ۵هزار تومان برای هر کیلو تعیین شده بود، بیش از ۲۰هزار میلیارد تومان منابع را درگیر کرد، درحالی که با یک اقدام ساده یعنی سپردن این سازوکار به بورس کالا، صرف این منابع می‌تواند به میزان قابل‌توجهی کاهش یابد. به گزارش «کالاخبر»، او با اشاره به اینکه تجربه اجرای طرح قیمت تضمینی در بورس کالا وجود دارد، افزود: پنج سال پیش قیمت تضمینی ذرت ۸۰۰تومان به‌ازای هر کیلوگرم بود که در همان زمان به کشاورزان اعلام شد می‌توانند ذرت خود را در بورس کالا عرضه کنند. با این اقدام ذرت در بورس ۶۰۰تومان معامله شد و دولت فقط معادل ۲۰۰تومان در هر کیلو یعنی مابهالتفاوت قیمت بازار و تضمینی را به کشاورزان پرداخت کرد که این اتفاق به معنای کاهش قابل‌توجه هزینه‌ها به میزان یک‌چهارم مبلغ خرید تضمینی بود.
بورس کالا چیست؟چگونه وارد بورس کالا شویم
بورس کالا چیست و چه مزایایی دارد؟ نحوه انجام معامله در بورس کالای ایران به چه صورت است؟ در این مطلب به معرفی بورس کالا و انواع قرارداد در آن پرداخته ایم.
بورس کالا بازاری است که در آن، کالاهای مختلف خریدوفروش می‌شوند. البته هر کالایی در این بازار قابل معامله نیست و تنها چند کالای اساسی مانند برنج، گندم، پنبه، انواع فلزات و . دادوستد می‌شوند. همچنین عملکرد بازار بورس کالا شباهت زیادی به بازار بورس اوراق بهادار دارد و در این بازار نیز قوانین و مقررات خاصی تدوین‌شده است. در این بخش، قصد آموزش بورس کالا و نحوه معامله در این بازار را داریم. با ما همراه باشید تا به‌صورت تخصصی با نحوه سرمایه‌گذاری در این بازار و قوانین بورس کالا آشنا شوید.
بازار بورس کالا چیست؟
در بازار سنتی کالا، خرید محصول یک ریسک محسوب می‌شود؛ زیرا قیمت محصولات در بازار با نوسانات مختلفی همراه بوده و هر فروشنده‌‌ای می‌تواند محصولش را با یک قیمت خاص عرضه کند و نهادهای نظارتی نیز چندان بر روی قیمت کالا و اصالت آنها حساسیت به خرج نمی‌دهند. این عدم نظارت کافی باعث شده بسیاری از افراد جهت تأمین مواد موردنیاز خود به بازار بورس کالا مراجعه کرده و در این بازار امن اقدام به خرید کالای موردنظر خود کنند.
چه کالاهایی در بورس کالا معامله می شود
در بورس کالا شاهد یک ساختار سازمان‌یافته و حساب‌شده هستیم که تعدادی کالای خاص مورد معامله قرار می‌گیرند. محصولاتی مانند محصولات کشاورزی، کانی‌های فلزی، محصولات شیمیایی و پتروشیمی و همین‌طور محصولات بازار فرعی و بازار مشتقه از مواردی هستند که در بازار بورس کالای ایران مورد دادوستد قرار می‌گیرند.
همچنین در این بازار، کارگزاران به‌عنوان رابط بین ارائه‌دهندگان و متقاضیان عمل می‌کنند تا معامله بر اساس قیمت روز و واقعی محصول و همین‌طور با تضمین اصالت کالا صورت بگیرد.
بورس کالای ایران
نخستین بورس کالای ایران در شهریور سال 1382 و تحت عنوان بورس فلزات شروع به کار کرد و یک سال بعد نیز بورس کالای کشاورزی راه‌اندازی شد. وظیفه راه‌اندازی بورس کالا بر عهده شورای عالی بورس گذاشته شد و این شورا در جهت محقق کردن اهداف سوم و چهارم توسعه، شروع به راه‌اندازی بورس کالای ایران کرد.
طبق قانون مجلس شورای اسلامی که در تاریخ 1 آذر 1384 تصویب شد دو بازار بورس کالای فلزات و کشاورزی با یکدیگر ادغام شدند و درنهایت، بعد از انجام مراحل قانونی و پذیره‌نویسی‌های لازم در مهر 1386 بازار بورس کالای ایران رسماً فعالیت خود را آغاز کرد. بنابراین این بازار از زیرمجموعه‌های سازمان بورس اوراق بهادار است و فعالیت‌های آن توسط این سازمان موردبررسی قرار می‌گیرد.
انواع بورس کالا
از انواع بورس کالا می‌توان به بازارهای فیزیکی، فرعی، مشتقه و مالی اشاره کرد. این 4 بازار زیرمجموعه بازار بورس کالا هستند که خود آنها نیز چندین زیرمجموعه دارند. در قسمت زیر به انواع بازارهای بورس کالای ایران اشاره‌کرده‌ایم:
بازار فیزیکی بورس کالا
در این بازار، محصولات مهمی مانند انواع محصولات کشاورزی، پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی و همین‌طور انواع محصولات صنعتی و معدنی دادوستد می‌شود. این بازار یکی از پررونق‌ترین بازارهای بورس کالا است که قوانین مختص به خود را دارد و ازنظر ارسال محصول مشابه بازار سنتی است. البته این معامله تحت شرایط ویژه‌ای صورت می‌گیرد و حالت مزایده‌ای دارد.
براین‌اساس، فروشنده یک قیمت برای عرضه محصول اعلام می‌کند و متقاضیان آن، قیمت‌های مختلفی را که بالاتر از قیمت پیشنهادی فروشنده است به او پیشنهاد می‌کنند که در مرحله آخر، محصول به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته می‌شود. همچنین محصولات این بازار قابل معامله در بازار هدف داخلی و خارجی است. ازنظر انواع قرارداد نیز در این بازار، 3 نوع قرارداد با نام‌های نقدی، نسیه و سلف منعقد می‌شوند که در ادامه مطلب، هر یک از این قراردادهای بازار فیزیکی را توضیح داده‌ایم.
بازار فرعی بورس کالا
محصولاتی که به دلایل مختلف ازجمله تأیید کیفیت توسط متقاضی به مراجعه حضوری نیاز دارند یا اینکه عرضه آنها تداوم ندارد یا به هر دلیل دیگری نمی‌توانند در بازار فیزیکی حضورداشته باشند، در بازار دیگری تحت عنوان بازار فرعی دادوستد می‌شوند. محصولات این بازار نیز عبارت‌اند از محصولات پتروشیمی، کشاورزی، معدنی، پلیمر و صنعتی و . که قابل‌عرضه در معاملات داخلی و خارجی هستند. بنابراین در این بازار، عرضه‌کنندگان بیشتری می‌توانند حضور پیدا کنند و محصولات خود را به فروش برسانند.
بازار مالی بورس کالا
این بازار جهت جذب سرمایه‌گذاران بیشتر تأسیس‌شده است و شامل 3 زیرمجموعه با نام‌های گواهی سپرده کالایی، صندوق سرمایه‌گذاری کالایی و قرارداد سلف موازی استاندارد است. در قسمت زیر به توضیح زیرمجموعه‌های بازار مالی بورس کالا پرداخته‌ایم:
گواهی سپرده کالایی
در این نوع بازار مالی، مقداری کالا به بخش انبار سپرده‌شده و انباردار یک قبض برای کالا بورس کالای کشاورزی صادر می‌کند که این قبض پشتوانه آن است. البته این قبض در صورتی صادر می‌شود که مسئول انبار، کیفیت محصولات را تأیید کرده باشد. این قبض از طریق افراد متقاضی حضور در بازار مالی بورس کالا، در اتاق پایاپای سپرده‌شده و افراد از طریق آن می‌توانند گواهی سپرده کالایی را دریافت کرده و دادوستد محصولات خود را آغاز کنند.
صندوق سرمایه‌گذاری کالایی
در این نوع بازار مالی، هزینه‌های اضافی مربوط به انبارداری و حمل‌ونقل حذف‌شده و سرمایه‌گذاران می‌توانند به‌جای خرید محصول، اوراق آن را خریداری کنند. درواقع، صندوق سرمایه‌گذاری کالایی بر روی کالای خاصی سرمایه‌گذاری کرده و سایر افراد متقاضی جهت سرمایه‌گذاری بر روی این کالا می‌توانند واحدهای صندوق را خریداری کنند.
قرارداد سلف موازی استاندارد
در این نوع قرارداد، عرضه‌کننده محصول می‌تواند مبلغ کالایی را که فروخته است پیش از تحویل آن دریافت کند. این قرارداد شبیه قرارداد سلف است که در قسمت انواع قرارداد بورس توضیح داده‌ایم. البته ازنظر داشتن بازار ثانویه، شباهتی به قرارداد سلف ندارد و تنها کلیات آن شبیه این قرارداد است.
بازار مشتقه بورس کالا
هدف از تأسیس بازار مشتقه بورس کالا، مدیریت ریسک قیمت و تضمین معاملات است. نحوه فعالیت این بازار این‌گونه است که یک دارایی خاص عرضه‌شده و بر روی آن، قراردادهایی تنظیم می‌شود. منظور از دارایی خاص نیز هر محصولی می‌تواند باشد.
از محصولات غذایی مانند زعفران و پسته گرفته تا انواع محصولات پتروشیمی و فلزات گران‌بها قابل معرفی به‌عنوان دارایی پایه هستند. بنابراین در این بازار، سرمایه‌گذاران بی‌شماری حضور یافته و حتی سرمایه‌گذاران خرد نیز امکان فعالیت دارند. همچنین در این بازار بورس کالا، 2 مدل قرارداد با نام‌های قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله منعقد می‌شود که این قراردادهای معاملاتی را در ادامه توضیح داده‌ایم.
مزایای بورس کالا
بین دو طرف قرارداد از مزایای بورس کالا است. درواقع، هر کالایی که در این بازار عرضه می‌شود از تمام جوانب موردبررسی قرارگرفته و تا زمانی که اصل بودن آن ثابت نشود در بازار بورس کالا ارائه نمی‌شود که خود این موضوع باعث جذب اعتماد متقاضیان و خریداران شده است. در طرف مقابل نیز فروشنده دغدغه دریافت وجه را ندارد؛ زیرا پرداخت وجه توسط اتاق پایاپای صورت گرفته و تسویه طبق قرارداد انجام می‌گیرد. بنابراین سرمایه‌گذاری در بورس کالا درنهایت اعتماد صورت گرفته و در این محل، افراد سودجو نمی‌توانند ورود کنند.
از دیگر مزایای حضور و فعالیت در بورس کالا می‌توان به معرفی محصول تولیدی خود به سایر متقاضیان داخلی و خارجی اشاره کرد. همچنین از طریق این بورس می‌توان امتیازاتی مانند تسهیلات بانکی دریافت کرد و در صورت هرگونه خسارت، اتاق پایاپای به موضوع شما ورود کرده و بدون نیاز به مراجع قضایی آن را حل می‌کند. بنابراین عرضه محصول از طریق بورس کالا باعث کاهش ریسک معامله‌شده و یک تبلیغ بزرگ برای عرضه‌کنندگان محسوب می‌شود.
بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس
اهداف بورس کالای ایران چیست
یکی از اهداف بورس کالای ایران این است که مشکلات رایج در بازار سنتی را رفع کند و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بتوانند در یک محیط امن و تحت نظارت کارشناسان حرفه‌ای با یکدیگر همکاری داشته باشند. بنابراین هدف اصلی این بازار، ایجاد یک فضای امن و کنار زدن محدودیت‌ها و نقاط ضعف بازار سنتی است که به‌خوبی موفق شده است این مشکلات را برطرف کند. در این بازار، هر دو طرف معامله موظف به انجام تعهدات خود هستند که این پایبند بودن به معامله و شفاف‌سازی قیمت کالاهای اساسی باعث کنار زدن واسطه‌ها شده است. همه این موارد به کنترل بازار و کاهش ریسک خرید محصول در بازار سنتی کمک کرده است که این موارد و انجام معاملات سالم از اهداف بورس کالای ایران به‌حساب می‌آیند.
مهمترین اثرات بورس کالا
اثرات بورس کالا بسیار گسترده است که در قسمت زیر به مهمترین آنها اشاره‌کرده‌ایم:
ساماندهی بازار و نظارت بیشتر بر عملکرد معامله‌گران
افزایش آگاهی معامله‌گران و بررسی دقیق‌تر بازار توسط آنها
انجام معاملات قانونمند و بدون ریسک
دادوستد محصولات اساسی باقیمت واقعی
رونق در بخش سرمایه‌گذاری کشور
اعطاء تسهیلات مالی به فعالان بازار
شرکت‌کنندگان در بورس کالا ایران
افراد مختلفی مشغول به فعالیت و خرید و فروش در بورس کالا ایران هستند که در قسمت زیر به تمام افراد حاضر در بازار و سایر ارگان‌های مربوطه اشاره‌کرده‌ایم:
تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالا
متقاضیان و خریداران کالا
کارشناسان و تحلیل‌گران بازار
ارائه‌دهندگان خدمات مختلف بورسی
چه کسانی از بورس کالا بهره‌مند می‌شوند؟
تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، افرادی هستند که از بورس کالا بهره‌مند می‌شوند. درواقع، تولیدکنندگان پس از طی کردن مراحل قانونی می‌توانند محصولات خود را در این بازار بزرگ عرضه کنند و از مزایای سرمایه گزاری در بورس کالا بهره‌مند شوند. مصرف‌کنندگان نیز می‌توانند در بستر بورس کالا اقدام به خرید مواد پایه‌ای موردنیاز خود کنند و این مواد را باقیمت واقعی خریداری کرده و با اطمینان از صحت و سلامت محصول، آن را مورد استفاده قرار دهند.
انواع قراردادها در بورس کالای ایران
انواع قراردادهای بورس کالای ایران به شرح زیر است:
قرارداد نقدی (spot)
در این نوع قرارداد، خریدار تمام مبلغ توافق شده را به همراه کارمزد کارگزار پرداخت کرده و عرضه‌کننده محصول نیز آن را در مدت حداقل 3 روز به خریدار تحویل می‌دهد. به همین خاطر از این قرارداد با نام قرارداد تحویل فوری هم یاد می‌کنند. البته هزینه محصول نیز باید در عرضه 3 روز پرداخت شود.
قرارداد سلف (forward)
در قرارداد سلف، مبلغ توسط خریدار پرداخت‌شده اما زمان تحویل آن در روزی است که در قرارداد منعقدشده و مورد تأیید طرفین قرارگرفته است. بنابراین تحویل محصول در آینده انجام می‌گیرد و تسویه آن در همان ابتدای انعقاد قرارداد صورت می‌گیرد که این نوع توافق در بازار فیزیکی بورس کالا مرسوم است.
قرارداد نسیه (credit)
همان‌طور که از نام این قرارداد معلوم است امکان نسیه وجود داشته و خریداران می‌توانند مبلغ توافق شده را به‌صورت نسیه و در زمان‌بندی‌های معین‌شده پرداخت کنند. تحویل کالا نیز در مدت 3 روز بعد از انعقاد قرارداد صورت می‌گیرد.
در قرارداد آتی که به معنای آینده است کلیه امور معامله از پرداخت وجه گرفته تا تحویل کالا در زمان آینده و طبق قیمت توافق شده انجام می‌گیرد. بنابراین هنگام رسیدن زمان معامله، وجه موردنظر پرداخت‌شده و کالا در اختیار خریدار قرار می‌گیرد.
قرارداد اختیار معامله (option)
قرارداد اختیار معامله، قراردادی است که یک نفر اختیار یا حق معامله فرد دیگری را خریداری کرده و به دست می‌آورد. این قرارداد در دو مدل مختلف بورس کالای کشاورزی تحت عناوین اختیار خرید و اختیار فروش منعقد می‌شود و در هر یک از آنها، خریداران و عرضه‌کنندگان شروع به معامله با یکدیگر می‌کنند.
این قرارداد به‌منظور برطرف کردن اختلافات موجود یا پیشگیری از اختلافاتی که ممکن است در آینده پیش آید منعقد می‌شود.
قرارداد معاوضه (swat)
در این قرارداد جهت تمدید یا کاستن از سررسید از تبادل دارایی استفاده می‌شود و به‌نوعی معاوضه تعهد صورت می‌گیرد.
شرایط قراردادهای قابل معامله در بورس
در حین انعقاد هر قراردادی باید به مواردی مانند ویژگی‌های کالا و نوع قرارداد، زمان دقیق معامله حتی ازنظر ساعت انجام آن، تاریخ تحویل محصول، مقدار کالای توافق شده، واحد اندازه‌گیری توافق شده در قرارداد، ابعاد محصول و استاندارد آن، نوع بسته‌بندی، واحد توافق شده پولی و محل تحویل محصول توجه شود.
نحوه ثبت‌نام در بورس کالا
یکی از پرسش‌های پرتکرار مطرح‌شده این است که چگونه وارد بورس کالا شویم و برای ثبت‌نام در بورس کالا باید چه‌کارهایی انجام داد؟ در این قسمت، نحوه ثبت‌نام و ورود به این بازار را به شما عزیزان آموزش می‌دهیم. برای ثبت‌نام در بورس کالا ابتدا باید در سامانه سجام عضو شوید و مراحل ثبت‌نام خود را تکمیل کنید و سپس نسبت به احراز هویت خود اقدام کنید. بعد از احراز هویت، باید به یکی از دفاتر کارگزاری کشور رجوع کرده و یک حساب بازکنید. با انجام این 3 مرحله، فرآیند ثبت‌نام شما در بورس کالا تکمیل‌شده و می‌توانید در این بازار به دادوستد بپردازید.
نحوه انجام معامله در بورس کالا
بعد از تمام شدن 3 مرحله لازم جهت ثبت‌نام در بورس کالا برای شما یک کد معاملاتی صادر می‌شود که از طریق آن می‌توانید به معامله بپردازید. بعد از دریافت این کد باید فرم مربوط به ثبت بورس کالای کشاورزی سفارش را با دقت پرکرده و قیمت مدنظر خود را اعلام کنید.
همچنین باید حداقل مبلغی که برای انجام معامله نیاز است، به‌حساب کارگزار اتاق پایاپای منتقل شود. سپس کارگزار، سفارش شما را به تالار معاملات برده تا در جریان معامله مربوطه قرار بگیرد. در صورت موفقیت در انجام معامله باید باقیمانده مبلغ را هم بعد از کسر مبلغ اولیه به‌حساب کارگزار منتقل کنید. در مراحل پایانی نیز اسناد معاملاتی صادرشده و مبالغ توافق شده به‌حساب فروشنده منتقل می‌شود که البته هزینه‌های جانبی مانند دستمزد کارگزار از آن کسر شده و مابقی به‌حساب عرضه‌کننده واریز می‌شود.
محدودیت‌های معاملات در بورس کالا
در بورس کالا شاهد محدودیت‌هایی هستیم که این محدودیت‌های اعمال‌شده در جهت کنترل بیشتر بازار و رونق آن صورت گرفته است. برای مثال، میزان خرید سرمایه‌گذار نباید از یک حد مشخص‌شده کم‌تر باشد. محدودیت دیگر مربوط به نحوه فعالیت عرضه‌کننده است و این افراد باید به‌صورت مداوم و پیوسته در بازار بورس کالای ایران فعالیت داشته باشند و عدم فعالیت آنها باعث اخراج از بازار می‌شود.
مجوزهای فعالیت کارگزاری سرمایه و دانش در بورس کالای ایران
مجوزهای فعالیت کارگزاری سرمایه و دانش در بورس کالای ایران به شرح زیر است. با دریافت این مجوزهای معاملاتی می‌توان در بخش‌های مختلف بازار سرمایه بورس کالا حضور یافت. این مجوزها عبارت‌اند از:
راه‌اندازی سامانه بورس کالاهای کشاورزی در سبزوار
ایسنا/خراسان رضوی جلسه همفکری تجار زیره و پسته سبزوار در خصوص ساماندهی و احداث دفتر بورس محصولات کشاورزی این شهرستان با حضور معاون بورس کالاهای ایران در محل مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان سبزوار برگزار شد.
معاون فنی و اجرایی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان سبزوار عنوان کرد: این جلسه در راستای تقویت و توانمندسازی تولیدکنندگان و تشکل‌های فعال در عرصه کشاورزی با هدف استانداردسازی و ایجاد برند محصولات کشاورزی و نیز توسعه صادرات محصولات استراتژیک پسته، زیره و زعفران در قالب بورس محصولات کشاورزی برگزار و با تایید سازمان بورس مقرر شد این سامانه از شنبه ۳۰ بهمن ماه فعالیت خود را در شهرستان سبزوار آغاز کند.
علیرضا هاشم‌آبادی بیان کرد: بورس کالای کشاورزی با ایجاد فضای شفاف، رقابتی، تضمین معاملات، کنترل کیفی و استاندارد کالاهای مورد داد و ستد می‌تواند کمک بزرگی به اصلاح ساختار بازار سنتی بنماید و با رونق معاملات بخشی از سرمایه‌های سرگردان را جذب بخش کند.
بر اساس اعلام روابط عمومی جهاد کشاورزی سبزوار، وی گفت: ایجاد بازاری منسجم و قانونمند برای تسهیل داد و ستد نقدی و آتی کالا، ساماندهی بازار کالاهای خاص نظیر محصولات کشاورزی، حذف واسطه‌گری در معاملات و خرید و فروش مستقیم بین فروشنده و خریدار، کاهش نوسانات مخل بازار و امکان انتقال ریسک، امکان انجام معاملات نقدی و آتی کالا با استفاده از ابزارهای مناسب از جمله مهمترین کارکردهای بورس کالاهای کشاورزی است.
پذیره نویسی دو صندوق کشاورزی در بورس کالا آغاز شد
پذیره نویسی دو صندوق کالایی کشاورزی با نمادهای نهال بورس کالای کشاورزی و سحرخیز برای نخستین بار در بورس کالای ایران از امروز آغاز شده و تا ۲۰ دی ماه ادامه دارد. فعالیت این دو صندوق سرمایه گذاری، سرمایه گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر کالای کشاورزی از جمله پسته، زعفران و زیره سبز است.
به گزارش ایلنا و به نقل از بورس کالا؛ پذیره نویسی صندوق سرمایه گذاری طلای سرخ نوویرا با نماد نهال و صندوق سرمایه گذاری گروه زعفران سحرخیز با نماد سحرخیز از امروز با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار از طریق بازار صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس کالای ایران آغاز شد.
اطلاعات صندوق نهال
براساس اطلاعیه بورس کالا، نوع صندوق سرمایه گذاری طلای سرخ نوویرا، صندوق سرمایه گذاری در گواهی سپرده زعفران، زیره سبز و پسته، اوراق مشتقه مبتنی بر زعفران، زیره سبز و پسته بوده و ۱۰۰ درصد از واحدهای سرمایه گذاری ممتاز صندوق به تعداد یک میلیون واحد را موسسان تعهد کرده و معادل ارزش مبنای آنها به میزان ۱۰ میلیارد ریال را به حساب صندوق سرمایه گذاری طلای سرخ نوویرا (در شرف تاسیس) واریز کرده اند و مابقی واحدهای سرمایه گذاری صندوق به ارزش مبنای هر واحد ۱۰ هزار ریال برای پذیره نویسی و خرید عموم عرضه می شود.
بر همین اساس، تعداد واحدهای سرمایه گذاری قابل انتشار ۱۰۰ میلیون واحد بوده که از این تعداد یک میلیون واحد به صورت سرمایه گذاری ممتاز پذیره نویسی شده و ۹۹ میلیون واحد به صورت سرمایه گذاری عادی قابل پذیره نویسی است. مبلغ اسمی هر واحد ۱۰ هزار ریال تعیین شده و براساس این اطلاعیه، خرید واحدهای ETF مستلزم وجود کد معاملاتی فعال در سیستم شرکت سرمایه گذاری مرکزی است.
اطلاعات صندوق سحرخیز
براساس این گزارش، نوع صندوق سرمایه گذاری گروه زعفران سحرخیز نیز صندوق سرمایه گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر کالای کشاورزی از جمله پسته، زعفران و زیره سبز بوده و ۱۰۰ درصد از واحدهای سرمایه گذاری ممتاز صندوق به تعداد ۱۰ میلیون واحد را موسسان تعهد کرده و معادل ارزش مبنای آنها به میزان ۱۰۰ میلیارد ریال را به حساب صندوق سرمایه گذاری گروه زعفران سحرخیز (در شرف تاسیس) واریز کرده اند و مابقی واحدهای سرمایه گذاری صندوق به ارزش مبنای هر واحد ۱۰ هزار ریال برای پذیره نویسی و خرید عموم عرضه می شود.
بر همین اساس، تعداد واحدهای سرمایه گذاری قابل انتشار ۱۰۰ میلیون واحد بوده که از این تعداد ۱۰ میلیون واحد به صورت سرمایه گذاری ممتاز پذیره نویسی شده و ۹۰ میلیون واحد به صورت سرمایه گذاری عادی قابل پذیره نویسی است. مبلغ اسمی هر واحد ۱۰ هزار ریال تعیین شده و براساس این اطلاعیه، خرید واحدهای ETF مستلزم وجود کد معاملاتی فعال در سیستم شرکت سرمایه گذاری مرکزی است.
همچنین در اطلاعیه های مذکور اشاره شده، محدودیت حجمی برای هر سفارش خرید وجود نداشته و تنها باید سفارشات خرید مضربی از یک ورقه باشد. حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری توسط هر کد معاملاتی حقیقی و حدامثر تعداد اوراق قابل خریداری توسط هر کد معاملاتی حقوقی نیز نامحدود است.
عمده کالاهای کشاورزی در راه بورس کالا
معاملات آزمایشی بازار گواهی سپرده زیره سبز از هفته گذشته در بورس کالا آغاز شد.
این بازار در مدت کوتاهی که از تاسیس آن می‌گذرد نه تنها مورد توجه کشاورزان و بازرگانان زیره قرار گرفته بلکه مسوولان دولتی هم از تجربه موفق بازارسرمایه در ساماندهی بازار زعفران و زیره راضی به نظر می رسند.
چنان که رییس اداره معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد: وزارت جهاد کشاورزی به عرضه محصولات کشاورزی در بورس کالا اعتقاد ویژه ای دارد و به مرور شاهد عرضه انواع کالاها در این بستر و آشنایی کشاورزان کل کشور با مزایای بورسی شدن محصولات خواهیم بود.
شهلا افشار گفت: همکاری وزارت جهاد کشاورزی در زمینه آشنایی کشاورزان با سازوکار بورس کالا با جدیت دنبال می شود به طوریکه ما در مراحل مختلف با حضور هیات های مختلف در تک تک استان ها و سر زمین های کشاورزی با کشاورزان صحبت کرده و آموزش های مختلف را در زمینه عرضه محصولات در بورس و مزایای این بازار ارایه می کنیم.
- رفع مشکلات ساختاری بازار
شهلا افشار با اعلان این موضوع که وزارت جهاد کشاورزی اعتقادی جدی به کارکرد بورس کالا دارد، افزود: هر یک از مزیت های بورس کالا می تواند یک مشکل ساختاری در بخش کشاورزی را پوشش دهد. در وهله نخست که شفافیت قیمت و معاملات بر بازار محصولات کشاورزی با ورود کالاها به بورس حاکم می شود. موضوع دیگر به کیفیت تولید برمی گردد به طوریکه کشاورز به کمک سازوکارهای موجود در این بستر معاملاتی و لزوم رعایت استانداردهای کیفی، تشویق به تولید محصول با کیفیت تر می شود.
افشار گفت: با توجه به وضعیت تامین منابع مالی و نقدینگی بخش کشاورزی که واقعا برای دولت مشکل آفرین است، بورس کالا در حوزه تامین مالی بخش کشاورزی یک راهکار برای دولت به شمار می رود و به طور حتم در سال های آینده از ظرفیت های این بورس بیش از گذشته استفاده خواهد شد.
- ادامه موفقیت زعفران در بازار زیره
رییس اداره معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه بورس می تواند همانند تجربه موفق زعفران در عرضه سایر محصولات کشاورزی از جمله زیره نیز موفق عمل کند، اعلام کرد: زمانی مدیران ارشد در وزارتخانه اعتقاد چندانی به بورس نداشتند و مطرح می کردند که کشاورز بورس را نمی شناسد، در نتیجه نمی پذیرد که پس از سال ها معامله سنتی محصولش را در بورس عرضه کند. همچنین اعلام می شد که در معاملات گواهی سپرده کالایی، کشاورز به هیچ عنوان برای عرضه محصولش در بورس هزینه انبارداری پرداخت نخواهد کرد اما پس از اجرای طرح قیمت تضمینی جو و ذرت به همه اثبات شد که بورس کالا بهترین سازوکار برای مبادله کالاهاست.
افشار ادامه داد: در زمان تدوین دستورالعمل ماده ۳۳ قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی، همان مدیران پس از مشاهده و ارزیابی مزایا و کارکردهای این بازار، با حضور در استان ها از بورس دفاع تمام قد کردند و امروز وزارت جهاد کشاورزی اعتقاد ویژه ای به کارکردهای بورس کالا دارد.
او تاکید کرد: با تلاش هایی که در این زمینه و برای شناسایی مزایای عرضه محصولات کشاورزی در بورس انجام شد و با توجه به اینکه دولت نقدینگی پایینی دارد، مسئولان و نیز کشاورزان به این نتایج رسیدند که با عرضه محصولات کشاورزی در بورس، شفافیت قیمتی ایجاد می شود، محصول کشاورز برندسازی شده و کشورهای دیگر محصولات ایرانی را در دنیا می شناسند که به مرور و پس از گذار از شرایط خاص اقتصادی کشور شاهد بورسی شدن انواع محصولات کشاورزی خواهیم بود.
- اعتماد کشاورزان به بورس
افشار به مشکلات اجرای خرید تضمینی و وصول مطالبات کشاورزان اشاره کرد و گفت: در قالب اجرای سیاست خرید تصمینی، مشاهده می کنیم که به دلیل مشکلات بودجه ای دولت، مطالبات کشاورزان با تاخیر پرداخت می شود این در حالی است که در بورس، کشاورزان می توانند تنها طی دو روز کاری عمده پول حاصل از فروش محصول خود را دریافت کنند.
رییس اداره معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد: همین امر یک انگیزه تشویقی برای کشاورزان شده تا بورس را بیش از گذشته بشناسد و با مزایای آن آشنا شوند. از این رو، باید تلاش کنیم در خصوص معرفی هرچه بیشتر این پتانسیل ها و مزایای بورس بیشتر فرهنگ سازی شود.
او با تاکید بر اینکه کشاورزان نیز طی سال های اخیر به بورس اعتماد کرده اند، گفت: در حال حاضر کشاورزان بگونه ای به بورس اعتماد دارند که حتی در سال گذشته که محصول ذرت در بورس عرضه شد، با وجود آنکه قیمت بازار از قیمت تضمینی خرید آن بالاتر بود، اما کشاورزان اصرار به عرضه محصول خود در بورس داشتند؛ زیرا علاوه بر دریافت سریع پولشان، به مزایای عرضه با این مکانیسم معاملاتی آشنایی پیدا کرده اند.
افشار گفت: پیش بینی می کنیم امسال رویدادهای مثبت سال گذشته در خصوص محصول ذرت تکرار شده و در خصوص سایر محصولات از جمله زعفران و زیره موفقیت های خوبی در بورس حاصل شود.
- استقبال تاجران زیره
یک فعال بازار زیره استان گلستان معتقد است تاسیس بازار گواهی سپرده زیره در بورس کالا از یک سو موجب شفافیت قیمت این محصول شده و از سوی دیگر باعث می شود تا کشاورزان محصول خود را بدون هیچ واسطه ای به بهترین قیمت در بازار داخلی عرضه کنند.
فریدون سالارخانی در باره مزایای راه اندازی گواهی سپرده زیره سبز در بورس کالای ایران گفت: با توجه به کشت بالای زیره و زعفران در استان گلستان و همچنین وجود واسطه های پرشمار، بهترین اهرم برای کشاورزان این است که بتوانند بدون واسطه محصول خود را با قیمت واقعی بفروشند که این امکان تنها از طریق سازوکار بورس کالا فراهم می شود.
او تاکید کرد: ورود محصول زیره به بورس کالا باعث می شود تا کشاورزان تولیدشان را بدون هیچ واسطه ای در بازار داخلی عرضه کنند و بعد از کسب تجربه در نهایت بتواند در بازار خارجی نیز فعال شوند.
به گفته او، مبادلات سنتی محصولات کشاورزی همواره برای کشاورز و تولیدکننده دارای هزینه های اضافی زیادی است که بورس کالای کشاورزی در صورت آشنایی کشاورزان با مزایای بورس، عمده کالاها پس از برداشت راهی تابلوی بورس می شود و بسیاری از هزینه ها در روند تولید و فروش نیز کاهش می یابد.
سالارخانی ادامه داد: عرضه زیره در بورس کالا علاوه بر حذف واسطه ها، در شفافیت قیمت محصول و کشف قیمت عادلانه آن نیز بسیار موثر است زیرا از این طریق تولید کننده و مصرف کننده رو به روی هم قرار می گیرند که در این صورت واسطه ها حذف شده و معامله برد- برد صورت می گیرد به طوری که هر دوطرف از این معامله منتفع می شوند.
او تاکید کرد: راه اندازی گواهی سپرده زیر سبز برای کشاورزان بسیار سودمند است و و قطعا با استقبال مواجه می شود از سوی دیگر بعد از راه اندازی گواهی سپرده، امکان راه اندازی معاملات آتی و آپشن این محصول وجود دارد. البته در این حوزه باید اطلاع رسانی گسترده ای صورت بگیرد به طوری که اگر کشاورزان با نحوه معاملات آتی و آپشن آشنا شوند مطمئنا دیگر به سراغ فروش ارزان محصولاتشان به واسطه ها آن هم پیش از فصل برداشت نمی روند.
دیدگاه شما